ТРИЗ технологиясы арқылы 5 жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын қалыптастыру

1.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.ЖҰБАНОВ атындағы АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖӘНЕ АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУ
КАФЕДРАСЫ
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: «ТРИЗ технологиясы арқылы 5 жастағы балалардың
бейнелеу дағдыларын қалыптастыру»
Білім бағдарламасы 6В01201«Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу»
Орындады:
Әділқызы И.
Мұханғалиева А.А.
Наренбаева М.А.
Мендеш А.М.

2.

Кіріспе
1. 5 жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын дамыту құралы ретінде ТРИЗ
технологиясын қолданудың теориялық негіздері
1.1 Педагогикалық – психологиялық әдебиеттердегің «Бейнелеу» дағдылары
ұғымының сипаттамасы
1.2 5 жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын дамытудың психологиялық –
педагогикалық ерекшеліктері
1.3 ТРИЗ технологиясын мектепке дейінгі білім беру ұйымдары жағдайында 5
жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын дамыту құралы ретінде пайдалану
2. ТРИЗ технологиясын 5 жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын дамыту
құралы ретінде қолдануды эксперименттік зерттеу
2.1 5 жастағы балалардың бейнелеу дағдыларының даму деңгейін әдістемелер
бойынша диагностикалық зерттеу
2.2 ТРИЗ технологиясын қолдана отырып 5 жастағы балалардың бейнелеу
дағдыларын дамыту жұмыстарын ұйымдастыру
2.3 Нәтижелерді талдау және бейнелеу дағдыларын дамыту бойынша әдістемелік
нұсқаулар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қосымшалар

3.

Кіріспе
Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Мектепке дейінгі білім
беру мекемесіндегі қазіргі білім беру жүйесі кез-келген
жастағы болмасын балаларды оқытудың дәстүрлі тәсілін
сақтап келе жатыр. Дәстүрлі тәрбие балаға білім береді. Бірақ
бүгінгі таңда білімді беріп қана қоймай, оны ары қарай игеру
қажет. Белсенді ақыл-ой әрекетіне қабілеттілікті қалыптастыру
міндеті бірінші орынға қойылады

4.

01
02
Зерттеудің болжамы: егер, ТРИЗ технологиясын 5 жастағы
балалардың бейнелеу дағдыларын дамыту деңгейін арттыру үшін
қолданылса, олардың шығармашылық белсенді дамуының тиімділігі
айтарлықтай артады деуге болады.
Зерттеу әдістері: мектепке дейінгі білім беру ұйымдарымен,
мектепалды даярлық топтарындағы бес жастағы балалар
тұлғасының шығармашылық әрекетінің даму ерекшеліктерін
анықтау үшін келесі зерттеу әдістері қолданылды: теориялық
әдістер (зерттеу мәселесі бойынша психологиялық-педагогикалық
әдебиеттерді талдау); эмпирикалық әдістер (тәжірибе, сынау,
бақылау); деректерді өңдеу әдістері (алынған нәтижелердің сандық
және сапалық талдауы).
03
Зерттеу нысаны: білім берудің қазіргі талабында 5 жастағы
балалардың бейнелеу қабілеттері мен олардың даму
процесінің ерекшеліктері болып табылады.
04
Зерттеу пәні: 5 жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын дамыту
процесінде ТРИЗ технологиясын қолдану.

5.

Зерттеу
мақсаты
Зерттеу
міндетті
ересек мектеп жасына дейінгі балалардың,
оның ішінде 5 жастағы балалардың
бейнелеу дағдыларын қалыптастырудың
құралы ретінде ТРИЗ технологиясын
қолданудың тиімділігін теориялық тұрғыдан
зерделеу және негіздеу.
1.ТРИЗ технологиясын балалардың бейнелеу дағдыларын
дамыту құралы ретінде пайдалану мәселесі бойынша
психологиялық-педагогикалық әдебиеттерге теориялық талдау
жасау.
2.5 жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын дамыту бойынша
ерекшеліктерін анықтау.
3.Мектепке дейінгі білім беру мекемесінде жоғары мектеп
жасына дейінгі балалардың шығармашылық белсенді тұлғасын
дамыту процесінде ТРИЗ технологиясын қолдану
мүмкіндіктерін ашу.
4.Зерттеу нәтижелерін талдау және ТРИЗ технологиясын
қолдана отырып, 5 жастағы балалардың бейнелеу қабілеттерін
дамыту үдерісін жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізу.

