Ұсақ мүйізді мал бруцеллезі бойынша Жамбыл облысындағы соңғы жылдардағы індеттік жағдай мониторингі

1.

Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылық министрлігі
Қазақ ұлттық аграрлық университеті
коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Ветеринария факультеті
Атамкұлова Құралай
Ұсақ мүйізді мал бруцеллезі бойынша Жамбыл облысындағы соңғы
жылдардағы індеттік жағдай мониторингі
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы 6В09101 – Ветеринариялық медицина
Алматы , 2020

2.

Қазіргі уақытта бруцеллез індеті әлемнің көптеген елдерінде, оның ішінде біздің елде
де кездеседі. Бруцеллез ауруы еліміздің дамуына кедергі келтіріп, малдан алынатын
өнімдердің сапасын төмендетіп, экономикаға үлкен зиянын тигізуде. Бруцеллез індетімен
ауылшаруашылық малдары ғана ауырып кана коймай, сонымен қатар адамдар да ауырады.
Адамдарға ең кауіптісі болып негізінен қой-ешкілердің бруцелла індетінің қоздырғышы болып
табылады.
Жануарлар бруцеллезін індеттанулық зерттеу, бруцеллездің даму динамикасын
анықтау, сонымен қатар оның өту сипатын талдау індетке қарсы шараларды ғылыми тұрғыдан
дұрыс ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.
Қазақстан Республикасы мал шарушылығында ірі қара және қой бруцеллезі жөнінен
індеттік ахуал әлі күнге күрделі жағдайда қалып отыр., оның ішінде қой бруцеллезі Жамбыл
облысы үшін үлкен экономикалық және әлеуметтік мәселе болып саналады.
Бруцеллезді балау және онымен күрес шараларын ұйымдастыру үшін қажет
мәліметтер, індеттанулық зерттеулерге сүйене отырып алынады. Сондықтанда бруцеллез
эпизоотологиясы жөніндегі мониторинг өткізудің осы індетке қарсы шаралар
ұйымдастырғандағы маңызы зор.
Жануарлар бруцеллезін індеттанулық зерттеу, бруцеллездің даму динамикасын
анықтау, сонымен қатар оның өту сипатын талдау індетке қарсы шараларды ғылыми тұрғыдан
дұрыс ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

3.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың мақсаты Жамбыл облысы
шаруашылықтарда індеттанулық зерттеулер жүргізу арқылы мал бруцеллезінің пайда
болу және шаруашылықтардың одан әлі күнге тазармау себептерін анықтау және
облыстағы бруцеллезге қарсы жүргізілген шараларды талдау негізінде практикаға
ғылыми-негізделген арнайы шаралар жүйесін ұсыну.
Диплом жұмысында қарастырылатын мәселелер:
- Жамбыл облысы қой шаруашылығындағы соңғы жылдардағы бруцеллез жөнінен
індеттік жағдай.
- Жамбыл облысы аудандарына қой бруцеллезі жөнінен індеттанулық мониторинг
жүргізу нәтижелері.
- Облыс территориясын жануарлардың бруцеллезбен залалдану деңгейі бойынша
аймақтарға бөліп, індеттанулық карта құрастыру.
- Шаруашылықтарда бруцеллездің пайда болу және таралуының негізгі себептерін
анықтау.
- Облыс шаруашылықтарында бруцеллезге қарсы шаралар ұйымдастыру туралы
ұсыгыстар әзірлеу.

4.

Зерттеу материалдары мен тәсілдері
Жануарлар бруцеллезіне мониторинг жүргізу үшін ҚР АШМ ВБҚ
Комитетінің «Жамбыл облыстық аймақтық инспекция» ММ-нің,аудандар
мен қалалардығы «Ветеринарная станция» КМК- орындарының,
«Республикалық ветеринариялық зертхана» РМК-ның Жамбыл облыстық
филиалының 2017-2019 жылдар аралығындағы есептерінде келтірілген
деректер жоспарлы түрде сараланып топтастырылды. Онымен қатар «Қазақ
ҒЗВИ» ЖШС мен Жамбыл облыстық филиалы ғылыми қызметкерлерінің,
арнайы іс-сапар кезінде жергілікті жерлерден жинаған деректері мен
жануарлар
бруцеллезінен
эпизоотиялық
жағдайы
әртүрлі
шаруашылықтардан келіп түскен қан сынамаларын зерттеу нәтижелері
қолданылды.
Зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде жануарларды бруцеллезге
эпизоотологиялық, бактериологиялық, биологиялық, серологиялық,зерттеудің
ресми әдісіндері қолданылды:«Бруцеллезді зертханалық диагностикалау
жөніндегі нұсқаулық» Қазақстан Республикасы, Астана, 2005 ж..

