Экология Қазақстан Республикасының

1.

Экология

2.

Қазақстан
Республикасының
экологиясының бұзылуына
әкелетін факторлары
Қазақстанда көптеген экологиялық проблемалар бар. Негізгі
проблемаларды анықтауға болады:
1) Территорияның радиоактивті ластануы -- Көлдерге көп
мөлшерде улы және радиоактивті қалдықтар көмілген, белгілі
радиоактивті қалдықтардың көпшілігі жойылған жоқ.
2) Арал теңізінің таяздануы -- Егіншіліктің қарқынды дамуы
мен егістіктердің мол суарылуына байланысты көл құрғай
бастады.
3) Каспий теңізінің ластануы -- Теңізді ластайтын негізгі зат,
мұнай.

3.

Арал теңізінің
экологиялық
дағдырыстың себептері.
• Арал теңізі 1960-шы жылдардан
бастап құрғай бастады, бұл
теңіздің құрғауының негізгі
себептерін айта кетсе бұл:
Халықтың айтарлықтай өсуі
Урбанизация масштабы және
жерді қарқынды игеру
Ірі гидротехникалық
құрылыстардың салынуы
Осы себептер үшін Арал Теңізі
екіге бөлініп уақыт өтегелі ол
құра береді

4.

Мұнай өндірумен байланысты
Каспий теңізінің экологиялық
мәселелері
• Мұнай өндірумен байланысты Каспий
теңізінде көптеген экологиялық мәселелер
пайда болды, Мұнай қара алтын
болғандықтан қазіргі кезде оны өте
қарқынды игеріп, Каспи теңізінде көптеген
экологиялық мәселелер туындады, бұл:
Ауаның, судың, жердің жаппай ластануы
Жануарлар дүниесі мен өсімдіктердің
ластануы
Табиғи ресурстардың сарқылуына
Экожүйенің бұзылуына
Шөлейттенуге, биологиялық және
ландшафттық әртүрліліктің айтарлықтай
жоғалуына әкелді.

5.

Қоршаған ортаны ең көп деңгейде
ластайтын Қазақстанның
өнеркәсіптік қалалар
• 2020 жылғы ақпарат бойынша Қазақстанның ең көп деңгейде
ластайтын қалаларға жатады:Теміртау, Атырау деген қалалар
кіреді. Енді осы қалалар неге солай ластайтының аңықтайық.
Теміртау қаласында -- металлургия өнеркәсібі және металл
өңдеу, химия өнеркәсібі, тамақ және ұн тарту өнеркәсібі,
электр энергетикасы, басқа да металл емес минералды
өнімдерді өндіреді, бұл экологияны өте қатты ластайды.
Атырау Облысы - Қазақстан Республикасының ірі өнеркәсіптік
аймақтарының бірі. Атырау облысында мұнай-газ өнеркәсібі,
құрылыс материалдарын өндіру, өңдеу өнеркәсібі өте қатты
дамыған жәнеде өнеркәсіптің себебінде өте ластанған жер
болып саналады

6.

Табиғатты қатты ластайтын
өндірістің түрлері
• Ең қатты ластайтын өңдірістің бір түрі бұл кенді өндіру
жәнеде өңдеу болып табылады, өңдеу процесі өндіріс
қалдықтарының көп мөлшерін қалыптастыруға, сонымен
қатар сынап, қорғасын, кадмий және басқалар сияқты
зиянды заттардың шығуына әкеледі.
Екінші қатты ластайтын өңдірістің түрі бұл тері өңдеу
зауыттар былғары тегіс және жұмсақ болуы үшін химиялық
заттарды қолдану арқылы өңделеді, осы арқылы тауар
жасауға жарамды болады. Егер тері өңдеу зауыттары
барлық процестерді және қоршаған ортаны қорғауды
мұқият қадағаламаса, бұл химиялық заттармен
айтарлықтай ластануға әкелуі мүмкін.

7.

Үлкен қалалар мен өнеркәсіп
орталықтарында атмосфера ауасының
тазалығын сақтау қажеттілігі
• Үлкен қалаларда мен өнеркәсіп
орталықтарында атмосфера
ауасының тазалығын сақтамаса сол
қалада әртүрлі ауру сандары,
жәнеде адамдардың өмір сүру
ұзақтығы қысқара бастайды
сонымен қатар сол жақта туризм
саны түсе бастайды жәнеде сол
қаладан адамдар көше бастайды.

8.

Экологиялық мәселелердің
себебін, салдары мен шешу
жолдары
• Экологиялық мәселелердің екі түрін алайық бұл: орман кесу, озон қабатының
бұзылуы
Орман кесу:
Себеп -- Автомобиль және темір жол құрылысы, өндірістік және тұрғын үй
құрылысы, ағаш өңдеу өнеркәсібі.
Салдар -- Өсімдіктер мен фаунаның өлуі мен кедейленуі, көмірқышқыл
газының көбеюі және оттегінің бөлінуінің төмендеуі, топырақ эрозиясы,
шөлейттену, аумақтың батпақтануы, климат тұрақтылығының төмендеуі.
Шешу жолдар -- Бүлінген жерлерді қалпына келтіру және өсімдіктерді
отырғызу, ағаш кесу қалдықтарын кәдеге жарату, экологиялық төлемдер мен
айыппұлдар салу.
Озон қабатының бұзылуы
Себеп -- Тоңазытқыш қондырғыларында қолданылған фреонның ыдырауы,
ғарышқа зымырандардың ұшырылуы
Салдар -- Жердің биосферасының және адамдардың тікелей күн сәулесінен
қорғалуының төмендеуі
Шешу жолдар -- Зымыран ұшыруды реттеу, салқындатқыш құрылғыларда
хладагентті пайдалануға тыйым салу

9.

