Koncepcja psychodynamiczna

1.

KONCEPCJA
PSYCHODYNAMICZNA

2.

KONCEPCJA PSYCHODYNAMICZNA ZAŁOŻENIA
• działanie człowieka jest stymulowane i
ukierunkowane przez wewnętrzne siły zwane
popędami lub potrzebami czy dążeniami
• większość popędów nie jest zaprogramowana przez
naturę lecz nabyta w procesie uspołeczniania i
modelowane przez świat zewnętrzny

3.

POPĘDY PIERWOTNE
dążenie do zdobycia pokarmu
pragnienie utrzymania optymalnej temp. ciała
popęd seksualny
unikanie bólu
potrzeba odbierania bodźców i utrzymywania
kontaktu ze światem
zaspokojenie ich jest niezbędne do utrzymania życia
siły wrodzone

4.

POPĘDY WTÓRNE
• potrzeby bezpieczeństwa (np. unikanie zagrożeń,
poszukiwanie oparcia w drugiej osobie)
• potrzeby społeczne, które są zaspokajane w
kontaktach międzyludzkich (np. poszukiwanie
przyjaźni i miłości, pragnienie przynależności do
grupy, potrzeba afiliacji i opiekowania się)
• potrzeby osobiste (związane z własnym „ja” (np.
potrzeba sukcesu, prestiżu i uznania)
powstają w procesie socjalizacji

5.

SOCJALIZACJA CZŁOWIEKA
PROCES KSZTAŁTOWANIA POPĘDÓW I PROGRAMÓW
ICH OSIĄGANIA DZIĘKI ODDZIAŁYWANIOM
WARUNKÓW SPOŁECZNYCH I KULTURY
Psychoanalitycy w specyficzny sposób ujmują proces
socjalizacji:
• Nabywanie podstawowych popędów wtórnych
odbywa się głównie w środowisku rodzinnym w
pierwszych latach życia.
• Dzieciństwo wywiera przemożny wpływ na dalsze
losy człowieka, jego sukcesy i dramaty.

6.

KARMIENIE NATURALNE
A KARMIENIE BUTELKĄ
• Karmienie piersią wymaga kontaktu z matką, w czasie którego powstaje
silna więź emocjonalna między nią a dzieckiem. Dziecko przywiązuje się
do matki, rodzi się u niego potrzeba „bycia razem”. Ten pozytywny
stosunek do matki może w przyszłości przenieść się na innych ludzi.
• Picie z butelki zmniejsza częstość kontaktów między dzieckiem a matką.
Karmienie staje się więc sprawą prywatną, odbywa się w samotności.
Pociąga to często wiele konsekwencji, tj. silna potrzeba kontaktu z matką
i lęk związany z jej nieobecnością lub też, przeciwnie, kształtuje się słaba
więź emocjonalna z innymi ludźmi i chęć unikania stosunków
interpersonalnych.
• Z drugiej strony często w takiej konfliktowej sytuacji matka decyduje się
na karmienie piersią. Jednak czynność ta wywołuje u niej obawy i lęk,
gdyż nie daje jej to żadnej satysfakcji, wykonuje ją nieprawidłowo. W
czasie karmienia dziecka nie nawiązuje z nim kontaktu, nie uśmiecha się,
jest sztywna i napięta. Taki nieprawidłowy przebieg procesu karmienia
wywiera niekorzystny wpływ na dziecko. Staje się ono napięte, często
płacze.

7.

KONCEPCJA PSYCHODYNAMICZNA ZAŁOŻENIA
• ludzkie działanie jest ukierunkowane przez
wewnętrzne siły motywacyjne, między którymi
często zachodzi konflikt i które są z zasady
nieświadome
• człowiek w ujęciu psychodynamicznym jest istotą
niedoskonałą; jest całkowicie sterowany i
tyranizowany przez siły dynamiczne, których
istnienia nawet nie podejrzewa

8.

