§45. Адамның жыныс жүйесінің құрылысы мен қызметі. 9-сынып

1.

§45. Адамның жыныс жүйесінің
құрылысы мен қызметі
14-бөлім. Көбею
9-сынып

2.

Көбею
Тыныс алу
Өсу
Тірі ағза
Бөліп
шығару
Тітіркену
Қоректену
Қозғалу

3.

КӨБЕЮ – түрдің тіршілігін жалғастырып, сақтап
қалатын физиологиялық үдерістердің жиынтығы
Адам жыныстық жолмен көбейеді

4.

Жыныстық
мүшелер
жүйесі
Аталық
Аналық
4

5.

Гаплоидты гаметалар (n 23)
Гаплоидты (n)
Жұмыртқа жасушасы (n)
Диплоидты (2n)
Сперматозоид(n)
МЕЙОЗ
Аналық
без
ҰРЫҚТАНУ
Аталық
без
Митоз және
даму
Көпжасушалы диплоидты
ағза (2n 46)
Диплоидты
зигота
(2n 46)

6.

Аталық жыныс жүйесінің
қызметтері
• Гаметалар (сперматозоид) жасау
• Аталық жыныс гормондарын жасау
• Сперматозоидты тасымалдауға арналған сұйықтықты
жасау
• Сперматозоидты өзінің қоректік заттарымен бірге
аналық жыныс жолдарына тасымалдау

7.

Аталық жыныс мүшелері
• Сыртқы
– Ұма
– Жыныстық мүше
• Ішкі
– Аталық бездер
– Шәуәт шығаратын түтік
– Ұрықтық көпіршіктер
– Қуықасты безі

8.

Аталық жыныс мүшелері
Шәуәт
шығаратын
түтік
(Қуық)
Қуықасты без
Зәр шығару
өзегі
Ұма
Аталық без (ен)

9.

Аталық жыныс мүшелері
Ұрықтық
көпіршік
(Тік ішек)
(Қуық)
Шәуәт шығаратын
түтік
Қуықасты без
Шәуәт шығаратын түтік
Аталық без (ен)
Ұма
Зәр шығару
өзегі

10.

Аталық бездердің
қызметі
(аралас без)
1. Жыныс жасушасы
(сперматозоидтер)
түзіледі
- Сыртқы секреция
2. Жыныс гормондары
(тестостерон) бөлінеді
- Ішкі секреция

11.

Сперматозоид жасушасы
Құйрық
Мембрана
Мойын
Бас
Акросома
Ядро
Митохондрия
1 мл шәуетте ≈60 млн сперматозоид
Жылдамдығы ≈2-3 мм/мин

12.

Аналық жыныс жүйесінің қызметтері
• Гаметалар (жұмыртқа жасушасы) жасау
• Аналық жыныс гормондарын жасау
• Эмбрионның өсіп жетілуіне қолайлы орта жасау
• Дамып өскен эмбрионды туу

13.

Аналық жыныс мүшелері
• Сыртқы
– Үлкен жыныстық жапсар
– Кіші жыныстық жапсар
– Шүртекей (клитор)
• Ішкі
– Аналық бездер
– Жатыр
– Жатыр түтіктері
– Қынап

14.

Аналық жыныс мүшелері
Аналық бездер
Жатыр
Жатыр түтігі
Фолликулдар
Сары дене
Жатыр мойны
Қынап

15.

Аналық жыныс мүшелері
Жатыр түтігі
Аналық бездер
Жатыр
(Қуық)
(Тік ішек)
Жатыр мойны
Қынап
Зәр шығару
өзегі
Шүртекей
(клитор)
Кіші жыныстық
жапсарлар
Үлкен жыныстық
жапсарлар

16.

Аналық бездердің
қызметі
(аралас без)
1. Жыныс жасушасы
(жұмыртқа
жасушалары) түзіледі
- Сыртқы секреция
2. Жыныс гормондары
(эстрадиол,
прогестерон) бөлінеді
- Ішкі секреция

17.

• Уролог-андролог – аталық
жыныс мүшелерінің
ауруларын емдейтін дәрігер
• Гинеколог – аналық жыныс
мүшелерінің ауруларын
емдейтін дәрігер

18.

Гаметогенез
гамета жасау процессі
Сперматогенез сперматозоид жасау
процессі
Оогенез жұмыртқа жасушаларын
жасау процессі
*Аталық безде
*23 хромосома
*мейоз арқылы
*Аналық безде
*23 хромосома
*мейоз арқылы

19.

Қайталап көрейік
• Аталық жыныс мүшелері атаңыз.
• Олардың әрқайсысының қызметі қандай?
• Аналық жыныс мүшелері атаңыз.
• Олардың әрқайсысының қызметі қандай?
• Гаметогенез дегеніміз не?