Sanoatda sulfat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi

1.

FOBMT 106-23 guruh talabalari
Bajardi: Abdurahmonova Sevara,
Alijonova Zilola,
Fozilova Zarina,
Ikromova Gulchiroy.
Tasdiqladi: Xaydarov A

2.

Sanoatda sulfat
kislota ishlab
chiqarish
texnologiyasi

3.

Reja:
1
Sanoatda sulfat kislota ishlab
chiqarish
2
Oltingugurt (IV )-oksidni olish
3
Oltingugurt (IV )-oksidini oksidlash
4
Oltingugurt (VI )-oksidni gidratlash

4.

Kimyo sanoati uchun juda
muhim bo‘lgan anorganik
birikmalardan biri
sulfat kislotadir.

5.

Sanoatda sulfat kislota ishlab chiqarish uchun xomashyolar:
sof oltingugurt — S, temir kolchedan (pirit) — FeS2,
rangli metallarning sulfidlari — CuS, ZnS, PbS, vodorod sulfid
— H2S.

6.

Sanoatda xom-ashyodan sulfat kislota ishlab chiqarishga
qadar bo‘lgan jarayonlar bir necha bosqichga bo‘linadi.
1. Oltingugurt (IV )-oksidni olish.
2. Oltingugurt (IV )-oksidni
tozalash.
3. Oltingugurt (IV )-oksidini
oksidlash. Oltingugurt (VI )oksidni olish.

7.

Oltingugurt (IV )-oksidni olish.
Mavjud xomashyolardan
oltingugurt (IV )-oksid olish
uchun quyidagi kimyoviy
reaksiyalarni amalga oshirish
kerak:
S + O2 = SO2; 2H2S + 3O2 = 2SO2 + 2H2O;
4FeS2 + 11O2 = 2Fe2O3 + 8SO2; Cu2S + 2O2 = 2CuO + SO2.

8.

Kolchedanni kuydirish (FeS2 ni oksidlash) pechiga kukun
holdagi pirit yuqoridan pastga sochiladi, pastdan esa havo
haydaladi.
Piritning mayda zarrachalari
bilan havoning aralashmasi
qaynovchi qatlam deyiladi.

9.

SO2 ni tozalash.
Oltingugurt (VI )-oksidning olinishi katalitik jarayon bo‘lib,
vanadiy (V)-oksid – V2O5 katalizator sifatida ishlatiladi.
Oltingugurt
vanadiy

10.

SO2 ga qo‘shilgan chang va har xil qo‘shimchalar
katalizatorni zararlaydi, ya’ni katalizatorning
katalitik xossasini susaytiradi.
SO2

11.

Oltingugurt (IV )-oksidini oksidlash.
Oltingugurt (VI )-oksidini olish.
Oltingugurt (IV )-oksidini oltingugurt (VI )-oksidga
aylantirish uchun katalizator ishtirokida oksidlanadi.
2SO2 + O2 2SO3 + Q
Reaksiya ekzotermik reaksiya bo‘lib, 400°C da 99,2%
oltingugurt (VI )- oksid hosil bo‘ladi.

12.

Reaksiyada ajralib chiqayotgan issiqlik, issiq
almashtirgichlarda SO2 ni isitish uchun sarflanadi.

13.

Chang, har xil aralashmalar, shuningdek, suv bug‘idan
tozalangan SO2 va havo issiq almashtirgichga, u yerdan
kontakt apparatiga o‘tadi.

14.

Kontakt apparatida hosil
bo‘lib, issiq almashtirgichda
sovigan oltingugurt
(VI )-oksidi yuttirish
minorasiga o‘tadi.

15.

Oltingugurt (VI )-oksidni gidratlash, ya’ni sulfat
kislota olish:
Yuttirish minorasida oltingugurt (VI )oksididan sulfat kislota olinadi. Buning
uchun SO3 n i suv bilan reaksiyaga
kiritish kerak.

16.

Bu sulfat kislotali tuman juda qiyin kondensatlanadi.
Shuning uchun yuttirish minorasida SO3 9 8% li sulfat
kislota yordamida yuttiriladi. Dastlab konsentrlangan
H2SO4 tarkibidagi suv SO3 ni gidratlaydi:
SO3 + H2O = H2SO4 + Q

17.

Foydalanilgan Adabiyotlar:
1. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy xususiyatlari, falsafiy va tarixiy
ildizlari. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y.
2. G’oya va mafkura. Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent
— 2001 y.
3. Milliy istiqlol g’oyasini xalqimiz ongiga singdirish omillari va vositalari.
Mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y.
4. Markaziy Osiyo: G’OYAVIY jarayonlar va mafkuraviy tahdid. Mas’ul
muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y.
5. Milliy istiqlol g’oyasining amal qilish tamoyillari. Toshkent 2001 y.
6. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. Mas’ul muharrir
Q.Nazarov. Toshkent — 2001 y.
7. Milliy g’oya inson va zamon. mas’ul muharrir Q.Nazarov. Toshkent — 2001
y.
8. Milliy istiqlol g’oyasi: nazariya va amaliyot. Mas’ul muharrir Q.Nazarov.
Toshkent — 2001 y.
9. O’zbekistonning mustaqil taraqqiyoti va mafkuraviy jarayonlar. mas’ul
muharrir Q.Nazarov. Toshkent 2001 y.
10. Insoniyat tarixi g’oya va mafkuralar tarixidir. Mas’ul muharrir Q.Nazarov.
Toshkent — 2001 y.