Курсанттарға өрт орнына су берудің теориясын үйрету

1.

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі
М. Ғабдуллин атындағы Азаматтық қорғау академиясы
Сабақтың мақсаты – курсанттарға өрт орнына су берудің теориясын үйрету
Қарастырылатын сұрақтар:
Сорғы-жең жүйелері және олардың түрлері

2.

2.1.
Сорғы-жең жүйелері және олардың түрлері
Өрттісөндіругеарналған су сыртқы су құбырыжелілерінен,
жылжымалыөрттехникасыменөртгидранттарыарқылынемесебаған
мен жеңдерарқылытікелейгидранттарданалынады, олоқпандарға
(жоғарықысымды су құбыры) беріледі. Су құбырыболмағаннемесе су
жеткіліксізболғанжағдайдаөртсөндірутехникасымен су
алуғаарналғанарнайықұрылғыларменжәнеқұрылыстарменжабдықтал
ғантабиғи (өзендер, көлдержәнет.б.) жәнежасанды (резервуарлар,
бактаржәне т. б.) су айдындарыпайдаланылады. Сөндірукезінде су
беру сорғы-жеңжүйелеріменжүзегеасырылады, олардыңтүріөрттің
даму сипатыменжәне оны тез
жәнесенімдісөндірудіқамтамасызетуталаптарыменанықталады.
Өртсөндірутәжірибесіндеқолданылатынсорғыжеңжүйелерініңнегізгісхемаларысуреттекөрсетілген. 2.1.

3.

Автоцистернадағы (АЦ) судың жеткілікті қорымен шағын тұтану
ошақтарын оқшаулау және сөндіру немесе адамдарды құтқару,
жарылыстардың, апаттардың, конструкциялардың құлауының алдын
алу және т.б. бойынша жұмысты қамтамасыз ету үшін өрт
сөндіргіштерді дереу енгізу суретте көрсетілген схема бойынша
жүргізіледі. 2.1, а. Бұлжағдайдаөртошағындаорнатылған АЦ
пайдаланылады,
оныңсорғысынанөртоқпаныныңжұмысынқамтамасызететінжеңдікжелі
салынады.
Егер өртті сөндіру үшін АЦ-да су қоры жеткіліксіз болса, онда
жылжымалы өрт сорғылары су көзіне орнатылады, магистральдық жең
желісі салынады, ал жұмыс жеңдері оған өрт ошағының жанында
орнатылған жең тармағы арқылы қосылады (сурет. 2.1, б). Сорғы-жең
жүйесінің бұл түрі сериялық байланыс деп аталады.
Ірі өрттерді сөндіру кезінде лафеттік оқпандар қолданылады (оқпан
саптамасының диаметрі 25 мм және одан көп). Бұл жағдайда
магистральға су жинағыш арқылы қосылған бірнеше магистральдық
желілер қолданылады (сурет. 2.1, в). Мұндайсорғы-жеңжүйесі
параллель қосылымдепаталады.

4.

Өрт сөндіру тәжірибесінде көбінесе бірнеше оқпандарды беру қажеттілігітуындайды,
олардыңжұмысымагистральдықжеңсызығынатармақталуарқылықосылғандербесжұмысж
еңсызықтарыменқамтамасызетіледі
(сурет.
2.1,
г).
Сорғыжеңжүйесініңбұлтүріараласбайланысдепаталады.
Шағын елді мекендерде, әсіресе ауылдық жерлерде, өрт сөндіру үшін суды алу көбінесе
табиғи
немесе
жасанды
су
қоймаларынан
жүзеге
асырылады.
БұлжағдайдаОрталықтантепкішсорғылардыңрұқсатетілген
сору
биіктігіненасатынтереңдіктен
су
алуқажеттілігітуындайды,
көбінесе
су
көзінекіруқиынғасоғады.
Соныменқатар,
сорғыжұмысістептұрғанкезде
сору
желілерініңапаттарыболуымүмкін, бұлөртсөндіруге су беру мүмкінкстігінеәкеледі.
Бұлмәселелердішешудіңбіржолы-гидроэлеваторлықжүйелердіқолдану.
Гидроэлеваторлықжүйенің
су
алусхемасысуреттекөрсетілген.
2.1,.
бұлжүйелердереактивтісорғыретіндеГ-600
немесеГ-600A
гидроэлеваторларықолданылады.
Гидроэлеваторлықжүйелермен
суды
20
м
тереңдіктеннемесекөлденеңіненгидроэлеватордансорғығадейін
100
м
қашықтыққадейіналуғаболады.
Гидроэлеваторлық жүйелердің көмегімен тасымалдау, айдау тәсілдерімен өртке су беруді
ұйымдастыру. Қанағаттанарлықсыз сумен жабдықтауға су алу 10 – 15 л/с-тан аспайтын
жер учаскелері жатады; көзге дейінгі қашықтық 300-500 метрден асады; немесе су қоры
шектелмеген, бірақ оны алу қиындықтары бар жерлер.