5.

Кесте -1 ҚР әр жылдары жануарлардың бруцеллез ауруына шалдығуы
0,5
2019
0,4
3 жылда,
орташа
0,45
0
1,6
0,06
16457
0,1
245
0,2
11
0,04
1
0,9
36 899
0,07
13255
0,2
129
0,01
2
0
0
0,7
251
36920
0,07
17175
0,13
164
0,1
9
0,01
0,33
1,1
364
51526
492
27
1
Ауру саны
0
110 761
залалддану%.
14
Ауру саны
0,04
Ауру саны
118
Ауру саны
0,1
34790
залалддану%.
ит
21449
39072
залалддану%.
шошқа
Ауру саны
2018
жылқы
залалддану%.
0,5
түйе
0,09
Ауру саны
2017
3 жылда,
барлығы
ҰММ
залалддану%.
ІҚМ
залалддану%.
Жылдар
523
320
1094

6.

Кесте-2 ҚР бойынша ҰММ 2017- 2019 жж. бруцеллезге шалдығу деңгейі
Облыс
атауы
2017 ж
Ауру
лар
саны
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
ШҚО
Жамбыл
БҚО
Қараганды
Қызылорда
Қостанай
Маңқыстау
Павлодар
СҚО
Түркістан
Барлығы
1305
1714
3097
3377
5115
3011
2105
216
204
202
0
351
36
1081
21814
2018 ж
Ауру
лар
саны
%
0,17
0,12
0,07
0,42
0,18
0,09
0,14
0,01
0,03
0,04
0
0,05
0,01
0,02
0,09
909
907
2660
3835
3334
1901
1191
148
111
366
0
254
26
815
16 457
2019 ж
Ауру
лар
саны
%
%
0,12
0,06
0,05
0,47
0,12
0,05
0,07
0,01
0,01
0,06
0
0,03
0,00
0,01
392
578
4431
1 845
2071
1 802
1 096
96
133
71
0
53
1
686
0,05
0,06
0,10
0,28
0,12
0,06
0,10
0,01
0,01
0,02
0
0,01
0,00
0,02
0,06
13 255
0,07
3 жылда
ғы бар
лық ауру
лар саны
2606
3199
10188
9057
10520
6714
4392
460
448
639
0
658
63
2582
3 жылда,
орташа
аурула
р саны %
868
1066
3396
3019
3506
2238
1464
153
149
213
0
219
21
860
0,11
0,08
0,08
0,40
0,15
0,071
0,13
0,01
0,02
0,04
0,00
0,03
0,00
0,02

7.

2-кестеден көріп отырғанымыздай, осы жылдары ұсақ малдың
бруцеллез ауруының ең жоғары пайызы Атырауда (0,4%), содан кейін
ШҚО (0,15%), БҚО 0,13%), Ақмола (0,11%), Ақтөбе және Алматы
облыстарында (0,08%) және Жамбыл облысында (0,071%) болды.
Сонымен ҰММ бруцеллезінің жоғары деңгейі (республикалық
орташа көрсеткіштен 0,07%-дан жоғары) 7 облыста тіркелді (соның
ішінде Жамбыл облысы да бар), бұл Қазақстан Республикасы
аумағының 50,0% құрайды. 2017-2019 жылдар аралығында осы
облыстарда бруцеллезге шалдыққан 42284 бас ҰММ анықталған, бұл
барлық бруцеллезге шалдыққан мадың 82,1% құрайды.
Жалпы, 2017-2019 жылдары, Жамбыл облысында бруцеллезбен
ауыратын 51526 бас ҰММ анықталған, яғни осы үш бойынша орта
есеппен жылына 17175 бас бруцеллезге шығып отыр.