6.

«Қабілет» теориясының көптеген
анықтамалары бар. Оның ішінде,
Б.М.Теплов қабілеттерді бір адамды
екіншісінен ерекшелендіретін және
қандай да бір іс-әрекеттің немесе
көптеген іс-әрекеттердің
табыстылығымен байланысты жеке
психологиялық сипаттамалар деп
есептеді. Ал Л.Г.Ковалев болса,
қабілеттерді белгілі бір әрекетті
меңгерудің және оны жүзеге
асырудың салыстырмалы жеңілдігін,
жоғары сапасын қамтамасыз ететін
адам тұлғасының қасиеттерінің
жиынтығы деп түсіндірді. Н.С.Лейт
берген анықтама бойынша:
«қабілеттер – іске асыру мүмкіндігі
мен табысты әрекет дәрежесі тәуелді
болатын адамның тұлғалық қасиеті».
Т.Ф.Ефремова қабілеттерге «бір
нәрсеге табиғи бейімділік, бұл талант
және дарындылық» деп анықтама
береді.
С.И.Ожегов өзінің түсіндірме сөздігінде
қабілетті «табиғи дарындылық,
икемділік» деп қарастырады. Алайда
қазіргі түсіндірме сөздікте қабілеттер
«белгілі бір іс-әрекет түрін табысты
жүзеге асырудың субъективті
жағдайлары болып табылатын
әдістерді меңгерудің жылдамдығында,
тереңдігінде және күштілігінде
кездесетін жеке тұлғаның қасиеттері»
деп түсіндіріледі.

7.

И.М.Кондаков психологиялық
сөздігінде «бейнелеу қабілеттері»
«табысты көркем шығармашылықты
қамтамасыз ететін туа біткен және
дамыған операциялық сапалар жүйесі»
деп анықтайды. Енді бір
психологиялық сөздікте «Көрнекі
қабілеттер – бұл бейнелеу әрекетін,
көркем шығармашылықты табысты
қамтамасыз ететін ерекше
қабілеттердің, тұлғалық қасиеттердің
бір түрі» деген анықтама берілген .
Демек, бейнелеу қабілеттерін
«бейнелеу әрекеттерімен сәтті
айналысуға, шынайы және қиялдық
мазмұндағы көркем бейнелерді
жасауға, адекватты білдіру құралдарын
таңдауға мүмкіндік беретін тұлғалық
қасиеттер» ретінде қарастыру керек
С.Л.Рубинштейн балалардың кез
келген жаста қабілетінің дамуы
тәрбие және арнайы
ұйымдастырылған оқыту
процесінде жүзеге асады деген
болатын . Бала өзінен өзі үйреніп,
тәрбиелене алмайды, сондықтан
балалық шақта қоршаған ортаның
рөлі зор.

8.

В.Б.Косминская бейнелеу іс-әрекетіне қабілеттерді
зерттей отырып, «әр қабілет психиканың жалпы
қасиеттеріне байланысты күрделі құрылымға ие,
олар жетекші, тірек және фондық компоненттеріне
бөлінеді» деп жазады . Және осы құрылымды
құрған келесі қасиеттерді анықтайды:
-Жетекші қасиет –
қиял, онсыз идеяны
жүзеге асыру мүмкін
емес
-Тірек қасиеттері –
қабылдаудың толықтығын
және қолдың ерекше
шеберлігін қамтамасыз
ететін жоғары табиғи
визуалды сезімталдық,
бұл шеберлікті тезірек
және жақсы игеруге
көмектеседі.
-Фондық, яғни
бейнелеу әрекетін
қамтамасыз ететін
қасиет – белгілі бір
эмоционалды көңілкүй.

9.

В.И.Киреенко бейнелеу дағдыларын визуалды
қабылдаудың белгілі бір қасиеттері ретінде
қарастырады, атап айтқанда:
-объектіні оның
барлық
қасиеттерінің
үйлесімінде
тұрақты жүйелік
тұтастық ретінде
қабылдау
қабілеті, тіпті
қазіргі уақытта
осы тұтастықтың
кейбір бөліктері
байқалмаса да.
-суретте тік және
көлденең
бағыттардан
ауытқуларды
бағалау
мүмкіндігі;
-пропорцияларды
бағалау
мүмкіндігі
-осы түстің ақ
түске жақындау
дәрежесін
бағалау қабілеті

10.