5.

Сусыз учаскелерге шығыны 10 л/с кем, су көзіне дейінгі қашықтық
500 метрден асатын немесе қоршау тереңдігі 7 – 10 метрден асатын жер
учаскелері жатады.
Су тапшылығы жағдайында өртті сөндіру кезінде:
•су қорлары мен тасымалын ескере отырып, олардың үздіксіз жұмыс
істеуін қамтамасыз ететін өрт оқпандарының осындай санын қолдану;
•өзге де өрт сөндіргіш заттарды пайдалануға шаралар қабылдау;
•конструкцияларды бөлшектеу және қажетті олқылықтарды жасау
жолымен басқа учаскелерде өртті оқшаулауды қамтамасыз ете отырып,
өрт оқпандарын тек шешуші бағытта беруді ұйымдастыру;
•су қорларын анықтау үшін су көздеріне қосымша барлау жүргізу
(артезиан ұңғымалары, құмыралар, салқындату мұнаралары, құдықтар,
су ағындары және т. б.);
•дамыған өрттерді сөндіруге сорғы станцияларының, теңіз және өзен
кемелерінің, өрт сөндіру поездарының көмегімен, сондай-ақ айдау
арқылы су беруді ұйымдастыру;

6.

• жеңдер, техника, өрт сөндіру автомобильдері, су көздері болмаған кезде
су тасымалдауды қамтамасыз ету;
•өрт сөндіру машиналарына жанғыш және өрт сөндіргіш заттармен
ұйымдастырылған жанармай құюды ұйымдастыру;
•шағын сыйымдылығы бар су айдындарын толтыруды жүзеге асыру;
•егер өрт сөндіру көлігі мен су айдынындағы су деңгейі арасындағы
биіктік айырмашылығы сорғының ең жоғары сору биіктігінен асып кетсе
немесе су айдындарына кіреберістер болмаса, өрт сөндіру
гидроэлеваторларының, мотопомпалардың немесе басқа құралдардың
көмегімен су алуды ұйымдастыру;
•қажет болған жағдайда уақытша өрт су айдындары мен пирстер салуды
ұйымдастыру;
•шағын диаметрлі саптамалары бар өрт оқпандарын беру, қабаттасатын
бүріккіш оқпандарды пайдалану, суландырғыштар мен көбікті қолдану,
суды үнемді пайдалануды қамтамасыз ету;
•су құбырындағы қысымды арттыру шараларын қабылдау, ал ондағы
қысым жеткіліксіз болған кезде өрт гидранты құдығынан сорғыш өрт
жеңдері арқылы су алуды жүзеге асыру;
•қойылған міндеттерді орындау кезінде еңбекті қорғау және қауіпсіздік
техникасы қағидаларын сақтау.

7.