8.

ҚР аумағы ҰММ бруцеллез жұқтыру деңгейі бойынша аймақтарға бөлдік. ҰММ бруцеллез жұқтыру
деңгейі 0,07% -дан (орташа республикалық көрсеткіш) асқан облыстарды- жоғары, ал осы шамаға дей
інгілері- төмен аймаққа жатқызылды. Бруцеллезден таза аймаққа ауру анықталынбаған немесе жануар
лар бруцеллезге шалдығу деңгейі 0,02% -дан аспайтын аумақтарды жатқыздық.
Кесте -3 2017-2019 жж. ҚР аумағын ҰММ бруцеллез жұқтыру деңгейі бойынша аймақтарға бөлу
№
1
ҚР бойынша ауруға шалдығу деңгейі (3
Облыс атауы
жылғы орташа көрсеткіш – 0,07 %)
Жоғары деңгей ( 0,07% -дан жоғары), 7
Атырау -0,4%; ШҚО -0,15%; БҚО - 0,13%;,
облыста тіркелді
Ақмола-0,11%; Ақтөбе және Алматы - 0,08%,
(50,0%)
Жамбыл -0,071%.
2
Орташа деңгей ( 0,02% -0,07%)
4 облыста тіркелді
(28,6%)
Қостанай - 0,04; % Павлодар- 0,03%;
Қызылорда, Түркестан- 0,02%.
3
Таза аймақ ( 0,02%-ға дейін) 3 облыста
тіркелді (21,4%)
Қарағанды- 0,01%,
Маңқыстау және СҚО - 0,00

9.

Осы кестедегі мәліметтер негізінде, ҚР аумағын ҰММ бруцеллезінің таралуы жөнінде
аймақтарға бөлу картасын жасадық (сурет-1).
Сурет-1 ҚР аумағын ҰММ бруцеллезінің таралуы бойынша аймақтарға бөлу картасы

10.

Жамбыл облысында 2017-2019 жж. жануарлардың бруцеллезбен залалдануы
ит
залалддану%.
шошқа
3011
0
0
0
0
0
0
0,2
11
2018
0,1
342
0,05
1901
0
0
0,1
1
0
0
0,4
19
2019
0,1
414
0,06
1802
0
0
0
0
0
0
0,2
10
3 жылғы
орташа
көрсеткіш
0,1
370
0,07
2238
0
0
0,03
0,3
0
0
0,26
13,3
1111
6714
0
1
0
аурулар
саны
0,09
аурулар
саны
355
аурулар
саны
0,1
аурулар
саны
2017
3 жылда,
барлығы
залалддану%.
жылқы
аурулар
саны
залалддану%.
түйе
залалддану%.
ҰММ
аурулар
саны
ІҚМ
залалддану%.
Жылдар
залалддану%.
Кесте -4
40

11.

0,45
0,4
0,35
0,3
0,25
0,2
0,15
0,1
0,05
0
2017
2018
2019
ІҚМ
ҰММ
Ит
Сурет-2 Жамбыл облысындағы жануарлардың 2017-2019жж бруцеллезге шалдығу
динамикасы.

12.

2-суреттен көріп отырғанымыздай, 2017-2019 жылдары ірі қара малда
бруцеллез ауруы бір деңгейде болды (0,1%). 2018 жылы ҰММ-да бруцеллез ауруы
2017 жылмен салыстырғанда 0,04% -ға төмендеді, бірақ 2019 жылы ол аздап артып,
0,06% құрады.
Бруцеллезге оң реакция берген иттерде 2017 және 2019 жылдармен (0,2%)
салыстырғанда, бруцеллезге шалдығу деңгейі 2018 жылы екі есе жоғары болды (0,4%).
Бруцеллезге оң рекция берген иттер ірі қара мен ұсақ малдың ауру деңгейі
жоғары болған Кордай және Т.Рысқұлов аудандарында анықталды.
Осылайша, бұл мәліметтер 2019 жылы Жамбыл облысында ұсақ мүйізді
малдың бруцеллез ауруы бойынша эпизоотиялық жағдайының аздап нашарлағанын
көрсетеді.
Жамбыл облысында 2017-2019 жылдардағы ірі қара мен ұсақ малдың
бруцеллез ауруынан таза емес пункттердің саны мен тізімі келесі кестеде келтірілген.

