Дипломдық жұмыс

1.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Қазіргі мектептегі шет тілі сабақтарында
проблемалық оқыту технологияларын қолдану
студент:

2.

ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ
• қазіргі мектептің оқытудың инновациялық әдістеріне деген ұмтылысымен
және шет тілдерін оқытудың тиімді стратегияларын әзірлеу қажеттілігімен
анықталады.
• 1.
Жаһандану және мәдениетаралық коммуникация: жаһандану және
мәдениетаралық коммуникацияның қарқынды дамуы жағдайында шет
тілдерін үйренудің маңыздылығы артып келеді. Шет тілінде сауатты және
еркін сөйлесе білу-қазіргі адамға қажет негізгі дағдылардың бірі.
• 2.
Сыни ойлауды дамыту: проблемалық оқыту қазіргі білім берудің
негізгі мақсаттарының бірі болып табылатын оқушылардың сыни ойлауын
дамытуға ықпал етеді. Шет тілі сабақтарында проблемалық жағдайларды
шешуге дағдыланған оқушылар бейімделіп, нақты өмірде күрделі
мәселелерді шешуге дайын болады.
• 3.
Оқытуға ынталандыру: проблемалық оқыту оқушылардың оқу
процесіне белсенді қатысуын қамтиды, бұл олардың шет тілін үйренуге
деген ынтасы мен қызығушылығын арттырады. Оқушылар өздерінің
жетістіктері мен оқудағы жетістіктері үшін жауапкершілікке ие болады.
• 4.
Коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру: шет тілі сабақтарында
проблемалық оқыту технологияларын қолдану оқушылардың
коммуникативтік дағдыларын дамытуға ықпал етеді. Оқушылар өз
көзқарастарын дәлелдеуге, басқаларды тыңдауға және түсінуге, сондай-ақ
ортақ мәселелерді шешуде серіктестермен ынтымақтасуға үйренеді.

3.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ
МАҚСАТЫ
• Дипломдық жұмыстың мақсаты – қазіргі
мектепте шет тілі сабақтарында проблемалық
оқыту технологияларын қолдануды зерттеу және
талдау, сонымен қатар олардың сыни ойлауды,
коммуникативті дағдыларды және
оқушылардың мотивациясын дамытуға әсерін
анықтау.

4.

ОСЫ МАҚСАТҚА ЖЕТУ ҮШІН КЕЛЕСІ
МІНДЕТТЕР ҚОЙЫЛАДЫ:
• Мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
• 1.
Проблемалық оқытудың теориялық негіздерін және
оның шет тілдерін оқытуда қолданылуын зерттеу.
• 2.
Шет тілі сабақтарында проблемалық оқытудың
принциптерін, әдістері мен кезеңдерін қарастыру.
• 3.
Оқушылардың сыни ойлауын дамытудағы проблемалық
оқытудың рөлін анықтаңыз.
• 4.
Проблемалық оқытуды қолдана отырып, сабақтарды
дайындау мен өткізудің әдістемелік аспектілерін зерттеу.
• 5.
Шет тілі сабақтарында проблемалық оқыту
технологияларын қолдану бойынша практикалық
эксперимент жүргізу.
• .

5.

ЗЕРТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ
• Зерттеу әдістері. Бұл зерттеуде қазіргі мектепте шет тілі сабақтарында
проблемалық оқыту технологияларын егжей-тегжейлі зерттеуге мүмкіндік
беретін әртүрлі әдістер қолданылады. Зерттеудің негізгі әдістеріне мыналар
жатады:
• Теориялық талдау: проблемалық оқытуға, оның теориялық негіздеріне
және шет тілдерін оқытуда қолдануға арналған ғылыми әдебиеттерді,
мақалаларды, зерттеулерді зерттеу. Бұл әдіс оқыту тәжірибесінде
қолдануға болатын негізгі ұғымдарды, принциптер мен тәсілдерді
анықтауға мүмкіндік береді.
• Салыстырмалы талдау: проблемалық оқытудың әртүрлі әдістері мен
тәсілдерін салыстыру, сондай-ақ олардың шет тілі сабақтары аясында
қолданылуы мен тиімділігін талдау.
• Бақылау әдістері: проблемалық оқыту технологияларын қолдана отырып,
шет тілі сабақтарында оқу процесін бақылау. Бақылаулар осындай
сабақтарды ұйымдастыру мен өткізудің ерекшеліктерін анықтауға, сондайақ сәтті және сәтсіз тәжірибелерді атап өтуге мүмкіндік береді.
• Қазіргі уақытта отандық және шетелдік әдістеме ғылымында шетел тілдерін
оқыту мәселелерінің шет тілі сабақтарында проблемалық оқыту
технологияларын қолдану жиынтығы зерттелуде:

6.

