O‘zbekistonda paxta ishi va uning oqibatlari

1.

O‘zbekistonda paxta
ishi va uning oqibatlari
10-sinf O’zbekiston tarixi darsligi asosida 26-mavzu

2.

Reja:
1. SSSR va O‘zbekiston SSR siyosiy rahbariyatidagi
o‘zgarishlar
2. Paxta ishi – sovet rejimining O‘zbekistondagi
so‘nggi qatag‘on siyosati.
3. Paxta ishining o‘zbeklar ishiga aylantirilishi va
mohiyati
05.11.2023
2

3.

Mamlakat siyosiy hayotida 1982 – 1985-yillarda ko‘plab
o‘zgarishlar yuz berdi. Siyosiy rahbariyatdagi bunday
o‘zgarishlar O‘zbekistonni ham chetlab o‘tmadi.
05.11.2023
3

4.

1985-yil 11-martda Mixail Gorbachyov KPSS MK Bosh
sekretari, 2-iyulda Andrey Gromiko SSSR Oliy Soveti
Prezidiumi raisi lavozimlariga saylandi. 1985-yildan
mamlakatda qayta qurish siyosati boshlandi.
05.11.2023
4

5.

1983-yil oktyabrda O‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy
Komiteti birinchi sekretari Sharof Rashidov vafot etdi. U
respublikani qariyb chorak asr davomida boshqargan edi.
1983 – 1988-yillarda
Inomjon Usmonxo‘jayev,
1988-1989- yillarda Rafiq
Nishonov O‘zbekistonga
rahbarlik qildi
Rafiq Nishonov
05.11.2023
5

6.

O‘zbekiston iqtisodiyoti katta xomashyo va tabiiy
boyliklar zaxirasiga ega bo‘lishiga qaramasdan SSSRning
markaziy hududlaridan ancha ortda qola boshlagan.
05.11.2023
6

7.

O‘zbekiston SSRning ijtimoiy-siyosiy hayotida 1984-yil
23-iyunda bo‘lgan O‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy
Komitetining XVI plenumi mash’um rol o‘ynadi.
05.11.2023
7

8.

Aynan ushbu plenum qarorlari bilan Markaz
tomonidan O‘zbekistonda “paxta ishi” deb atalgan
siyosiy qatag‘onlar boshlandi.
05.11.2023
8

9.

SSSR Bosh prokurori huzurida alohida muhim ishlar
bo‘yicha maxsus tergovchilar guruhi “Paxta ishi” sud majlisi
tuzilib, ularning dastlabkisi 1983-yil boshlarida
O‘zbekistonga yuborilgan edi.
Ana shunday maxsus tergov
guruhlarining asosiylaridan
biri T.X.Gdlyan va N.V.Ivanov
rahbarligida 1983-yil aprelda
tuzilgan edi.
05.11.2023
9

10.

O‘sha paytda “desantchilar” va 3000 nafardan ortiq
tergovchilarga mahalliy rahbarlar va respublika huquqtartibot organlarining ko‘plab xodimlari katta yordam
bergan.
05.11.2023
10

11.

1985 – 1990-yillarda O‘zbekistonda “paxta ishi” degan
uydirma bo‘yicha jami 40 000 kishi tergov qilindi, ularning
aksariyati tergov izolyatorlarida prokuror sanksiyasisiz
o‘tirdi, 5000 nafar kishi esa soxta ayblar bilan jinoiy
javobgarlikka tortildi.
05.11.2023
11

12.

Paxta ishining o‘zbeklar ishiga aylantirilishi va mohiyati.
Markaziy matbuotda e’lon qilingan maqolalarda o‘zbek
xalqi badnom etilib, paxta ishiga ataylab siyosiy tus
berildi va u “o‘zbeklar ishi”ga aylantirildi.
Bu siyosiy kompaniyani
O‘zbekistonning o‘sha
paytdagi rahbarlari qo‘llabquvvatlashdi.
05.11.2023
12

13.

Xullas, sovet rejimining paxta ishi oqibatida O‘zbekistonda
minglab kishilar nohaq ravishda jazolandi. Xalq xo‘jaligi
sohalarida qo‘shib yozish, poraxo‘rlik va korrupsiyaga aloqador
jinoyatlar SSSRning deyarli barcha hududlarida yuz bergan
bo‘lsa ham “tajriba maydoni” sifatida O‘zbekiston tanlandi.
05.11.2023
13

14.

Kommunistik mafkuraning qatag‘on qilichi bu bilan
cheklanmasdan paxta ishini o‘zbeklar ishiga
aylantirishga urindi.
05.11.2023
14

15.

Qatag‘on siyosatini amalga oshirishda Markaz rahbariyati va
vakillaridan tashqari O‘zbekistonning o‘sha paytdagi siyosiy
rahbariyati, xalqimiz orasidan chiqqan hamda tergovchilar
bilan hamkorlik qilgan.
05.11.2023
15