Т.С.Комарова бейнелеу дағдыларын зерттей
отырып, қол икемділігінің мектепке дейінгі жаста
қалыптаса алатын және қалыптасуы керек күрделі
сенсомоторлы қабілеттің бір түрі ретінде атап өтті.
Бұл қабілет үш құрамдас бөліктен тұрады:
-сурет салу қимылдарын
-сурет салу техникасы –
қарындашты,
қылқаламды дұрыс
ұстау тәсілдері және
оларды қолданудың
ұтымды әдістерін
меңгеру, сызық, штрих,
дақ техникасын
меңгеру;
-пішіндеу
қозғалыстары –
заттың пішінін беруге
бағытталған
қозғалыстар;
бірқатар қасиеттерге –
қарқынға, ырғаққа,
амплитудаға, қысым күшіне –
қозғалыстың тегістігіне
қарай реттеу; үздіксіздік;
түзу, доға, шеңбер бойымен
қозғалыс бағытын сақтау,
қозғалыс бағытын бұрышта
өзгерту мүмкіндігі, түзу
сызық бойымен қозғалыстан
доға бойымен қозғалысқа
және керісінше ауысу,
қозғалысты пропорционалды
түрде бағындыра білу
ұзындығы бойынша
сегменттерге, кескіндерге
немесе олардың бөліктеріне
өлшемі бойынша бөлу»

11.

Бірінші топ – бейнелеу қабілеті үш
құрамдас бөліктен тұрады
-Қабылдау және оған
қатысты көріністер.
Бейнелеуді үйрену үшін
қабылдаудың ерекше
тәсілін меңгеру керек:
объектіні біртұтас
ретінде көру (мазмұн
мен форманы бірлікте
қабылдау), сонымен
қатар форманы көру
(құрылысы, түсі,
кеңістіктегі орны,
салыстырмалы өлшем).
-Суретті графикалық
бейнелеу құралдарын
меңгеру (бейненің,
пішіннің,
құрылымының,
пропорционалдық
қатынастардың,
кеңістіктегі орнының
дағдылары мен
қасиеттерінің
жиынтығын меңгеру).
Бұл графикалық
дағдыларды
меңгермей, бейнелеу
қабілетін
қалыптастыру мүмкін
емес.
-Сурет салу
техникасын меңгеру.
Техникалық шеберлік
мен дағдылар
графикалық
дағдылармен тығыз
біріктірілген, олардың
ажырамас бөлігі болып
табылады. Алайда,
Н.П.Сакулина оларды
ерекшелігіне және
негізгі – графикаға
бағынуына
байланысты жеке
топқа бөледі

12.

Кесте 1. Бейнелеу қабілеттерін дамытудың көрсеткіштері мен сипаттамалары
(Л.В.Петухова бойынша)
Көрсеткіштер
Бейнелеу қабілеттерін дамыту көрсеткіштерінің
сипаттамасы
1. Қабылдау және
онымен байланысты
көрініс
Түсті, пішінді, өлшемді, пропорционалдылықты
және кеңістіктік қатынасты қабылдау арқылы
алынған көрнекі көріністермен бірге бар
бейнелермен жұмыс істеу және оны сызбада жүзеге
асыру үшін қажетті толыққанды бейнені жасау.
2. Бейнелілік
құралдарын меңгеру
(көріністі графикалық
бейнелеу құралдары)
Бейнеленген объектіге эмоциялар мен қатынастың
берілуі жүзеге асатын бейнелеу дағдылары мен
қабілеттер кешенін меңгеру. Оларға мыналар
жатады: түс, сызық, композиция, қозғалыс, өзіндік,
шынайылық.
3. Сурет салу
техникасын меңгеру
Сурет және көркем бейнелеу мақсатында
пайдаланылатын материалдар мен құралдарды
меңгеру тәсілдері. Техника ұғымына көз бен қолдың
дамуы, олардың үйлестірілген қызметі де кіреді.
Контурды, заттың пішінін шебер, дұрыс және дәл
бейнелеуге ерекше мән беріледі.

13.