Қызыл кітаптағы өсімдік
• Абай Облысында өсетін жәнеде Қызыл Кітапқа енген өсімдік
болып мен қар бүршектерін алдым. Қар бүршектерін тау
беткейлерінде, сондай-ақ су қоймаларының бойында
кездестіруге болады. Қар бүршектердің 2016 жылы жалпы
саны 200 мыңнан кем болған себепте оны Қызыл Кітапқа
еңгізді, ал оның аз болғанын себебі бұл адамдардың осы
өсімдікті дұрыс жинамай, оны жұлып өз коммерциялық
мақсаттарында қолданып оның саңын қатты қысқартты. Қар
бүршектерін қорғау үшін Қазақстан Республикасында 2016
жылдан бастап 3 мың МРП-ға немесе қылмыстық
жауапкершілікке тарта алады, қылмыстық жауапкершіліктің
бас бостандығынан айыру мерзімі үш жылға дейін жете
алады. Семей Қаласында осы қар бүршектерін біздің
Қарағайлы Орманыңда кездестіруге болады

10.

Қызыл кітаптағы
жануар
• Қызыл кітаптағы жануар ретінде
мен бүркітті алдым, бүркіт
көбінесе дала жерді аймақта өмір
сүреді, бүркіттің саның
қысқартылуы көбінесе
браконьерлік істермен жәнеде
азық түліктің азаюымен
байланысты. Ең басты идея бұл
Қызыл Кітапқа еңгізілуі сонымен
қатар бүркітті өлтірілген адамға
айыппұл салынады.

11.

Экологиялық
биоалуантүрліліктің бұзылуы
экожүйе тұтастығына әсері
• Биоалуантүрлілік құрлықтағы және су
астындағы тіршілікті қамтамасыз
ететін негіз болып табылады. Ол адам
денсаулығының барлық
аспектілеріне әсер етеді, таза ауа мен
суды, азық-түлікті, ғылыми білім мен
медицина көздерін, табиғи ауруларға
төзімділікті және климаттың өзгеруін
азайтуды қамтамасыз етеді.
Биоалуантүрлік бұзылса біздің
өмірімізде көптеген заттар ауысып
өміріміз жаман жаққа ауысады.

12.

Биокөптүрлікке
әсер ететін фактор
• Биотүрлікке көп әсер ететін факторлар
бұл қоршаған ортаның ластануы,
қоршаған ортаның ластануына
мысалдар жасаса бұл әртүрлі
зауыттардың суға бөлген заттардың
әсерінен көптеген өсімдіктердің жәнеде
жануарлардың түрі қырылады сонымен
қатар зауыттар бөлген түтіндер өте улы
болуы мүмкін, осы зауыттардың
себебінен биокөптүрлікке жаман әсер
тигізіледі.

13.

ҚР мекен ететін жануарлар
мен өсімдіктердің сирек
кездесетін және жойылып
бара жатқан түрлер
• Қазақстан Республикасында жойылып
бара жатқан өсімдіктер – Шренк
Шыршасы, Жанғақ Лотос, Сиверс Алма
Ағашы
Қазақстан Республикасында жойылып
бара жатқан жануарлар – Алтын Бүркіт,
Ирбис жәнеде Ақбөкен

14.

Дүниежүзілік Тұқым Қоры тұрған
орыны/себебі/маңызы/тұқымдардың
сақтау маңызы
• Дүниежүзілік Тұқым қоры
Шпицберген Аралында
орналасқан. Астероидтың
құлауы, ядролық соғыс немесе
жаһандық жылыну сияқты
ықтимал жаһандық апаттар
нәтижесінде тұқымдардың
жойылуын болдырмау үшін
құрылған.

15.

Шпицберген Аралындағы
тұқым қорының маңызы
• Менің ойымша осы Шпицберген
Аралында орналасқан тұқым
қорының орналасқаны дұрыс жәнеде
осы тұқым қоры бір кезде бізге үлкен
көмек бере алады, жәнеде
адамдарды бір кезде құтқарып
адамдарды аштықта қалдырмау үшін
құрылған

16.

Ресей және Қазақстанның тұқым
қорлары бар ма?
• Ресей туралы айтса, Ресейде өсімдік тұқымдарының
негізгі қоймасы Кубанда орналасқан осы ұстау үшін
өте көп электроэнергиясы кетеді, ал Қазақстан
Республикасында осындай тұқым қоры жоқ себебі
оны қалыпта ұстау үшін біздің климатымыз
жарамайды жәнеде жасанды климат жасаса сонда
көп электрия энергиясы кетіп, бұл өте үлкен
экономикалық шығын бола алады