Сумен жабдықтау қанағаттанарлықсыз жағдайда өртті
сөндіруге су беру жүзеге асырылады:
айдау арқылы;
тасымалдау арқылы;
гидроэлеваторлардың көмегімен.
Өрт сөндіру машиналарының сорғыларымен суды айдау,
егер су көзінен өрт болған жерге дейінгі қашықтық үлкен
болса, өрт сөндіру машинасының бір сорғысымен дамитын
қысым жең желілеріндегі қысымның жоғалуын еңсеру
және жұмыс ағындарын құру үшін жеткіліксіз болса
қолданылады. Жауынгерлік есепте 1 – 2 сорғы – жеңді
автомобиль болған кезде айдауды 2-3 км дейінгі
қашықтықта жүргізген жөн.

8.

Айдау өрт сөндіру автомобильдерінің су
көзіне кіреберісі болмаған кезде де
қолданылады
(тік
немесе
тік
жағалауларда, сулы-батпақты жерлерде,
тоған немесе өзен жағасында қатып
қалған кезде және т.б.). Бұл айдау үшін
қол жетімді жерлерден су алуға мүмкіндік
беретін портативті мотопомпалар немесе
басқа құрылғылар қолданылады.
Суды айдау арқылы беру кезінде сізге
қажет:

9.

• айдау схемасын таңдаңыз;
•айдау сатыларының санын есептеңіз;
•айдау жүйесіндегі өрт сөндіру автомобильдерінің (ПА) қажетті
санын анықтаңыз;
•қысымды өрт түтіктерінің диаметрі мен қажетті санын
анықтаңыз;
•айдау жүйесіндегі ПА сорғыларындағы қажетті қысымдарды
анықтаңыз;
•айдау кезеңдері арасындағы байланысты ұйымдастырыңыз;
•жүйеде жұмыстың басталу уақытын анықтаңыз;
•айдау сатыларының жұмысына жауапты адамды тағайындау;
•жеңдердің, өрт сөндіру құралдарының және авариялық-құтқару
жабдықтарының қажетті қорын жасау.
•Способы подачи воды в перекачку:
•из насоса в насос;
•через промежуточную ёмкость;
•комбинированный способ.

10.

Аралық сыйымдылықпен ең сенімді айдау. Бұл әдіспен ыдыстың толтырылуын
бақылау мүмкіндігі әрқашан бар және оны ыдыстан алатын сорғымен сумен қамтамасыз
ету оңай реттеледі, өйткені су "ағызуға" түседі, сорғымен жұмыс істейтін автосорғының
қысымы толығымен қолданылады. Алайда, бұл әдістің үлкен кемшілігі-өртте әрдайым
аралық контейнер бола бермейді. Бұл әдіс әрдайым қолданыла бермейді.
Суды сорғыдан сорғыға айдау арқылы жеткізген кезде, әр жең сызығының соңында
артық қысым сақталуы керек.
Бұл қысымды кем дегенде 10 м ұстау керек.Су.ст. (1,0 кгс/см2), бірақ өрт сорғысының
техникалық сипаттамасынан артық емес (40 м.су.ст. (60 м. су.ст.)).
АВТО сорғылармен суды айдау кезінде олардың бүкіл желі бойынша жұмысының толық
синхрондылығы болуы керек, бұл әрбір авто сорғының минималды қысымын сақтау
арқылы қол жеткізіледі. Сондықтан АВТО сорғыларда жұмыс істейтін жүргізушілер
аспаптардың көрсеткіштерін қатаң қадағалап, сорғының жұмыс режимін бірден
теңестіреді.
Ол үшін айдау желісі бойынша үздіксіз байланыс қажет. Сорғы-жең (жең)
автомобильдердің көмегімен жең желілерін салған дұрыс; өрт сөндірушілердің жең
резервімен айдау желісінің учаскелері бойынша таралуы үлкен маңызға ие – олар істен
шыққан жеңдерді тез ауыстыра алады (магистральдық желінің ұзындығы 100 метрге – 1
жең).
Су көзіне айдау кезінде ең қуатты сорғы орнатылады(мысалы, АЦ-3,0-60 (4326)26ВР
НЦП-60/100 өрт сорғысы бар СПСЧ), ал бас Өрт сөндіру машинасы өрт орнына
мүмкіндігінше жақын орнатылады.