Тәжірибе міндеттері:
Бес жастағы балалардың шығармашылық қабілетінің және бейнелеу
дағдыларының дамуының бастапқы межесін анықтау
-Ересек топтағы
балалардың
шығармашылық
қиялының даму
деңгейлерін бағалау
критерийлері мен
көрсеткіштерін анықтау,
бейнелеу дағдыларының
даму деңгейін сипаттау;
-Алынған
нәтижелерді
диагностикалық
талдау
-Бес жастағы
балалардың
шығармашылық
қабілетінің және
бейнелеу
дағдыларының
дамуының бастапқы
межесін анықтау

14.

Қарамақайшылықты
шешу әдісі
Тізімдеу
әдісі
Мектепке дейінгі білім
беру ұйымдарында
қолданылатын ТРИЗ
технологиясының
төмендегідей жалпы әдістәсілдерін атап өтуге
болады:
Сиқырлы
обьектілер
әдісі
Миға
шабуыл әдісі
Салыстыру
әдісі

15.

Кесте 2. Бейнелеу іс-әрекетінде бес жастағы балалардың шығармашылық
қабілеті және бейнелеу дағдыларының дамыту критерийлері мен
көрсеткіштері
Критерийлер
Көрсеткіштер
Шапшаңдық
Белгілі бір уақыт бірлігінде пайда болатын идеялар саны
Ерекшелік
Бейнелеу есептерінің стандартты емес, ерекше, қызықты
шешімдерін табу қабілеті; бейнеге мәнерлілік беру және
бөлшектерді салу үшін әр түрлі түстерді, штрихтарды
пайдалану
Ептілік
Сурет мүмкіндігінше көп бөлшектерді, толықтыруларды
енгізе білу
Нұсқалық
Бейнелеу іс-әрекетінің әр түрлі материалдарын қолдана
отырып, бейнені бейнелеудің бірнеше нұсқаларын ұсыну
мүмкіндігі; көркем шығарманы қабылдау және түсіндіру
процесінде пайда болатын визуалды, бейнелердің
әртүрлілігі

16.

Кесте 3. Бейнелеу іс-әрекетінде бес жастағы балалардағы шығармашылық
қабілеті мен бейнелеу дағдыларының даму деңгейінің сипаттамасы
Критерийлер
Жоғары деңгей
Орташа деңгей
Төмен деңгей
Шапшаңдық
-өз бетінше көптеген
идеяларды, көрнекі
тапсырмаға арналған
шешімдерді шығарады
-ересек адамның
көмегіне мұқтаж,
өзіндік идеяны
өздігінен ойлап таба
алмайды немесе
бейнелеу мәселесінің
шешімін ұсына
алмайды
-бала, тіпті ересек
адамның көмегімен
де, ерекше идеяны
ойлап таба алмайды
немесе графикалық
тапсырмаға шешім
ұсына алмайды
Ерекшелік
-бала ұсынған шешімдер
(сурет мысалдары)
өзіндік ерекшелігімен
ерекшеленеді – бұл
жаңа сурет, бөлшектер,
түс, пішін және т.б.
-4-5 түрлі түсті
қолданады,
көлеңкелейді,
бөлшектерді, заттың ішкі
құрылымын сызады, бұл
бейнеге айқындық пен
жарықтық береді.
-бала ұсынған
шешімдер тек бір
нәрседе ғана
ерекшеленеді:
бөлшектер, түс пішін
және т.б.
-2-3 түрлі түстерді,
көлеңкелерді
қолданады, кескіннің
экспрессивтілігі мен
жарықтығын
бермейтін кейбір
бөлшектерді салады.
-ол ерекше бейнені,
оның бөлшектерін,
түсін, құрамын,
пішінін және т.б.
Ойлап таба
алмайды.
-тек 1-2 түсті
пайдаланады,
суреттің нақты
бөлшектерін
ерекшелеп
көрсетпейді.

17.