13.

Кесте.-5 2017-2019 жж. Жамбыл облысында ірі қара мен ұсақ малдың бруцеллез ауруынан
таза емес пункттердің саны.
Аудан атауы
2017 жыл
2018 жыл
2019 жыл
3 жылда
ҰММ
ІҚМ
ҰММ ІҚМ ҰММ
ІҚМ ҰММ ІҚМ
Жамбыл
1
1
Жуалы
3
2
1
3
3
Тараз қ.
1
1
2
Талас
2
1
1
2
5
1
Меркі
1
1
Қордай
2
2
Т. Рыскулов
1
1
1
3
Барлығы
8
2
5
2
4
17
4
Барлығы
10
7
4
21
ҰММ+ІҚМ
5-кестеден көрінетіні, бұл кезеңде жыл сайын және барлығы 3 жылда ҰММ бруцеллезінен
таза емес пункттер саны (17) , ІҚМ бойынша таза емес пункттер санынан санынан (4) көп
болды, бұл Жамбыл облысындағы жануарлар бруцеллезінің эпитологиясында ҰММ басты рөлін
көрсетеді.

14.

Жамбыл облысы бойынша 2017-2019 жылдардағы жануарлар бруцеллезінен таза емес пункттер
визуализация картадасына түсірілді .
Сурет -3 Жамбыл облысы бойынша 2017-2019 жж. жануарлар бруцеллезінен таза
емес пункттерді визуализациялау картасы

15.

9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
2017
2018
ҰММ
ІҚМ
2019
Сурет-4 Жамбыл облысындағы бруцеллезден таза емес пункттердің 2017-2019
жылдардағы динамикасы.
2017-2019 жылдар аралығында ұсақ малдың бруцеллез ауруының таза емес пункттердің
саны осы кезеңде тіркелген ірі қара малдың бруцеллезден таза емес пункттеріне қарағанда
көп болды ( сәйкесінше: 4, 2,5 және 4 есе).

16.

Кесте-10 Жамбыл облысы бойынша 2017-2019 жж. ҰММ бруцеллезге шалдығу көрсеткіштері
Аудан
атауы
2017 жыл
Ауру
саны
Байзақ
Жамбыл
Жуалы
Қордай
304
372
274
залалдан Ауру
у, %
саны
0,11
0,14
0,10
276
293
0,06
0,11
Мойынқұм
384
Т.Рыскулов
252
Меркі
Сарысу
Талас
Шу
Тараз қ.
Облыс бойынша
361
311
157
27
3011
2018 жыл
304
314
95
105
2019 жыл
залалдан Ауру
у, %
саны
0,01
0,01
0,03
0,04
232
308
88
0,06
0,08
0,05
0,06
0,08
152
790
263
0,12
143
0,02
620
206
0,04
259
205
120
17
0,05
0,04
0,03
0,2
0,19
254
0,11
0,06
225
0,05
1901
698
280
331
152
507
0,1
0,09
840
994
457
0,04
0,06
46
256
170
115
17
0,07
0,1
0,03
0,08
232
169
317
168
0,11
0,06
0,04
0,23
3 жыл
3 жылдық орташа
дағы бар көрсеткіш
лық ауру
залалдану саны
Ауру
залалдан
,%
саны
у, %
0,01
161
0,03
0,02
0,2
0,05
135
90
8
1802
0,05
0,03
0,02
0,08
0,06
778
616
362
52
2238
0,07

17.