ЖҰМЫС ЖАЗУ БАРЫСЫНДА КЕЛЕСІ
ӘДЕБИЕТТЕР ҚОЛДАНЫЛДЫ
• Білім беру жүйесіндегі жаңа педагогикалық
және ақпараттық технологиялар. Ред. Полат Е. С.
М., 1999. 2. Полат Е. С.
• Шетел тілі сабағында қолданылатын
жаттықтырушы ойындар М.Ф. Стронин, 1998ж
• Меликян А. аударма тілге дейінгі
айырмашылықтар жүйесі ретінде / / Пікірлер. М.; Санкт-Петербург.: 1997. – № 11. - Б. 69-87.
• Виноградов В.С. аудармаға кіріспе (Жалпы және
лексикалық сұрақтар). – М.: PAO, 2001. – 224 б.

7.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ
ҚҰРЫЛЫМЫ КЕЛЕСІДЕЙ
1
1.1
1.2
1.3
2
2.1
2.2
2.3
3
3.1
3.2
3.3
Кіріспе.....................................................................................................
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ...........................................................................
Проблемалық оқытудың негізгі ұғымдары..........................................
Шет
тілі
сабақтарында
проблемалық
оқытудың
принциптері
мен
әдістері....................................................................................................
Оқушылардың
сыни
ойлауын
дамытудағы
проблемалық
оқытудың
рөлі..........................................................................................................
ӘДІСТЕМЕЛІК БӨЛІМ.........................................................................
Шет
тілі
сабақтарында
проблемалық
оқытуды
қолдануға
дайындық................................................................................................
Проблемалық оқытуды қолдана отырып сабақ өткізу кезеңдері.......
Шет тілі сабақтарында проблемалық оқытуға арналған тапсырмалар мен жаттығулардың
түрлері...........................................
ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ.....................................................................
Шет тілі сабақтарында проблемалық оқытуды қолдану бойынша эксперименттің
сипаттамасы................................................................
Эксперимент нәтижелерін талдау.........................................................
Шет тілі сабақтарында проблемалық оқытуды қолдану бойынша қорытындылар мен
ұсынымдар............................................................
Қорытынды.............................................................................................
Қолданылған әдебиеттер тізімі.............................................................
7
11
11
12
16
21
21
30
35
35
37
40
40
43
46

8.

Проблемалық оқытудың негізгі ұғымдары
• Проблемалық оқыту технологиясы мұғалімнің
жетекшілігімен оқушылардың оқу мәселелерін
шешу үшін тәуелсіз іздеу қызметін ұйымдастыруды
көздейді, оның барысында оқушылар жаңа білім,
Дағдылар мен дағдыларды қалыптастырады,
қабілеттерін, танымдық белсенділігін,
қызығушылығын, эрудициясын, шығармашылық
ойлауын және басқа да жеке маңызды қасиеттерін
дамытады.
• Проблемалық оқыту кезінде білімді дайын түрде
жеткізбеу керек, бірақ оқушының алдына тапсырма
(проблема) қою керек, оны қызықтырады, оны
шешудің жолын табуға деген ұмтылысын оятады.

9.

Шет тілі сабақтарында проблемалық
оқытудың принциптері мен әдістері
• Негізгі мектепке арналған шетел тілі курсы жалпы
орта білім беру деңгейінде білім алуға дайындауға
бағытталады, яғни ол шетел тілін меңгерудің жалпы
европалық деңгейлеріне (А1), (А2) сәйкес келеді.
Шетел тілін оқыту тәрбиелеу, басқа ұлт мәдениетін
және өкілдерін танып (ұғынып) өзара әрекет ету
құралы ретінде, шетел тілін әрі қарай меңгеруін
дамытуға бағытталған: негізгі орта мектеп (5-9
сыныптар). Осыған сәйкес негізгі орта мектепте
шетел тілін оқытудың мақсаттары мен міндеттері
анықталады.
• Шетел тілі курсының жалпы орта білім беру
деңгейіне: В1- бастапқы қоғамдық-гуманитарлық
бағыты жатады.

10.

Оқушылардың сыни ойлауын дамытудағы
проблемалық оқытудың рөлі
• Проблемалық оқыту - мәні проблемалық ситуация
туғызу мен оқушылардың оқу проблемасын дербес
шешулері бойынша іс-әрекеттерін басқару болып
табылатын оқыту түрі. Проблема деп шешілуі
оқушылардан білім алу үшін белгілі әрекеттерді
талап егетін есептердің, тапсырмаларын, теориялық
немесе тәжірибелік мәселелердің әртүрлілігін
түсінуге болады.
• Проблемалық оқытудың ерекшелігі - мұнда мұғалім
білімді дайын түрде баяндап бермейді,
оқушылардың алдына проблемалық міндет қояды.
Шешімді және шешу құралдарын оқушы өзі
іздестіруі тиіс.