Ептілік
-тез және ішкі күшжігерсіз бір идеядан
екіншісіне ауысады,
жасалған суреттердің
бірін басқа суретте
қалай қолдануға
болатындығын
немесе оны басқа
кескінге оңай
түрлендіретінін
немесе бір суреттегі
бірнеше суретті
біріктіруге
болатындығын
көреді.
-ол тым тез және
ішкі күш-жігерсіз
бір идеядан
екіншісіне ауыса
алмайды;
-ересек адамның
көмегінсіз ол
жасаған
суреттердің бірін
басқа суретте
қалай қолдануға
болатындығын,
оны басқа кескінге
түрлендіруді бір
суретте бірнеше
суретті біріктіруді
білмейді.
Бір идеядан екіншіге
мүлде ауыса
алмайды,
Ересек адамның
көмегімен де
суреттерді
түрлендіруді қиын
және жай
қабылдайды.
Нұсқалық
Фигураларды
аяқтаудың 4-5
нұсқасын ұсынады;
оларға ерекше
атаулар бере алады.
Фигураларды
аяқтаудың 23нұсқасын ұсынады;
ересек адамның
көмегімен оларға
ерекше атаулар
-тапсырманы
шешудің ешқандай
нұсқасын ұсынбайды.

18.

Кесте 4. 2 Әдіс бойынша бес жастағы балаларға шығармашылық қабілет пен
бейнелеу дағларының даму деңгейін анықтау шкаласы
Деңгей
Әдіс
П.Торренс әдістемесі
О.М.Дьяченко әдістемесі
Жоғары
10-12 балл
3 балл
Орташа
6-9 балл
2 балл
Төмен
0-5 балл
1 балл
Критерийлер мен көрсеткіштер негізінде балалардағы шығармашылық қабілет пен
бейнеле дағдыларын даму деңгейін бағалаудың екі әдісі таңдалды:
-Шығармашылық қиялдың жылдамдығы өзіндік ерекшелігі мен икемділігін
анықтау үшін П.Торренстің «Суретті жалғастыр» тесті (1-қосымша).
-Балалардағы бейнелеу дағдыларының даму дейгейін анықтау үшін
О.М.Дьяченконың «Фигураларды аяқта» әдістемесі (2-қосымша).
П.Торренстің «Суретті жалғастыр» тесті – бұл шапшаңдылық икемділік,
нұсқалық және өзіндік ерекшелікті диагностикалауға арналған тест. Оған әдістемелік
нұсқаулық, ынталандыру материалы кіреді(1-қосымша).

19.

Кесте 3. Шапшаңдық критерийі
Деңгей
Бала саны
% көрсеткіш
Жоғарғы деңгей
1 бала
5%
Орташа деңгей
8 бала
40%
Төмен деңгей
11 бала
55%

20.

Кесте 4. Ерекшелік критерийі
Деңгей
Бала саны
% көрсеткіш
Жоғары деңгей
2 бала
10%
Орташа деңгей
9 бала
45%
Төмен деңгей
9 бала
45%

21.

Кесте 5. Ептілік критерийі
Деңгей
Бала саны
% көрсеткіш
Жоғары деңгей
1 бала
5%
Орташа деңгей
9 бала
45%
Төмен деңгей
10 бала
50%

22.

Кесте 6. Нұсқаулық критерийі
Деңгей
Бала саны
% көрсеткіш
Жоғары деңгей
1 бала
5%
Орташа деңгей
7 бала
35%
Төмен деңгей
12 бала
60%

23.

Кесте 7. Э.П. Торренс тесті бойынша бес жастағы балалардың бейнелеу
дағдыларының барлық көреткіш деңгейлері бойынша нәтижелері
Деңгей
Бала саны
% көрсеткіш
Жоғары деңгей
1 бала
5%
Орташа деңгей
8 бала
40%
Төмен деңгей
11 бала
55%

24.

ТРИЗ элементтерін пайдалана отырып бес
жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын
дамытуға арналған сабақтар кешені 3 кезеңнен
тұрады, олардың әрқайсысының өзіндік
мақсаты бар:
бірінші кезең - «Сурет
салу әдістерімен
танысу». Оның
мақсаты: балаларды
сурет салу әдістерімен,
материалдарымен,
бейнелеу әдістерімен
және тәсілдерімен
таныстыру;
екінші кезең – «Бірге
сурет сал және жаса».
Мақсаты: педагог пен
балалардың бірлескен
іс-әрекетінде дәстүрлі
емес сурет салу
құралдарын меңгеру
барысында балалардың
шығармашылық
қиялын дамыту;
үшінші кезең –
«Ерекше сызбаларды
өзіміз жасаймыз!».
Мақсаты:
шығармашылық
идеяны өз бетінше
бейнелеу әрекетінде
іске асыру үшін сурет
салу әдістерін қолдану
үшін бейнелеу
дағдыларын бекіту.

