Uloga perceptivnih sposobnosti u tehničko-taktičkoj pripremi

1.

TEHNIKA I TAKTIKA U SPORTU
Prof. dr Srećko Jovanović
ULOGA PERCEPTIVNIH SPOSOBNOSTI U
TEHNIČKO-TAKTIČKOJ PRIPREMI
Beograd, 2018.

2.

KOMPONENTE SPORTSKOG USPEHA
Pobuđenost
/aktivacija i
anksioznost
Pažnja i
koncentracija
Motivacija
PSIHOLOŠKI
FAKTORI
Ličnost
Psihološke
veštine
Kognitivne
sposobnosti
Samo pouzdanje

3. KOGNITIVNE SPOSOBNOSTI

perceptivne sposobnosti (percepcija prostora,
vremena, kinestetička)
pažnja i koncentracija
spacijalna sposobnost – orijentacija u prostoru
memorija
rezonovanje
Percepcija je tesno povezana sa funkcijom
pamćenja I elaboriranja viđenog, povezivanja sa
ranijim iskustvom.
3

4. PERCEPCIJA

PERCEPCIJA PROSTORA
Sposobnost opažanja prostora, rasporeda u prostoru, procene
prostornih odnosa. To je lakoća vizuelnog predstavljanja i zamišljanja
predmeta u prostoru i odnosa koji postoje među njima.
PERCEPCIJA VREMENA, tzv. “osećaj za vreme”
Sposobnost korišćenja “unutrašnjeg hronometra” i dobra vremenska
organizacija omogućava da se akcije sportiste usaglase sa spoljnim
uslovima.
KINESTETIČKA PERCEPCIJA
Orijentacija na sopstveno telo, tj. međusobne odnose pojedinih
delova tela prema telu u celini. Za dobru kinestetičku percepciju
ključna je centralna obrada informacija koje dolaze iz receptora koji
se nalaze u mišićima, zglobovima i tetivama, a receptori za statičke
osećaje smešteni su u labirintu unutrašnjeg uha.
4

5.

1
2
3

6. VREME REAGOVANJA

Vreme koje protekne od trenutka nadražaja do izvođenja
namerne reakcije.
Na vreme reagovanja utiče:
vrsta stimulusa, intenzitet stimulusa,
broj stimulusa (tj. složenost stimulusnog sadržaja),
uzbuđenost,
pozornost ispitanika,
pol ispitanika,
godine, uvežbanost,
umor,
stres,
bolest,
povrede...

7. FAZE VREMENA REAGOVANJA

Faza
identifikacije
signala
Faza
selekcije
odgovora
Faza
programiranja
motoričkog
odgovora
FAZA IDENTIFIKACIJE SIGNALA (detekcija, kodiranje i
sagledavanje primljenih stimulusa iz okoline)
Faktori koji utiču na trajanje ove faze su:
- jasnoća stimulusa,
- intezitet stimulusa i
- kompleksnost stimulusa

8.

FAZA SELEKCIJE ODGOVORA (odabir adekvatnog odgovora)
(Hikov zakon-odnos izbornog vremena reagovanja i broja alternativa je
linearan)
Richard A.Schmidt, Timothy D.Lee 2005
FAZA PROGRAMIRANJA MOTORIČKOG ODGOVORA (priprema
motornog aparata i pokretanje akcije)

9.

Model of information processing (adapted from Welford, 1968);

10. VREME REAGOVANJA I ANTICIPACIJA

PROSTO VREME REAGOVANJA:
- poznat signal-poznat odgovor
IZBORNO VREME REAGOVANJA:
- nepoznat signal-adekvatan odgovor
ANTICIPACIJA:
- Prostorna anticipacija (daje odgovor na pitanje šta će
se desiti)
- Vremenska anticipacija (omogućava percepciju
trenutka u kom će događaj stići)

11. BRZINA JEDNOSTAVNE NMR (VR) NA SVETLOSNE I ZVUČNE SIGNALE (Bačanac, 2003)

Mladi
talentovani
sportisti;
Testirani 2002.
AS
AS
t-test
Ceo
uzorak
N=522
Muškarci
N=333
Žene
N=189
t
p
Prosečno VR
na svetlo
0.233
0.232
0.236
1.579
.115
Prosečno VR
na zvuk
0.205
0.206
0.205
.635
.529
Najkraće VR
na svetlo
0.181
0.178
0.183
2.325
.020*
Najkraće VR
na zvuk
0.150
0.151
0.150
.113
.910
11

