Табиғатты пайдалану және геоэкология. Геоэкологиялық зерттеу негіздері

1.

ІІІ бөлім . Табиғатты пайдалану және геоэкология
3.2 Геоэкологиялық зерттеу негіздері
Тақырыбы:
Қазақстанның экологиялық мәселелері
Оқу мақсаты:
10.3.2.11 Қазақстан аумағын экологиялық тұрғыдан аудандастыру;
10.3.2.12 Қазақстандағы экологиялық проблемалардың шешу
жолдарын ұсыну

2.

Сабақтың мақсаты
Сіздің
меңгеретініңіз:
- Қазақстан аумағын экологиялық тұрғыдан
аудандастыру түсінігімен танысады;
- Қазақстан аумағындағы экологиялық
қауіпті аудандар туралы ақпарат алады;
- Қазақстан аумағындағы экологияық
мәселелердің шешу жолдарын ұсынады

3.

• Бейнерөликтен не байқадыңыз?
• Қазақстан аумағында қандай экологиялық қауіпті аудандар бар екен?
• Бұл экологиялық мәселелердің салдары қандай ойланып көріңіз?

4.

Қазақстанның түрлі аймақтарындағы адамның шаруашылық әрекеті әсерінен кері
өзгерістер пайда болған аумақтардың орнында экологиялық тұрақтылықты сақтау үшін,
экологиялық тұрғыда тиімді болып саналатын табиғи – антропогендік ландшафт
құрылымдарын қалпына келтіру міндеті.

5.

Қазақстан аумағы экологиялық шиеленіс деңгейі бойынша қазақстандық геоэколог А.В.
Чигаркиннің ұсынуымен экологиялық тұрғыда 5 деңгей мен 47 провинцияға бөлінеді.
Аумақытың геоэкологиялық аудандастырылуы – белгілі бір аумақты кеңістіктегі орнына
сәйкес мақсатты түрде экологиялық мазмұндағы ортақ және өзіндік сипаттарына сүйене
отырып даралайды. Ондағы нақты табиғат компоненттерін айқындайтын критерийлер
негізінде экологиялық тұрғыдан жіктеп, оларды картаға түсіреді және кешенге сипаттама
береді.
Геоэкологиялық аудандарды біріктіруге болады:
• Ауа, су және топырақ ортасын тазалауды қажет ететін ірі өндірістік қалалар;
• Жерді қалпына келтіру, су және ауа ортасын тазартуды талап ететін тау-кен өндірістік
өнеркәсіптер, т.б.
Мысалы, экологиялық шиеленіскен апатты деңгей (ортаның бұзылуы 1-100%) тобында
аудандарды әртүрлі бұзылу түрткіжайттарына байланысты бөлуге болады:
https://www.opiq.kz/kit/51/chapter/4152 сілтемеге кіріп, қосымша ақпарат алыңыз.

6.

7.

Тапсырма 1
Төмендегі картаны пайдаланып, тапсырманы орындаңыз.
Картаны пайдаланып
экологиялық қауіптілігі
бойынша апатты деңгей
аудандарын анықтаңыз.
Экологиялық қауіптілігі
бойынша апатты деңгей
аудандары туралы ақпарат
жинақтаңыз.
Апаттың салдарына баға беріңіз.
Дескриптор:
Аппатты деңгей аудандарын
анықтайды;
Апатты деңгей аудандары
туралы ақпарат жинақтайды;
Экологиялық жағдайдың
салдарын анықтайды;

8.

2-тапсырма. Сұрақты мұқият оқып, жауап беріңіз.
А) Сіз тұратын аймақтың экологиялық жағдайы экологиялық шиеленістің қандай
деңгейіне сәйкес деп санайсыз?
В) Бұл деңгейге сәйкес деп санауыңыздың себебін түсіндіріңіз.
С) Сіздің аймақта экологиялық мәселені шешу үшін қандай іс – шаралар жүргізілуде?
D) Сіз экологиялық мәселені шешудің қандай жолын ұсынасыз?
https://www.opiq.kz/kit/51/chapter/4154 қосымша ақпарат көзі
Дескриптор:
Өз аймағындағы экологиялық жағдайдың шиеленіс деңгейін анықтайды;
Шиеленіс деңгейіне сәйкестігін түсіндіреді;
Экологиялық мәселені шешу үшін аймақта жүргізіліп жатқан іс – шараларды атайды;
Экологиялық мәселені шешудің өз жолын ұсынады