Конструктивті сынау негіздері

1.

СӨЖ
Тақырыбы: Конструктивті сынау негіздері
Орындаған: Айдана

2.

Жоспар
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Сынды қалай қабылдаймыз
2. Констуктивті сынның қағидалары
3. Конструктивті сынның қарапайым ережелері
4. Констуктивті сынның формасы
ІІІ. Қорытынды

3.

Кіріспе
Сын – жұмыстағы жетіспеушілікті болдырмаудың бір түрі. Әрбір сын пайдалы!
Бұның себебі, сын айтушы яғни сыншы сіздің келеңсіз сәттеріңізді ашып
көрсетеді. Сынды мойындау, бұл өзіңе тағылған жауапкершілікті барынша сезіну
мен оны болдырмау. Егер айтылған сынға өте ұқыпты қарайтын болса, бұл деген
өзін жеңе білуі, яғни «мен мықты тұлғамын» деп айтуы. Егер жасалған немесе
жазылған іс нашар болса, жақсырақ жасауға талпыну керек.

4.

Сынды қалай қабылдау керек?
1 .Айтылған сыннан өзінің мүмкіндігінің
қаншалықты екенін көру
2. Айтылған сынның ең маңызды бөлшегін түсіну
3. Пайдалы сынның ескертуі, ол жұмыстың қараңғы
жағын талқылауға мүмкіндік береді.
4 .Ең бірінші сынды қабыл керек-фиксация, өзің сол
сыннан пайдалы жағын таба білу, жетіспеушілікті
жою, сол қатенің қайталанбауына жол бермеу.
5 . Барлық сыннан қайта жігерлене түсесің.
6. Кейбір жағдайда сын зиянды,себебі «Ішкі жан
дүниедегі ауыр сезімді» асқындыруы мүмкін я ол
асқынуды жеңе алмауы мүмкін.
7 . Айтылған сын сыпайы түрде айтылуы тиіс
8. Конструктивті сынның орталық принципі;»Мен
не жасадым,одан да жақсысын жасауға болады.»

5.

9. Егер сынға алса, ол адамның мүмкіндігін бағалай
білуі мен жетіспеушіліктерді анализдеп алуға тиімді.
10 Егер сын сізге айтылмаса,ол дегеніміз басқаның
сізге сақтық көз қарасында болғаны.
11 Болар сынды сезініп,оның алдын алып қана
қоймай,болдырмауға тырысу
12 Сын тыңдаушының оған жаман көз қарасына
болмауы тиіс, керісінше,сыналушы өзіне келіп түскен
ақпаратты сараптап, кемшілігін білгені жөн.
13 .Сын айтушы қателессе де,оны дер кезінде сөз
астына алудың қажеті болмас,керісінше оның
ашылмаған ойын толығымен ашылуына көмек көрсету
керек.
14 .Көптеген шындықты жанаспайтын сындардың
көрінісі,бұл коллективте ауыр атмосфераның
орнағанын көрсетеді.
15 .Егер айтылған сынға өте ұқыпты да іс жағынан
қарасақ бұл адамның өзің жеңе білуі.

6.

Конструктивті сынның негізгі қағидалары:
Айтар сын өнімді,әрі ар намысқа тигізбестей және айыпты болмас
үшін,төмендегі ережелерді қолдану керек:
1.Сында келіспеушілік аргументацияны қолданбау. Ұнамсыз
аргументация ”Қанша рет сізге айттым!” деген сияқты
Коррективті емес типке тағы дауыс көтеру болып табылады. Егер
әріптеске ренжітетіндей айтар сөз болса, асықпай алдымен терең дем
алып немесе іштен 10-30 секундтка дейін санап ойланып жауап қату
керек.

7.

2.Сынның орнына әріптесі өз қателігіңнің аргументациясын айтса
жақсы болар еді. Алдымен біреуді сынымас бұрын, өз қателігің де
болғанын еске алуы керек. Қатесін мойындап, содан соң сын айтса,
сонда ғана сыналушы адам сынды өткір және нық қабылдамайды,оның
адамгершілігіне сызат түспейді.
-Ескертуді оңашада айтқан жөн, себебі сыналушының намысына
тимес үшін.
- Әріптесінің көз қарасына сыйлы қарап, ойына тез әрі жылдам шек
қоймау керек. Оған соңына дейін айтуына мүмкіндік беріп, фактілерді
анықтау керек
- Егер сол адамның қателігіне тоқтала кетсе,алдымен оны мақта әрі
шын ниетпен оның дәрежесін сыйлау керек.
-

8.

