Кіріспе. Химия заңдары. Лекция №1

1. Лекция №1 Кіріспе. Химия заңдары

Лектор:
Заманбекова А.Т.

2. Химия – бір заттың екінші затка айналуын зерттейтін ғылым

Зат - өзінің массасы бар қарапайым бөлшектерден
тұратын материалдық туынды.

3. Карапайым зат – бір элемент атомдарынан құрылған зат (Cl2, H2, O2, O3, Fe, Ca …)

Күрделі зат –әртүрлі элементтер атомдарынан
құрылған зат (оксидтер, негіздер, қышқылдар, тұздар)
Бейорганикалық заттардың жіктелуі:
Оксидтер – CaO, CO2
Негіздер – NaOH, KOH
Қышқылдар – HCl,H2SO4
Тұздар – NaCl, KNO3

4.

Оксидтер – химиялық элементтің оттегі
атомымен байланысқан бинарлы қосылыс
• Негізгі оксидтер – тотығу дәрежелері І-ІІ тең
металлдар оксиді (Мысалы, натрий оксиді
Na2O, (ІІ) мыс оксиді CuO)
• Қышқылды оксидтер - тотығу дәрежелері ІV-VІІ
тең металлдар оксиді және бейметаллдар
оксидтері (Мысалы, (VI) күкірт оксиді SO3, (IV)
азот оксиді NO2)

5.

Амфотерлі оксидтер - Al, Cr немесе Zn
атомдарының О (оттек) атомымен қосылысы
(Мысалы, Al2O3, ZnO, Cr2O7)

6.

Қышқыл – молекула құрамында бір немесе
бірнеше сутек атомдары және қышқылдық
қалдықтары бар күрделі қосылыс
Құрамы бойынша қышқылдардың жіктелуі
Оттекті қышқылдар
H2SO4 күкірт қышқылы
H2SO3 күкіртті қышқыл
HNO3 азот қышқылы
H3PO4 фосфор қышқылы
H2CO3 көмір қышқылы
H2SiO3 кремний қышқылы
Оттексіз қышқылдар
HF фторсутегі қышқылы
HCl хлорсутегі қышқылы
(тұз қышқылы)
HBr бромсутегі қышқылы
HI йодсутегі қышқылы
H2S кукіртсутегі қышқылы

7.

Сутек атомдарының саны бойынша
қышқылдардың жіктелуі
Бірнегізді
Екінегізді
Үшнегізді
HNO3
H2SO4
H3PO4
HF
H2SO3
HCl
H2S
HBr
H2CO3
HI
H2SiO3

8.

Негіздер дегеніміз – металл атомдары
гидроксил (-ОН) топтарымен байланысқан
күрделі қосылыстар
Әлсіз негіздер
Күшті негіздер
NaOH натрий гидроксиді
Mg(OH)2 магний гидроксиді
KOH калий гидроксиді
Fe(OH)2 темір гидроксиді (II)
LiOH литий гидроксиді
Zn(OH)2 мырыш гидроксиді
Ba(OH)2 барий гидроксиді
NH4OH аммоний гидроксиді
Ca(OH)2 кальций
гидроксиді
Fe(OH)3 темір гидроксиді (III)

9.

Тұздар дегеніміз – металл атомдары
қышқылдық қалдықтарымен байланысқан
күрделі қосылыстар
Қышқылдар
Қышқылдық
қалдық
Азот қ. HNO3
NO3-
Қалдық Тұздың
тың
аталуы
валенттілігі
I
нитраттар
Кремний қ. H2SiO3
SiO32-
II
Күкірт қ. H2SO4
SO42-
II
Көмір қ. H2CO3
CO32-
II
Фосфор қ. H3PO4
PO43-
III
Мысалдар
кальций нитраты
Ca(NO3)2
силикаттар натрий силикаты
Na2SiO3
сульфаттар қорғасын
сульфаты PbSO4
карбонатта натрий карбонаты
р
Na2CO3
фосфаттар
алюминий
фосфаты AlPO4

10.

Қышқылдар
Қышқыл
дық
қалдық
Тұздың
аталуы
Мысалдар
Бромсутегі қ. HBr Br-
Қалдық
тың
валенттілігі
I
бромидтер
NaBr натрий
бромиді
Иодсутегі қ. HI
I-
I
иодидтер
Күкіртсутегі қ.
H 2S
S2-
II
Тұз қ. HCl
Cl-
I
хлоридтер
NH4Cl аммон
ий хлориді
Фторсутегі қ. HF
F-
I
фторидтер
CaF2 фторид
кальция
KI калий
иодиді
сульфидтер FeS темір
сульфиді (II)

11.

Тұздар
Орта
Қышқыл
Негізгі
NaCl,
CuSO4
NaHCO3
CaHPO4
KOHSO3
LiOHCO3

12.

13.

14.

15. Газовые законы.