Кәсіпорынның өндірістік қызметін жоспарлау

1. Кәсіпорынның өндірістік қызметін жоспарлау

«Кәсіпорын экономикасы» пәні
экономика ғылымдарының магистрі,
аға оқытушы Тлеубергенова М.А.

2. Дәріс жоспары:

1. Жоспарлаудың әдіснамалық
негіздері
2. Кәсіпорынның өндірістік
инфрақұрылымы
3. Нарықтық экономика
жағдайында кәсіпорынның
өндірістік бағдарламасын
әзірлеу әдістемесі
4. Кәсіпорынның өндірістік қуаты
және оны анықтау әдістері

3. Жоспарлаудың әдіснамалық негіздері

1. Жоспарлаудың әдіснамалық негіздері
өндірістік процесті ұйымдастыру
нормативтері (өндірістік циклдың
ұзақтығы, аяқталмаған өндіріс,
шикізат, материал, отын
запастарының көлемдері)
Техникаэкономикалық
нормалар мен
нормативтер
Еңбек құралдарын пайдалану нормативтері
(машиналарды, жабдықтарды,
механизмдерді, құрылғыларды,
инструменттерді пайдалану нормативтері)
кәсіпорында, цехта, агрегатта
енгізілетін жобалық қуаттарды
игеру ұзақтығының нормалары
Материалдық шығындар нормалары
(шикізат, материалдар, отын, энергия,
құрастырушы бұйымдар шығындарының
үлестік нормалары);
Жанды еңбек шығындарының нормалары (өнім бірлігіне
шаққандағы жұмыс уақыты шығындарының нормалары,
уақыт бірлігіндегі өнім өндірімі нормалары, қызмет
көрсету нормалары, сан нормативтері

4. Жоспарлау көрсеткіштері:

5. Жоспар өлшемдері:

ҚҰНДЫҚ
НАТУРАЛДЫҚ
ЕҢБЕК

6. 2. Кәсіпорынның өндірістік инфрақұрылымы

Инструменталды шаруашылық

7. Кәсіпорынның жөндеу қызметі

8. Кәсіпорынның энергетикалық шаруашылығы

9. Кәсіпорынның транспорт шаруашылығы

10. Кәсіпорынның қойма шаруашылығы

11. 3. Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын әзірлеу әдістемесі

Өндірістік бағдарлама көрсеткіштері
Натуралдық көріністегі өнім өндіру
ол физикалық бірліктердегі белгілі
номенклатурадағы, ассортименттегі
және сападағы өнім шығару
көрсеткіштерін мазмұндайды
Құндық көріністегі өнім өндіру
ол сатылған өнім, тауарлық өнім,
жалпы өнім көрсеткіштерін
мазмұндайды

12.

Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасы
Жасалған келісімшартқа сәйкес өнім номенклатурасы мен ассортименті және натуралдық
көріністегі оны жеткізу көлемі анықталады
Тұтынушылар бойынша натуралдық көріністе өнімді жеткізу жоспары құрастырылады
Жоспарланатын кезеңнің басындағы және соңындағы өткізілмеген өнім көлемніңі қалдықтары
анықталады
Жоспарланатын кезең ішінде күнтізбелік бөлумен натуралдық көріністегі әрбі бұйым өндірісінің көлемі
анықталады
Өндіріс көлемі басты бөлімшелер, участоктар, цехтар, тұтастай кәсіпорын бойынша өндірістік
қуаттар баланстарының есептерімен негізделеді
Құндық өлшемдер есептеледі
(тауарлық және өткізілген өнім)
Тапсырыс берушілердің келісімшарттарына сәйкес өнімді тиеу кестесі құрастырылады
Кәсіпорынның негізгі цехтары бойынша бағдарлама жоспарланады

13. Жоспар бойынша сатылатын өнім көлемі

Рп=Тп+Он.п1-Он.п2
Тп - жоспар бойынша тауарлық өнім көлемі;
Он.п1, Он.п2 – жоспарлы жыл басындағы және соңындағы
сатылмаған өнім қалдықтары
Жалпы өнім көлемі
Вп=Тп – Нп+Нк
Нп ,Нк – жоспарлы кезеңнің басы мен соңындағы аяқталмаған
өндіріс, өздері өндіретін жартылай фабрикаттар мен инструмент
қалдықтары

14. 4. Кәсіпорынның өндірістік қуаты және оны анықтау әдістері

Кәсіпорынның, цехтың, участоктың
өндірістік қуаты – бұл оларға бекітілген
еңбек құралдарының белгілі бір датада
өндірістің мамандануына, жұмыс
режиміне сәйкес максимальды өнім
шығару қабілеті.