Адамдарды қателікке назарын аудару үшін, оны жанама түрде жеткізу
маңызды.
-Өз қатесін,дұрыс емес қимылын,тезірек әрі шын жүректен мойындау.
-Өз ойыңды айту үшін (сынға келіспеушілік),сұхбаттың тәртібінің
көлемінде болу керек, әңгімені былықтырмас үшін.
-Адамдарға психологиялық пауза ұсынып, тез арада шешімді талап етпей,
қателік жіберіп алса, сол оймен келіспейтіндігін сыпайы жеткізу. Оған
ойлануға уақыт беріп, қадалып алмау.
-Тек іс туралы сөйлесу керек. Жеке тұлға сұхбатына көшпей, жасалған
істі ғана сынға алу керек. Оған өзін құтқаруға, түсіндіруге, ақталуға
мү.мкіндік беру керек.
Кей заңдылықты да естен шығармау керек;егер адам жеңіл ашуланатын
болса, оның ар намысына тимей, субъективті әрі тактикалық тәсіл таба
білу керек.

9.

Конструктивті сынның қарапайым ережелері
Сын өзінің авторымен байланыссыз,шығармашылығына
да емес,саясатына да емес немесе тұлғаға да емес,ол
бастысы жұмыстың сапалығына байланысты
Сын мазмұнының есебіне алынбайтын ережелерді
қозғамай жұмыстың нәтижесін өз ережелері бойынша
сынау керек
Сын айтылған немесе істелген жұмыс бабында болуы
шарт.
Жұмыстың рухани жағына тиіспеу керек .

10.

Ең бастыны сынға алу керек. Айтылған немесе
жасалынған жұмыстың әлсізін емес, мықты жағын
сынаған жөн
Сұрақ еш пайдаға аспаса да,оны қайта өңдеп,басқа
көзқарасты жағдайда жеткізуге болад.
Бірінші себебіне жету және жаңа ойлар ұсыну, жаңа
технологиялық әдістерді қолданып сыналатын
жеткіліксіздіктерді жеңу.
Өсек аянды, жанжалды сараптамау керек. Тек
тексерілген фактілерге сүйену.

11.

Конструктивті сынның формалары
Қол астындағы адамды мақтау оңай. Керісінше,оған ар намысына тимейтін етіп сын айту қиын. Төменде кей сындардың мәліметтері берілген:
Конструктивті сын
(мыс; Жұмыс дұрыс орындалмапты.Енді не істемек ойыңыз бар?)
Тұлғасыз сыны (мыс; Біздің топта қаншама жұмысшылар бар, сіздердің
орындарынызға өзімді қойып көрдім, бірақ сізде өзіңізді менің орныма қойып
көріңіз. Мына жұмыс істелінбеген ғой.....)
Қорқыныш сыны
(мыс Бұл жұмыс бір орнынан қозғалмайды деп өте қатты қорқамын.....)
Өкініш сыны (мыс; Өте өкінішті ,бірақ сізге тура айтуым керек,сіздің жұмысыңыз сапасыз болыпты.) Бұл айтылғандардың барлығының сөзсіз орындалуы үшін
қол астындағы адамдар сын айтатын адамды сөзсіз сыйлағанда ғана іске асады.

12.

Жігерлендіретін (Мыс Ештене етпейді. Кейінірек бұдан да жақсы
болатынына сенемін)
Ирония сыны (мыс; Жасадық, жасадық және тағыда жасадық. Бұл жұмыс нақ өзі!
Енді қалай директордың көзіне көрінерміз?!)
Сенім сыны (мыс;Мен сізден бұдан да жоғары сапалы ойларды күтіп едім.)
Үміт сыны (мыс;Келесіде мына шешімдердің жауабын одан да жақсы
етіп жазатыныңызды үміт артамын .)
Таңдану сыны (мыс; Бұл қалай болғаны?! Сіз бұл жұмысты аяқтамадыңыз
ба?)

13.

Талап сыны(мыс;Бұл жұмысты сізге қайта жасауға тура келіп тұр......)
Мақтау сыны (мыс;Жұмыс жақсы атқарылды. Бірақ бұл жағдайда
емес.)(мыс; Сізге не болды? Мен сізге сеніп едім!)
Жұмсарту сыны(мыс; Сіз оны тыңғылықты істемепсіз және уақытында
емес...)
Аналогия сыны (мыс; Бұрын мен сіз секілді болғанда, көп қателік
жіберетінмін. Сол кезде маған бастығымыз ұрысқаны есімде)

14.

Қорытынды
Қорытындылай келе, сын қай жерде болмасын, кімге болмасын
айтылады. Сынды қабылдай білу, өзіңді жеңе білу деген сөз.
Сынның пайдасы да зор, ол арқылы бойыңдағы көптеген
кемшіліктерден, жағымсыз әрекекеттерден арылуға болады.
Мінсіз адам болмайды ғой, сол себепті әрбір адам тұлға ретінде
сынды айта да білу керек, сонымен бірге қабылдай да білу
керек.

15.

Қолданылған әдебиеттер:
Коммуникативті дағдылар 2
К. У. Жолдас А. М. Егизова
2. Врачебные ассоциации, медицинская этика и
общемедицинские проблемы: Сб. официальных
материалов. В.Н.Уранова.
3 gopogle com
4 Иванюшкин А.Я. Врачебная тайна. – «Малая
медицинская энциклопедия». М.: Сов.
энциклопедия
1.