Іван Пятровіч Шамякін (1921 – 2004)

1.

Іван Пятровіч
Шамякін
(1921 – 2004)

2.

Іван Шамякін нарадзіўся 30 студзеня
1921 года. Яго вёска Карма (Гомельская
губерня) размяшчалася на мяжы дзяржаў:
Беларусі, Украіны і Расіі. Прыгажосць роднага краю і веданне трох моў, якія хлопчык чуў з самага дзяцінства, спрыялі развіццю літаратурнага таленту будучага
пісьменніка.
Першыя вершаваныя радкі
Іван пачаў пісаць падчас
вучобы ў Гомельскім тэхнікуме будаўнічых матэрыялаў. Таксама ў гэты
перыяд прымаў удзел у
пасяджэннях літаратурнай
суполкі ў гарадской газеце.

3.

У 1940 годзе, пасля заканчэння вучобы, ажаніўся. Яго абранніцай стала
Марыя Филатаўна, з якой пісьменнік
быў знаёмы з пятага класа. Шчаслівы
шлюб падоўжыўся 58 гадоў. Сваёй
жонцы, якая пакінула гэты свет раней за яго, Іван Пятровіч прысвяціў
творы «Непаўторная вясна» і
«Слаўся, Марыя».
Пасля жаніцьбы Іван Шамякін уладкаваўся працаваць на цагляны
завод тэхнікам-тэхнолагам, затым быў прызваны ў войска, адкуль
накіраваны на службу ў Мурманск. Там вайна і заспела маладога
чалавека.

4.

Ваенныя гады
У ваенныя гады Іван Шамякін быў камандзірам
гарматнага разліку, прымаў удзел у баях пад
Мурманскам, які з раніцы бамбілі варожыя самалёты. Сярод салдат малады беларус адрозніваўся вясёлым норавам; ён быў цікавым апавядальнікам, якога з задавальненнем слухалі
байцы. Начальству Шамякін складаў рапарты,
займаўся выпускам насценгазеты, баявых лісткоў. У 1941 годзе напісаў і апублікаваў сваё
першае апавяданне «У снежнай пустыні» (на
беларускай мове), прысвечанай баях з нямецка-фашысцкімі захопнікамі на Поўначы, дзе
ваяваў на пачатку вайны. Друкаваны дэбют
адбыўся ў ваенны перыяд у газеце «Гадзінны
поўначы». Далей на франтавым шляху была
Польшча, затым Нямеччына. Вялікую Перамогу
Іван Шамякін сустрэў на Одэры.

5.

Пасляваенны мірны час
Пасля вайны Іван вярнуўся ў родны край вёску Прокоповку Церахоўскі раёна - і
уладкаваўся выкладчыкам мовы і літаратуры ў сярэднюю школу. Па вечарах праводзіў у калгасе семінары агітатараў, а па
начах пісаў аповесці і апавяданні аб мінулай вайне. У гэты ж перыяд завочна паступіў у педагагічны інстытут Гомеля.
У 1946 годзе на старонках часопіса «Полымя» святло ўбачыла аповесць «Помста», якая расказвае пра гуманізме рускіх
салдат.

6.

Творы Івана Шамякіна
Высока быў ацэнены чытачамі першы раман «Глыбокая
плынь», тым, хто падымае тэму партызанскай барацьбы ў
ваенныя гады. Найлепшыя чалавечыя якасці, адданасць
сваёй справе і пачуццё высокага грамадзян-скага абавязку
сабраны ў вобразе галоўнага героя твора - камісара Лясніцкага. Гэты раман ў 1951 годзе удастоіўся Дзяржаўнай
прэміі СССР.
Далей былі апублікаваныя «Крыніца» і «У добры час», якія
апавядаюць пра калгасным жыцці ў цяжкі перыяд
аднаўлення разбуранай бязлітаснай вайной народнай
гаспадаркі.

7.

Творы Івана Шамякіна
У кожным творы Шамякіна, нават калі апавяданне ідзе пра
сучаснае жыццё, прысутнічаюць падзеі мінулай вайны, пра
якую аўтар не можа маўчаць. Так, цалкам прысвечаны вайне цыкл кніг, шмат у чым аўтабіяграфічны і аб'яднаны назвай «Трывожнае шчасце». У яго ўвайшлі пяць аповесцяў:
«Мост», «Агонь і снег», «Непаўторная вясна», «У пошуках сустрэчы», «Начныя зарніцы».
У 1975 годзе адбылася публікацыя аповесці «Шлюбная
ноч», у 1976 — «Гандлярка і паэт», у канцы 70-х — раман
«Атланты і карыятыды». Тэме вайсковага абавязку,
барацьбе беларускіх партызан, гераізму ў ваенныя гады
прысвечаны раманы «Вазьму твой боль», «Снежныя
зімы», «Сэрца на далоні».

8.

Дасягненні беларускага пісьменніка
За больш чым 60-гадовы творчы шлях з-пад
пяра пісьменніка выйшла каля 130 кніг
агульным накладам больш за 25 млн экзэмпляраў.
Літаратурная творчасць пісьменніка актыўна спалучалася з яго грамадска-палітычнай
дзейнасцю. Ён з'яўляўся сакратаром партыйнай арганізацыі Беларускага Саюза
пісьменнікаў, галоўным рэдактарам Беларускай савецкай энцыклапедыі, акадэмікам Міжнароднай славянскай акадэміі
навук, адукацыі, мастацтва і культуры,
а таксама Нацыянальнай акадэміі навук
Беларусі. З'яўляўся дэпутатам некалькіх
скліканняў Вярхоўнага Савета СССР і БССР.

9.

Памёр Іван Шамякін 14
кастрычніка 2004 года.
У гонар беларускага пісьменніка
перайменаваная адна з вуліц
сталіцы Беларусі. На фасадзе дома ў
Мінску, дзе Іван Шамякін пражыў 37
гадоў, устаноўлена мемарыяльная
дошка; яго імя прысвоена
Мазырскаму дзяржаўнаму
педагагічнаму універсітэту.