12. ISPITIVANJE PERCEPTIVNIH SPOSOBNOSTI U VIDEO SIMULIRANIM USLOVIMA

13. METODE ZA RAZVOJ SITUACIONE PERCEPCIJE

RAD SA PARTNEROM (SPARING) – NEZAMENLJIV METOD
-
3 oblika sparinga u odnosu na složenost zadataka stimulusa i
odgovora (dogovoreni, poludirigovani i slobodni)
Važnost adekvatnog definisanja ponašanja partnera u sparingu u
odnosu na cilj zadatka
Važnost primene vrste sparinga u procesu obuke
Važnost primene adekvatnog oblika sparinga u okviru pripreme i
uvođenja u takmičarsku formu

14. MODALITETI SPARINGA NA BAZI KORIŠĆENJA PERIODA PSIHOLOŠKE REFRAKCIJE

Paradigma složenih stimulusa
-
pojava dva stimulusa u vrlo kratkom vremenskom periodu
(ISI 50-150 ms)
- ozbiljno usporavanje obrade drugog stimulusa, reakcija na njega
kasni ili potpuno izostaje
- period psihološkog opiranja (PPO) ili period psihološke refrakcije
(300 – 500 ms)

15. OSNOVNA IDEJA

• Primena različitih načina izazivanja i dovođenja protivnika u režim
aktivnosti u kojoj mu je smanjena ili isključena mogućnost
reagovanja u vremenskom trajanju, koje je dovoljno da se protiv
njega izvede poentirajuća akcija.
• Važan je način na koji će se protivnik dovesti u stanje nespremnosti
za reagovanje i opšte kretne nestabilnosti
Primeri: U sportskim igrama, u borilačkim sportovima, ....

16.

PERCEPCIJA I METODIKA TRENINGA PRECIZNOSTI
Preciznost – poseban segment koordinacije; poseban vid
sposobnosti za izvođenje tačno usmerenih i doziranih pokreta.
Preciznost je definisana kao
sposobnost da se aktivnostima
gađanja (bacanja predmeta) ili
ciljanja (vođenje predmeta)
pogodi određeni statičan ili
pokretan cilj, koji se nalazi na
određenoj udaljenosti.

17.

Za precizno izvođenje pokreta potreban je:
-
dobar kinestetički osećaj cilja,
procena parametara,
kinestetička kontrola kretanja na određenom putu,
vreme koncentracije (može biti ograničeno na kratak vremenski interval ili
produženo ), zbog čega je vreme pripreme duže.
Kontrola izvođenja preciznih pokreta sprovodi se na bazi vidnih informacija
iz objektivne stvarnosti, receptora i kinestetičkih informacija iz memorije.
Pokret se usklađuje prema uslovima o kojima se informacije prvenstveno
dobijaju vizuelnim putem.
U toku realizacije pokreta moguće su korekcije na osnovu percipiranih
odstupanja od idealnih trajektorija kretanja.
Percepcija prostora i lokalizacija cilja važe kao osnovni uslovi visoke
preciznosti.

18.

Determinante preciznosti su:
Koordinacija;
Dobro primanje i analiza vidnih signala (pecepcija celokupne situacije,
podešavanje i organizovanje pokreta u skladu sa situacijom);
Snaga (ima značajno učešće kada je cilj u koji se gađa udaljen npr.
bacanje lopte na koš);
Brzina protoka signala;
Izdržljivost u toničkoj kontroli;
Reakcije na različite emocije.

19.

ISPITNA PITANJA
1.
2.
3.
4.
5.
Navesti osnovne vrste percepcije
Definišite vreme reagovanja
Navedite faze vremena reagovanja
Na osnovu čega sportisti višeg nivoa obučenosti imaju kraće vreme
situacionog reagovanja od sportista nižeg nivoa.
Definišite preciznost u sportskom izvođenju