11.

Шет тілі сабақтарында проблемалық
оқытуды қолдануға дайындық
• Проблемалық оқытуда оқушылар бейтаныс, белгілі емес,
мәселелерді өз беттерінше шешуге жұмылады. Проблемалық
ситуацияны шешу арқылы оқушылардың шығармашылық
ойлауы дамиды, интеллектуалдық таным үрдісі жетіледі.
• Пәнаралық байланысқа негізделген шығармашылық
тапсырмалардың тіл дамытудағы тиімділігі – оқушылар бұл
оқыту түрінде ғылыми ізденіспен, зерттеушілікпен
айналысады. Ойлауымен бірге тілдері де дамиды.
Ғалымдардың төмендегі пікірлері осы тұжырымды
дәлелдейді:
• М.Н.Скаткин: «Анықталған проблемамен танысқаннан кейін
оқушы өзі оны шешу жолдарының жоспарын іздестіреді,
болжам /гипотеза/ құрады, бақылаулар, тәжірибелер
жасайды, фактілерді белгілеп, жинақтайды, салыстырады,
дәлелдейді, қорытынды жасайды» - дейді.

12.

Проблемалық оқытуды қолдана отырып
сабақ өткізу кезеңдері
Рет саны
Сабақ кезеңдері
1
Сұрақ-жауап
3
Білімді бекіту
Қойылған мақсаты
Негізгі кемшіліктер
Үйге берілген
3-4 оқушыдан ауызша жауап алу
тапсырманың орындалуы
кезінде көп уақыт жұмсалады.
және өткен сабақ
Қалған 20-25 оқушы әрекетсіз қалып
материалдарының
жалығады.
игершуі туралы ақпарат
алу
2 Түсіндіру Жаңа білімді баяндап
Оқытушының жаңа
беру
материалды түгелдей
дайын күйінде жеткізуге
тырысуы оқушылардың өз
бетімен ізденуге деген
құштарлығын тежейді.
Түсіндірген
Оқытушының жаңа ғана баяндаған
материалдарды қайталап материалын қайталап айтып шығу
айтуға қабілеті жететіндігі
оқушылардың ойлау қабілетін
туралы ақпарат алу
белсендірмейді.

13.

Шет тілі сабақтарында проблемалық оқытуға
арналған тапсырмалар мен жаттығулардың
түрлері
• Сабақтың тақырыбы: It’s an interesting place!
• Сабақтың мақсаты. Оқушыларның сөздік қорын
молайту. Жаңа мәтінмен жұмыс істеу. Тілін оқып жатқан
мемлекетті құрметтеуге тәрбиелеу. Сөйлеу тілін дамыту.
• Сабақ әдісі: Сұрақ-жауап
• Сабақ типі: Жаңа білімді меңгерту
• Көрнекілігі: Тақырыптық суреттер
• Пән аралық байланыс: Қазақ тілі
• Сабақ барысы:
• Ұйымдастыру
• А) амандасу
• Б) жоқтарды белгелеу

14.

Шет тілі сабақтарында проблемалық
оқытуды қолдану бойынша эксперименттің
сипаттамасы
• Эксперимент жүргізу үшін орта деңгейдегі шет тілін оқитын орта мектеп
оқушыларының екі тобы таңдалды. Топтар эксперименттік және бақылау
топтарына бөлінді. Белгілі бір мерзім ішінде (мысалы, бір оқу семестрі)
эксперименттік топта проблемалық оқыту технологиялары қолданылды, ал
бақылау тобында дәстүрлі оқыту әдістері қолданылды.
• Шет тілі сабақтарында проблемалық оқыту мыналарды қамтыды:
• 1.
Оларды шешу үшін шет тілін белсенді қолдануды талап ететін
проблемалық жағдайларды қою.
• 2.
Оқушылардың сыни ойлауын, коммуникативтік дағдылары мен
мотивациясын дамытуға бағытталған топтық және жеке тапсырмаларды
әзірлеу және жүргізу.
• 3.
Рөлдік ойындарды, пікірталастарды, кейс-стадилерді және
басқаларды қоса алғанда, жұмыстың интерактивті және пікірталас
нысандарын пайдалану.
• 4.
Шет тілі сабақтарында проблемалық мәселелерді шешу процесін
талдау және рефлексия.