KONFLIKTY
• popędy aktywizują i ukierunkowują ludzkie
zachowanie; powodują, że jest ono działaniem
celowym
• najważniejszą przyczyną udaremniania ludzkich
dążeń jest konflikt
• konflikty są nieuniknione i nieuświadamiane

9.

KONFLIKTY WEWNĘTRZNE
• zwane również motywacyjnymi
• powstają wtedy, gdy człowiek dąży do osiągnięcia
2 sprzecznych celów (np. małżeństwo a potrzeba
wolności)

10.

KONFLIKTY ZEWNĘTRZNE
• mają charakter interpersonalny
• powstają, gdy istnieje sprzeczność między
dążeniami jednostki a celami innych ludzi (np.
konflikt pokoleń)

11.

KONSEKWENCJE PRZEŻYWANIA
KONFLIKTÓW
• Racjonalne rozwiązanie konfliktów daje człowiekowi
satysfakcję, natomiast niepowodzenie w ich
wyeliminowaniu prowadzi do frustracji, wywołuje lęk
i zaburzenia emocjonalne, agresję i zachowania
neurotyczne.
• Człowiek broni się przed lękiem stosując
mechanizmy obronne, których zbiór tworzy system
obronny „ja”

12.

MECHANIZMY OBRONNE
• nawykowe metody radzenia sobie z konfliktami
• nie są zaprogramowane przez naturę, lecz są
wynikiem procesu socjalizacji
• obrona odbywa się poza świadomością

13.

FUNKCJE MECHANIZMÓW
OBRONNYCH
• redukują poziom lęku, który powstaje w sytuacji
konfliktowej
• chronią poczucie godności pozwalając utrzymać
wysoką samoocenę jednostki
• ułatwiają znalezienie swojego miejsca w często
wrogim otoczeniu
• pełnią funkcję doraźną – nie rozwiązują konfliktów,
jedynie łagodzą ich objawy

14.

Rodzaje
mechanizmów obronnych

15.

REPRESJA (WYPARCIE)
• polega na usuwaniu ze świadomości myśli o
konfliktach, popędach, przykrych przeżyciach i
upokarzających niepowodzeniach, które wywołują
lęk czy poczucie winy
• celem represji jest zmniejszenie lub całkowite
wyeliminowanie lęku
• wyparcie ułatwiają dodatkowe czynności (np.
zbieranie znaczków, czytanie książek, a także proste
mechaniczne czynności, tj. sprzątanie, ciągłe mycie
samochodu, gra w karty)
• „zrepresjonowane” myśli wpływają nieświadomie
na życie człowieka (mogą pojawić się np. w snach)

16.

PROJEKCJA
• nieświadomy mechanizm rzutowania swoich
niepożądanych cech czy wad na innych ludzi
• przypisując innym nieszlachetne motywy, człowiek
chroni się przed przyznaniem, że sam kieruje się takimi
dążeniami
• projekcja wpływa na wzrost samooceny i obniżenie
poziomu lęku
• projekcja zmienia zachowanie człowieka w stosunku do
innych ludzi
• obiektem projekcji są najczęściej te osoby i grupy
społeczne, które są na tyle podobne do jednostki
stosującej ten mechanizm, że projekcja brzmi
prawdopodobnie, a jednocześnie na tyle różnie, że
rzutowanie nie wywołuje lęku

17.

RACJONALIZACJA
• nieadekwatne wyjaśnienie przyczyn zachowania
• dążenia i motywy prawdziwe są zastępowane przez
dążenia i motywy „mile widziane”
• racjonalizacja ma miejsce tylko wtedy, kiedy
następuje samooszukiwanie się (nieświadomie), nie
zaś wtedy, kiedy celowo wprowadzamy kogoś w
błąd
• rodzaje racjonalizacji: kwaśne winogrona, słodkie
cytryny

18.