Осы кестеде көрсетілген диагностикалық зерттеулер нәтижелерін біз облыс аумағын ұсақ мүйізді малдың
бруцеллезбен залалдану деңгейі бойынша аймақтарға бөлу кезінде қолдандық. Бруцеллез ауруының ҰММ
арасында таралу деңгейі жоғары аймақтарға , жануарлардың залалдануы орташа облыстық деңгейден (0,07%)
асатын аудандар, ал залалдануы
0,07% -дан аспайтын аудандар - орташа деңгейдегі
аймаққа жатқызылды.
Бруцеллезібен ауырған жануарлар анықталынбаған аудандар – таза аймақ деп есептелінді (11-кесте).
Кесте -11 Облыс аумағын 2017-2019 жж. ҰММ бруцеллез жұқтыру деңгейі бойынша аймақтарға бөлу
нәтижелері
№
ҰММ бруцеллезге
шалдығу деңгейі
Аудандар саны және Аудан аты және жануарлардың ауруға шалдығу
оның
облыс
пайызы
аумағындағы
үлес
(3 жылғы орташа көрсеткіш)
салмағы, %
1
Жоғары деңгей (0,07%
-дан жоғары)
4 (36,4%)
Тараз қ.-0,2%, Мойынқұм - 0,12%, Меркі және
Жамбыл - 0,08 %,
2
Орташа деңгей
(0,02% - 0,07%)
7 (63,6%)
Байзақ, Қордай - 0,06 %, Жуалы, Сарысу - 0,05%,
Т.Рыскулов, Талас -0,04%, Шу -0,03%.
3
Таза аймақ (0,02%
дейін)
жоқ

18.

Алынған эпизоотологиялық көрсеткіштерді көрнекі түрде көрсету үшін 2017-2019 жылдары ҰММ бруцеллезі
бойынша облыс аумағын эпизоотиялық аудандастыру картасы жасалды (5-сурет).
5-суретте көрсетілгендей, Тараз қ., Мойынқұм, Меркі және Жамбыл аудандары ҰММ
бруцеллезбен залалдану деңгейі жоғары аудандарға, ал қалған аудандар залалдану деңгейі орташа аймаққа
жатқызылған. Облыс аумағында ҰММ бруцеллезінен таза аймақ жоқ.

19.

Жамбыл облысы аудандарындағы 2019 жылғы АO мен ЭБ және ондағы жануарлар бруцеллезі туралы мәліметтер
№
Аудан атауы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Байзақ
Жамбыл
Жуалы
Қордай
Меркі
Мойынқұм
Т.Рыскулов
Сарысу
Талас
Шу
Тараз қ.
Облыс
бойынша
Бар
лық
АО
саны
18
17
14
19
14
16
15
10
14
19
4
160
Оның қан
шасында
ауру анық
талынды,
саны / %
16/88
16/94,2
14/100
17/89,4
13/93,0
8/50
13/86,6
8/80
7/50
14/73,68
4/100
130/81,2
Бар
лық ЭБ
саны
542
258
169
204
179
199
84
129
258
363
12
Оның қан
шасында
ауру анық
талынды,
саны / %
74/13,6
43/16,6
36/21,3
17/8,4
19/10,6
17/8,5
34/40,4
10/7,7
10/3,8
102/28,0
4/100
2397 366/15,3
Бруцеллезге оң нәтиже
берген жануарлар,
саны / %
ІҚМ
87/0,16
44/0,06
86/0,14
64/0,08
23/0,03
24/0,05
33/0,07
16/0,05
11/0,03
12/0,02
14/0,3
414/0,1
ҰММ
232/0,07
308/0,1
88/0,03
317/0,08
168/0,04
152/0,06
143/0,02
161/0,05
135/0,03
90/0,02
8/0,08
1802/0,06

20.