25.

Балалармен жұмыс тақырыптық жоспар бойынша жүргізілді (8 кесте).
Кесте 8. Бес жастағы балалардың бейнелеу дағдыларын арналған ТРИЗ элементтері
қолданылған сабақтар кешенінің тақырыптық жоспары
Тақырып
Мақсатары
Міндеттері
Балықтар
Балаларға
балықтар
туралы
мәлімет
бере
отырып, олардың алуан
түрлілігіне назар аударту.
Сурет салудың дәстүрлі
және
дәстүрден
тыс
әдістері
арқылы
балалардың
бейнелеу
өнеріне
деген
қызығушылықтарын
арттыру
Су астындағы балық Гуашь, ақ қағаз,сүлгі,
бейнесін «алақан сурет мақталы таяқша
салу» әдісі арқылы сала
білуге, ұқыпты, нәтижелі
жұмыс
жасай
білуге
тәрбиелеу. Бейнені қағаз
бетіне орналастыра білуін
және
шығармашылық
қабілеттерін
дамыту.Тазалыққа баулу.
Жыл мезгілдеріне саяхат
қиялын
және
нұсқалықты дамыту;
- балаларды «дымқыл
парақта» дәстүрлі емес
әдіспен штрихпен сурет
салуға үйрету
бейнелеу
әрекетіне
жеке
эмоционалдық қатынасты
дамыту
Көрнекілік материал
«Жаз», «Күз», «Қыс»,
«Көктем» тақырыптары
бойынша
суреттер
үлгілері

26.

Жұлдыз құрт
Әжеме арналған гүлдер
Сиқырлы гүл
-Балаларға
жорғалаушылар
немесе
жәндіктер
туралы
түсініктер беру. Білімдерін
тексеру. Жаз мезгіліндегі
жұлдызқұртың бейнесін
ермексаздан
мүсіндеп
шығаруға үйрету. Есу
немесе ширату әдістерін
қолдану.
Жұмыс
барысында ұқыптылыққа
тәрбиелеу.
- эмоционалды жауап
беруге,
икемділікке,
ерекшелікке тәрбиелеу;
- балаларды дәстүрлі емес
жаңа
әдістемемен
таныстыру
- «алақанмен сурет салу»
- балаларды іс-әрекетте
өзіндік ерекшеліктерін
- көрсетуге үйрету;
балаларды жіппен сурет
салуға үйрету;
балаларға бұрыннан
таныс дәстүрлі емес
сурет салу әдістерін
қолдану
- өнер туындылары мен
өзіндік
бейнелеуді
қабылдау процесінде жеке
өмірі мен көркемдікэстетикалық тәжірибесін
пайдалануды дамыту
-Жәндік муляждары,слайд,
дидактикалық
ойын
құралдары,ермексаз
,тақтайша,
кескіш,сулық,мақталы
таяқша
өзінің
бейнелеу
әрекеті
процесінде жеке өмірі мен
көркемдік-эстетикалық
тәжірибесін пайдалануды
дамыту
И.И.Левитан
«Гүл
шоғы»,
«Пиондар», «Раушандар»,
«Сиреньдер»
суреттер
топтамасы
шығарманың
- сурет салатын қағаз, жіп,
орындалу ерекшелігін бояулар
дамыту;
өзін-өзі
көрсетуді
дамыту,
оның
деңгейін көтеру

27.

Алма бағы
- Балаларға алма бағы
туралы
білімдерін
тиянақтау.
Жұмыс
барысында дәстүрден тыс
әдістерді қолдана отырып,
жұмыс жасауға үйрету.
Жаңбырлы күн
балалардың су
қасиеті, адам өміріндегі
маңызы туралы білімдерін
кеңейту
-байқағыштық қасиеттерін
дамыту
Мен
жасаймын...
шаршыдан ойлау
мен
қиялдың өзіндік ерекшелігі
мен икемділігін дамыту
Алма
ағашының жапырақтарын
губкамен
бастыру
әдістерімен салуға, алма
суретін
мақталы
таяқшалардың көмегімен
салуға үйрету. Ұқыпты
жұмыс
істеуге,
еңбек
нәтижесіне жете білуге
тәрбиелеу»
Балаларды
табиғат
құбылыстарын
бақылай
отырып өз сезімдерін
бейнелей
білуге
жаттықтыру, қағаз бетіне
бұлт бейнесін дәстүрден
тыс
әдісі
бойынша
картоппен бастыру және
қағаз бетіндегі жаңбыр
тамшыларын
мақталы
таяқшамен
дұрыс
пайдалана
отырып
түсіруге үйрету, ептілік
пен
жинақтылыққа
тәрбиелеу
өзіндік
бейнелеу
қызметінің
шығармашылық
өнімдерінің
дәрежесін
дамыту
Сурет салуға арналған
дайын
қағаз,
субояу,
мақталы таяқша, губка,
сулық
Сурет дәптері, бояу,
картоп,
таяқшалар,
ойынға
қажетті
суреттер
немесе
ойыншықтар,
демонстарциялық
материалдар
«Менің
үйшігім»,
«Натюрморт»
т.б.
тақырыптағы суреттер