15.

Эксперимент нәтижелерін талдау
• Эксперимент аяқталғаннан кейін эксперименттік және бақылау топтарының
оқушылары арасында олардың шет тілін үйренудегі жетістіктері мен
мотивациясын бағалау үшін тестілеу және сауалнамалар жүргізілді.
Нәтижелер эксперименттік топ студенттерінің бақылау тобымен
салыстырғанда коммуникативтік дағдыларды, сыни ойлауды және
мотивацияны айтарлықтай жақсартқанын көрсетті.
• Осы мақалада біз проблемалық тұжырымдаманы қалыптастыруға ықпал
ететін үй тапсырмаларын және аналитикалық оқу сабақтарын құрастыру
және өткізу технологиясын талқылаймыз. Бүгінде оқу процесінде үйде оқу
сабақтарын өткізу туралы мәселе бірнеше жыл бұрынғыдай өткір емес.
Көптеген мұғалімдер осындай сыныптардың тиімділігін мойындады және
үйде оқитын сабақтар ауызекі сөйлеуді дамытуға және оқушының сөздік
қорын жақсартуға ғана емес, сонымен бірге оқушыларды зерттейтін тілдің
ел мәдениетімен таныстыруға, сондай-ақ аналитикалық ойлауды дамытуға
ғана емес, сонымен қатар тәжірибе арқылы іске асыру. Мұғалімдер «үй»
және «аналитикалық» оқу туралы түсініктер арасында айырмашылықтар
жасамай, оларды синонимдер үшін дұрыс емес, қателесіп жатқандығына
әкеліп соқтырады. Бірақ, алдымен, «үй» және «аналитикалық» оқулардың
ұғымдарын бөліп көрейік.

16.

Шет тілі сабақтарында проблемалық
оқытуды қолдану бойынша қорытындылар
мен ұсынымдар
• Эксперимент нәтижелерін талдау негізінде шет тілі сабақтарында
проблемалық оқыту технологияларын қолдану оқушылардың
коммуникативтік дағдыларын, сыни ойлауын және мотивациясын
дамытуға ықпал етеді деген қорытынды жасауға болады.
Мұғалімдерге арналған ұсыныстарға мыналар кіреді:
• Шет тілі сабақтарында проблемалық оқыту технологияларын оқу
процесіне енгізу, оларды оқушылардың жас ерекшеліктеріне және
жеке ерекшеліктеріне сәйкес бейімдеу.
• Проблемалық жағдайларды, топтық және жеке тапсырмаларды,
рөлдік ойындар мен пікірталастарды қоса алғанда, проблемалық
оқытуға арналған әдістемелік материалдарды әзірлеу және
пайдалану.
• Проблемалық есептерді шешу процесін талдау және рефлексиялау,
сондай-ақ қажет болған жағдайда оқу процесін түзету үшін
оқушылар мен мұғалім арасындағы тұрақты кері байланысты
қамтамасыз ету.

17.

ҚОРЫТЫНДЫЛАЙ КЕЛЕ
• Еліміздегі мектептерде шетел тілі оқытылып жүргелі біраз жыл болды.
Үштілділер мекеніне айналуды көздеген мемлекет үшін бұл, әрине,
жаңалық емес. Оқушылар үш тілмен қаруланып, үш адамның мүмкіндігіне
ие болады.
• Елбасы жолдауында кез – келген орта санатты мектептің балаларының ең
жоғарғы деңгейдегі шет тілін оқып үйренуіне жағдай жасайтындай
дәрежеге қол жеткізуіміз керек делінген. Жалпы орта білім беретін
мектептерде қазіргі таңда шет тілін меңгертуге аса мән беріліп отыр.
Қазақстан Республикасындағы ең бірінші кезекте тұрған тіл саясаты туралы
басты мәселе мемлекеттік тілді еркін меңгерту, шет тілін меңгертудегі
басты мақсат – білім алушылардың сапасын халықаралық стандартқа сай
көтеру. Бұл үшін жетілдірілген әдіс шетел ғалымдарының істәжірибелерімен танысу қажет екендігі ешбір дау туғызбайтыны белгілі.
• Педагогика ғылымының дамуында «проблемалап оқыту» әдісі кең
таралған. Бұл әдісте оқыту және таным әрекеттері өзара бірлікте
қарастырылады. Проблемалап оқытудың логикалық негізі ойлау
формалары болып табылады. Бұл әдістің ең басты мақсаты – ағылшын тілі
ғылымының негіздерін меңгеріп қана қоймай, ағылшын тілі сабағында
оқушылардың танымдық және шығармашылық қабілетін дамыту.