Жоғарыдағы кестеде көрсетілгендей, облыстағы барлық 160 ауыл округтарының 130-ынан
бруцеллезге оң реакция берген жануарлар оқшауланған, яғни бұл АО - 81,2% бруцеллезден таза
емес екенін көрсетеді. Бруцеллез ауруының ең көп таралуы Жуалы ауданы мен Тараз
қаласында тіркелді, онда бруцеллезге оң реакция берген жануарлар барлық АО (100,0%)
оқшауланды . АО арасында бруцеллез инфекциясының кең таралуы Жамбыл (94,1%), Меркі
(93,0%), Кордай (89,4%), Байзақ (88,0%), Т.Рысқұлов (86,6%) және Сарысу (80,0%)
аудандарында кездесті. Осы аудандарда ірі қара мен ұсақ мүйізді малдарда бруцеллез ауруының
жоғары деңгейі байқалды.
Облыста тіркелген 2397 эпизоотологиялық бірліктің 366-сында ауру жануарлар
анықталынды, бұл 15,3% құрайды. Бруцеллезбен залалданған ЭБ көпшілігі Тараз қаласында
(100,0%), Т.Рысқұлов (40,4%), Шу (28,0%), Жуалы ауданындарында (21,3%) байқалды.
Бұл мәліметтер облыстың аймақтарында бруцеллез инфекциясының территориялық
таралу аймағының кеңдігін көрсететін сапалы көрсеткіштер болып табылады.

21.

АО жалпы саны- 160
30
81,20%
18,80%
ЭБ жалпы саны -2397
15%
366
2031
130
бруцеллезден таза
бруцеллезбен залалданған
Сурет-6
Жамбыл облысында
2019
жылғы
бруцеллезбен
залалданған АО үлесі
бруцеллезден таза
85%
бруцеллезбен залалданған
Сурет-7
Жамбыл облысында 2019
жылғы бруцеллезбен залалданған ЭБ үлесі

22.

Кесте-14 Жамбыл облысында 2017-2019 жж. жануарлар мен адамдардың бруцеллезбен ауруы жөніндегі
салыстырмалы мәліметтер.
Аудан атауы
2017-2019жж. ауырғандар саны және ауруға шалдығу көрсеткіші
ІҚМ
ҰММ
Адамдар
Бар
Бір
%
Бар
Бір
%
Бар
Бір
АК
лық ауру жылғы
лық ауру жылғы
лық ауру жылғы
саны
орташа
саны
орташа
саны
орташа
саны
саны
саны
Тараз қ.
171
57
0,09
840
280
0,06
75
25
5,87
Байзақ
124
41
0,28
994
331
0,08
28
9
9,1
Жамбыл
274
91
0,14
457
152
0,05
27
9
11,1
Жуалы
184
61
0,08 698
57
19
36,85
232
0,06
Қордай
54
18
0,05
507
169
0,08
47
15
10,9
Т.Рыскулов
69
23
0,06
790
263
0,12
114
38
58,5
Меркі
80
26
0,05
620
206
0,04
56
18
18,3
Мойынқұм
53
17
0,06
778
259
0,05
35
11
23,4
Сарысу
18
6
0,02
616
205
0,04
46
15,3
25,3
Талас
29
9
0,02
362
120
0,03
57
19
24,1
Шу
60
20
0,38
52
17
0,2
54
18
16,0
Облыс
1111
370
0,1
596
198
17,7
2238
0,07
6714
бойынша

23.

14-кестеден 2017-2019 жылдары облыстың барлық аудандарында жануарлар мен адамдар
арасында бруцеллез ауруы тіркелгені байқалады.
Адамдар мен жануарлар бруцеллезінен таза аудандар болған жоқ. Т.Рысқұлов, Жуалы,
Сарысу және Мойынқұм аудандарында 100 мың адамға шаққандағы аурудың жоғары деңгейі сол
аудандарда ҰММ бруцеллещге шалдығуының жоғары деңгейімен сәйкес келеді, бұл жағдай ҰММ
мен адамдардың бруцеллезі арасында тікелей коррелятивтік байланыс бар екендігін көрсетеді.
Сонымен қатар, Тараз қаласы, Байзақ, Жамбыл және Шу аудандарында адамдардың
бруцеллезбен ауыруы, сол жерлердегі ірі қара және басқа да жануарлар түрлерінің бруцеллезбен
ауырғандығына байланысты екендігі байқалады.
Адамдардағы бруцеллез ауруының аумақтық таралуы мен ұсақ мүйізді малдың (көбінесе)
және ірі қара мал бруцеллезінің таралуында тікелей байланыс бар екендігін көрсетті, бұл бруцеллез
инфекциясының осы аумақта айналымында болуы мен сақталуындағы ауылшаруашылық
жануарларының рөлін тағы бір дәлелдеді.