15.

Кәсіпорынның өндірістік қуатын есептеу үшін келесі
бастапқы мәліметтер пайдаланылады:
Жабдықтардың саны, құрамы, техникалық
жағдайы және өндірістік аумақтар
туралы мәліметтер. Кәсіпорынның
өндірістік қуатын есептеуге негізгі
өндірістің барлық қолда бар
жабдықтары енгізіледі
Жабдықтар өнімділігі мен
шығарылатын
өнімнің еңбек сиымдылығының
техникалық нормалары
Жабдықтар жұмысының уақыт
қоры және кәсіпорын
жұмысының режимі
Шығарылатын өнім номенклатурасы
және бағдарламадағы
олардың сандық арақатынасы

16.

Цехтың, участоктың өндірістік қуаты:
Мr=Пч * Фпл * Н
Мұндағы, Пч – жабдықтың сағаттық өнімділігі;
Фпл – жабдық бірлігі жұмысының жоспарлы (тиімді) жылдық уақыт қоры,
сағат;
Н – қуатты есептеуде ескерілген жабдықтың осы түрінің орташа жылдық паркі
Агрегаттардың өндірістік қуаты мына формула бойынша
анықталады:
Мr= Вм * (Фпл/tц.п) * КВГ
Мұндағы Вм – шикі материалдардың салмағы;
КВГ – шикі материалдардан дайын өнімнің шығу коэффициенті;
Фпл – жабдықтар жұмысының жылдық жоспарлы уақыт қоры, сағат;
Tц.пл – шикізатты өңдеу циклының ұзақтығы, сағат
Қуатты пайдалану коэффициентімен анықталады:
Ки.м = Офакт/ Мср.г
Мұндағы, Мср.г – орташа жылдық өндірістік қуат;
Офакт - өнім шығарудың нақтылы көлемі

17. Блиц тест

1.Кәсіпорынның нарықтық үлесі,
рентабельдік деңгейі, пайда мөлшері, өнім
номенклатурасы мен ассортименті, оның
сапасы, сату көлемі және т.б. негізінде
анықталатын жоспар:
A. өндірістік бағдарлама.
B. өндірістік жоспар.
C. ағымдық жоспар.
D. стратегиялық жоспар.
E. бюджет жоспары.
2. Өндірістің бекітілген мамандануына,
кооперациялануына және жұмыс режиміне
сәйкес кәсіпорынның (цех, учаске) өзіне
тиесілі еңбек құралдарымен жыл ішінде
максималды өнім шығару қабілеті бұл
A. өндірістік қуат;
B. өндірістік бағдарлама;
C. өндірістік жоспар;
D. номенклатура;
E. еңбек өнімділігі;
3. Көптеген бір-бірімен байланыспаған
өндірістердің бір мезгілде дамуы:
A. Диверсификация (әртараптандыру);
B. Мамандану;
C. Комбинациялау;
D. Шоғырлану;
E. Интеграция.
4. Өндіріс факторлары – бұл:
A. Өндіруші ресурстар;
B. Ресурстар;
C. Табиғи күштер мен заттар;
D. Шикізат пен материалдар;
E. Интеграция.
5. Өндірістің негізгі факторлары болып
табылады:
A. Жер, еңбек, капитал;
B. Жер, капитал;
C. Еңбек, капитал;
D. Тауар, кәсіпкерлік;
E. Капитал, тауар

18. Пайдаланылған әдебиеттер:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Ажмухамедова А.А. Кәсіпорын экономикасы: оқу
құралы/А.А.Ажмухамедова. – Алматы: TechSmith, 2019
Үмбиталиев А.Д. Кәсіпорын экономикасы: Оқулық.
Екінші басылым/А.Д. Үмбиталиев, Ғ.Е.Керімбек,
К.Б.Сатымбекова/Алматы: TechSmith, 2018
Курманалина А.А., Тлеубергенова М.А. Кәсіпорын
экономикасы: дәрістер курсы. – Алматы: Эверо, 2018
https:// elib.kz/search/- электронды оқулықтар базасы
http://rmebrk.kz/resources - Республикалық ЖООаралық электрондық кітапхана
http://kazneb.kz – Қазақстанның ұлттық электрондық
кітапханасы