RACJONALIZACJA
Kwaśne winogrona
• Gdy człowiek nie może osiągnąć jakiegoś ważnego
celu – bagatelizuje jego znaczenie
Słodkie cytryny
• Człowiek wmawia sobie, że sytuacje i zdarzenia,
których nie znosi – są przyjemne

19.

SUBSTYTUCJA
• zastępowanie celów, których nie można osiągnąć
przez cele, które są łatwiejsze
• najbardziej racjonalny mechanizm obronny
• formy substytucji: kompensacja, sublimacja

20.

SUBSTYTUCJA
Kompensacja
• Człowiek skierowuje swoją aktywność na cele
podobne do tych, których nie udało mu się
poprzednio osiągnąć (np. szczególnie niski
mężczyzna wybiera zawód dżokeja, rozwijanie
cechy przeciwstawnej – sprawności intelektualnej u
osoby słabej fizycznie)
Sublimacja
• Człowiek wyraża swoje nieakceptowane popędy i
dążenia w formie, która zyskuje uznanie społeczne

21.

LĘK A STRACH
• Strach jest nieprzyjemnym stanem emocjonalnym,
który sygnalizuje zewnętrzne niebezpieczeństwo;
reakcją na strach bywa ucieczka przed
niebezpieczeństwem lub zaatakowanie jego
źródła.
• Lęk jest sygnałem niebezpieczeństwa
wewnętrznego, z którego człowiek niedokładnie
zdaje sobie sprawę; powstaje w wyniku
nierozwiązanej sytuacji konfliktowej; jest
zagrożeniem dla całej osobowości jednostki, dla
systemu jej wartości

22.

ŹRÓDŁA LĘKU
• niezaspokojenie potrzeb
• konflikty między sprzecznymi popędami lub między
dążeniami jednostki a dążeniami innych ludzi
• wewnętrzne konflikty i frustracje

23.

LĘK NORMALNY A LĘK NEUROTYCZNY
Lęk normalny
• reakcja proporcjonalna do rzeczywistego
zagrożenia
• często człowiek uświadamia sobie jego przyczyny
• nie wymaga stosowania mechanizmów obronnych
• jest zbliżony do uczucia strachu
Lęk neurotyczny
• nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia
• jest konsekwencją nierozwiązanych konfliktów
• utrudnia egzystencję i przystosowanie człowieka
• wymaga stosowania mechanizmów obronnych

24.

PSYCHOTERAPIA DYNAMICZNA
SYSTEMATYCZNY I CELOWY SPOSÓB MODYFIKACJI I
KOREKCJI OSOBOWOŚCI ORAZ LECZENIE ZABURZEŃ
EMOCJONALNYCH ZA POMOCĄ ŚRODKÓW
PSYCHOLOGICZNYCH, TAKICH JAK SWOBODNY TOK
SŁÓW, DYSKURS, MIMIKA, ANALIZA WYPOWIEDZI, WIĘŹ
EMOCJONALNA Z PACJENTEM

25.

PSYCHOTERAPIA ANALITYCZNA
• Jest jedną z form psychoterapii
• Psychoterapia jest sztuką; terapeuta stosuje pewne
reguły heurystyczne, które wynikają z ogólnego
portretu psychoanalitycznego lub są rezultatem
osobistego doświadczenia
• Psychoterapia jest wynikiem myślenia o jednostce
jako o istocie niedoskonałej, pełnej potężnych sił
dynamicznych, które są sprzeczne i nieświadome

26.

PSYCHOTERAPIA ANALITYCZNA
• kształtowanie świadomości człowieka
• człowiek, który zrozumie swoje problemy będzie
umiał je samodzielnie rozwiązywać
• samoświadomość jest niezbędnym warunkiem
zdrowia psych. jednostki i jej pełnego rozwoju

27.

TECHNIKI PSYCHOTERAPII
ANALITYCZNEJ
Technika swobodnych skojarzeń
• Zjawisko oporu
• Zjawisko przeniesienia (pozytywne, negatywne)
Interpretacja snów