24.

ҚОРЫТЫНДЫ
1. Жануарлар бруцеллезі бойынша соңғы 3 жылдағы эпизоотиялық жағдайды талдау Жамбыл
облысындағы бруцеллез эпизоотологиясында ұсақ мүйізді малдың рөлінің басым екендігін көрсетті.
2. Жамбыл облысында соңғы жылдардағы адамдардың бруцеллезбен ауруының жоғары деңгейде
болуы, облыс шаруашылықтарында ұстап бағылатын ұсақ мүйізді малдың көптігіне (облыс ұсақ
мүйіздң мал саны жағынан Қазақстанда үшінші орын алады), сонымен қатар
жануарлар
бруцеллезінің кең аумақтық таралуына байланысты.
3. Облыс территориясын бруцеллездің індеттік ахуалына байланысты аймақтарға бөлу
қаастырылған эпизоотиялық карта, жануарлар бруцеллезінің таралу ауқымының кеңею немесе
тарылуын бақылауға мүмкіндік береді, және ветеринария мамандарының бруцеллездің алдын алу
және одан сауықтыру шараларын ғылыми негізде ұйымдастыруына көмегін тигізеді.
4. Соңғы 3 жылдағы бруцеллездің эпизоотологиялық мониторингі кезінде алынған мәліметтер
негізінде облыс аумағы ҰММ бруцеллезге шалдығу деңгейіне сәйкес әртүрлі санаттарға бөлінді
(жоғары, орташа және таза), олардың әр қайсысында тиісті сараланған эпизоотияға қарсы іс-шаралар
өткізіледі.
5. Облыс шаруашылықтарында қалыптасқан індеттік ахуалға байланысты, ҰММ бруцеллезге
шалдығуы жоғары және орташа деңгейдегі аудандар, АО және жекелеген ЭБ бруцеллезге қарсы
шаралар кешенінде ХЭБ мақұлдаған бруцеллезге қарсы вакциналарды қолдану ұсынылады.

25.

ТӘЖІРИБЕЛІК ҰСЫНЫСТАР
Бруцеллездің алдын алу және одан таза емес шаруашылықтарды сауықтыру іс-шараларын Қазақтың
ғылыми-зерттеу ветеринария институты (ҚазҒЗВИ) әзірлеген ұсынымдарға сәйкес жүргізу ұсынылады
(Қосымша-1):
1. Жамбыл облысы аумағында эпизоотологиялық (эпидемиологиялық) бірліктердің құрылуының заңды
түрде қамтамасыз етіп, оған жануарларды бірдейлендіру жүйесінде арнайы код бекітіліп, барлық
ветеринариялық
шаралар
(диагностика,
профилактика)
осы
ЭБ
аясында
жүргізілуі
тиіс.
2. Індетке қарсы шараларды іске асыру үшін әрбір ЭБ және АО бойынша тиісті жоспарлар жасалынып,
олар аудандағы жалпы жоспарға біріктірілуі қажет.
3. Бруцеллезге қарсы шараларды орындауда жануар иелерінің, ЭБ-ке қызмет ететін ветеринария
мамандардың, аудандық ветеринария мекемелерінің жауапкершілігін заңнамалық түрде арттыру керек.
4. Егер ЭБ-тегі жануарлардың бруцеллезге шалдығуы 5% -дейін болса, ЭБ сауықтыруды жүйелі түрде
диагностикалық зерттеулер жүргізіп, анықталынған ауру жануарларды сойысқа жіберу арқылы жүргізуге
болады. Егер ЭБ –тегі жануарлардың ауруға шалдығуы 5-тен - 10% асса бруцеллезге қарсы вакцина егіледі.
Пайдалануға арналған бруцеллезге қарсы вакцина Қазақстан Республикасында немесе Еуразиялық
экономикалық одаққа мүше мемлекеттерде тіркеліп, Дүниежүзілік жануарлар денсаулығы ұйымы (ХЭБ)
ұсынған тізімде болуы керек,