28.

Жұлдызқұртты аппликация арқылы құрастырып шығару.
Жұлдыз құрттың мүсінін дайындалу технологиясы
Кіріктірілген білім беру
Бөлімі: Жапсыру
Тақырыбы:
салалары: «Шығармашылық», «Таным».
«Пирамида»
Жұлдыз құртты дөңгелектеу әдісі:

29.

30.

31.

32.

33.

Кесте 9. Ерекшелік көрсеткіші
Деңгей
Бала саны
% көрсеткіш
Жоғары деңгей
6 бала
30%
Орташа деңгей
9 бала
45%
Төмен деңгей
5 бала
25%
О.М.Дьяченко әдістемесі бойынша «ерекшелік» көрсеткіші бойынша бес
жастағы балалардың бейнелеу дағдыларының даму нәтижелері (%)

34.

Кесте 10. Салыстырмалы көрсеткіш
Деңгей
Экспериментке дейін
Эксперименттен кейін
Жоғары деңгей
5%
30%
Орташа деңгей
40%
45%
Төмен деңгей
55%
25%
Анықтау кезеңіндегі көрсеткіш пен бақылау кезеңіндегі
көрсеткіш нәтижелерін талдау бойынша жоғары деңгей 1 баладан
6 балаға (30%) дейін артқанын, орташа деңгей 8 баладан 9 балаға
(45%) көтерілгенін, ал төменгі деңгей 11 баладан 5 балаға (25%)
азайғанын көруге болады.

35.

7 сурет. Салыстырмалы көрсеткіш
Салыстырмалы көрсеткіш

36.

Педагогтар мен ата-аналардың бірлескен
жұмыстары бойынша төмендегідей
міндеттер қойылды:
-Ата-аналардың үйде
балалардың көрнекі
белсенділігі мен
шығармашылық
қиялын дамытуға деген
ұмтылысын
ынталандыру.
-Ересектер мен
балалардың отбасылық
өнерінің көрмелерін
ұйымдастыру.
-Ата-аналарды
шығармашылық
қиялды дамытуға және
шығармашылық
шабыттың пайда
болуына ықпал ететін
балалармен бірлескен
іс-әрекеттің белсенді
түрлеріне тарту: өнер
студиялары мен
шеберханалардағы
сабақтар,
шығармашылық
жобалар, экскурсиялар
мен серуендер.

37.

П.Торренса тесті «Суретті жалғастыр»

38.

О.М. Дьяченконың «Фигураларды аяқта» әдістемесі
Ынталандыру материалы №1
Ынталандыру материалы №2

39.

Қорытынды
Қорытынды
Бес жастағы балалардың бейнелеу
дағдыларын жан-жақты дамытудың
құралы ретінде ТРИЗ технологиясының
элементтерін енгізу – шығармашыл тұлға
тәрбиелеудің бірегей жолы деп есептелді.
Баланың жан-жақты дамуы тек мектеп
жасына дейінгі балалардың
интеллектуалдық және шығармашылық
қабілеттерінің өзгеруін ғана емес,
сонымен қатар болашақ тұлғаның
моральдық, этикалық, эмоционалдық,
физикалық құрамдас бөліктерінің
трансформациясын қамтиды деп
болжанады.
Балалардың бейнелеу дағдыларын
дамытуда ТРИЗ технологиясы әдістері
кешенін қолдану тиімді болды және
оны әрі қарай да оқу жоспарларында
қолдану қажет деп санаймыз.
Жұмыстың міндеттері шешілді,
мақсаттар орындалады.