Toshkent shahar Chilonzor tuman 202- maktab ona tili va adabiyot fani o’qituvchisi Shoira Sodiqovaning “So’z birikmasida

1. Toshkent shahar Chilonzor tuman 202- maktab ona tili va adabiyot fani o’qituvchisi Shoira Sodiqovaning “So’z birikmasida

so’zlarning
o’zaro birikish usullari ”mavzusida
tayyorlagan slaydi.
202-maktab

2. Mavzu: So’z birikmasida so’zlarning o’zaro birikish usullar.

202-maktab

3.

Pedagogik texnalogiya-ma’lumotlarni
o’zlashtirish uchun qulay shakl va
usulda o’quvchiga yetkaza bilish
jarayonidan iborat. Pedagogik
texnologiyaning eng asosiy negizi
o’qituvchi va o’quvchining
1.Aniqlovchili birikmalar: ko’pbelgilangan
qavatli, baland
maqsad binolar
sari intilish
orqali kutilgan natijaga erishishda
Hozirgi kunga kelib ta’limsamaraliqurish
usulni tanlash
2.To’ldiruvchili
tarbiya sohasida
rivojlanib birikma: binolar
hisoblanadi. Demak, pedagogik
borayotgan yonalishlardan
texnologiya
o’quvchiga oldindan
3.Holli birikma: shaharda
qurish
belgilangan maqsad bo’yicha
biri zamonaviy-pedagogik
ta’sir o’tkazish faoliyatidan
texnalogiyalarni o’quv
iborat. O’quvchi o’zlashtirishi
jarayonida qo’llash bo’lib, uni
lozim bo’lgan bilim, malaka,
ko’mikmalari innavatsion asosda
amalga oshirish dolzarb
amalga oshirishni taqozo etadi.
vazifalardandir.
Uyga vazifa tahlili:
59-mashq
109-maktab

4.

“Tushunchalar tahlili” metodi
“Tushunchalar tahlili” metodi
№
Tushuncha
Mazmun
1
Gap
Tugallangan fikr bildiradi,tugallangan
ohang bilan aytiladi.
2
So’z birikmasi
Hokim va tobe so’zdan tuziladi,grammatik
hodisa.
3
So’z
Tovushlardan tashkil topadi,leksik va
grammatik ma’noga ega birlik.
4
Tovush
Eng kichik til birligi,ma’no farqlash
xususiyatiga ega.
5
Qo’shimcha
Asosga qo’shilib yangi ma’noli so’z hosil
qiluvchi yoki so’zlarni bog’lovchi,
qo’shimcha ma’no yuklovchi til birligi
109-maktab

5.

Esga oling.
Kelishik va egalik qo’shimchalari
hamda ko’makchilar so’z birikmalari
tarkibida so’zlarni bir-biriga bog’lash
uchun xizmat qiladi.

6.

Bitishuv
Tekshirib
ko’ring
Erta turmoq
Katta xona
Oltin uzuk

7.

Boshqaruv
Tekshirib
ko’ring
Bog’ga kirmoq
Uydan chiqmoq
Bolalardan biri
Bemor uchun dori
Xonani bezamoq
Shaharda yashamoq
Do’stlar bilan uchrashuv
O’quvchiga e’tibor

8.

Moslashuv
Nazirjonning do’stlari
Maktabimizning jamoasi
Tekshirib
ko’ring

9.

BITISHUV
So’z birikmalari
tarkibidagi tobe va
hokim so’zning hech
qanday qo’shimchasiz,faqat ohang va
ma’nosiga ko’ra
bog’lanishi bitishuv
deyiladi:
tez yurmoq ,
chiroyli gapirmoq,
ishchan o’quvchi,
mehribon murabbiy.

10.

BOSHQARUV
Tobe so’zning hokim
so’zga tushum,
jo’nalish, o’rin-payt va
chiqish kelishigi
qo’shimchalari yoki
ko’makchilar yordamida
bog’lanishi boshqaruv
deyiladi:
do’stlarni hurmat
qilmoq, yoshlarga
g’amxo’rlik qilmoq,
sharoitga ko’ra
yondashmoq.

11.

Moslashuv
Tebe so’zning hokim
so’zga qaratqich
kelishigi qo’shimchasi
yordamida, hokim
so’zning esa tobe
so’zga egalik
qo’shimchalari
yordamida bog’lanishi
moslashuv deyiladi:
kitobning muqovasi,
xonalarning kattarog’i,
bizning sinfimiz.

12.

62-mashq.2-topshiriq
Fe’lli so’z birikmalari:
masalani yechmoq, o’rtoqlar bilan suhbatlashmoq,
quvnoq yashamoq, Salima bilan ko’rishish
Asrlar mobaynida o’zbek tili
taraqqiyotida ko’p o’zgarishlar yuz
berdi. 1989-yil 21 oktabrda o’zbek
tiliga davlat tili maqomi berildi.
Otli so’z birikmalar:
tilla tish, shahrimiz ko’chalari, qizil olma
109-maktab

13.

“Ona tili! U haqda nihoyatda ko’p
gapirilgan, lekin uning sirli
mo’jizasini tasvirlab bo’lmaydi.
Bolalikda shuurga singdirilgan ona
tiligina… insonda milliy g’ururning
ilk kurtaklarini uyg’otishi mumkin”.
(Chingiz Aytmatov)

14.

Мактаб ўқувчисининг муаммоси
нимада?
1. Uy qurmoq
2. Birga kelmoq
3. Zavq bilan kuylamoq
4. Maktab bog’i
5. Chiroyli shahar

15.

16.

Uyga vazifa: 64-mashq. Bitishuv,
boshqaruv,moslashuv so’z birikmasiga
beshtadan misol yozib kelish.
“Tadqiqotchi”lar boshqaruv va
moslashuv
“Targ’ibotchi”lar bitishuv va moslashuv,
“Tilshunos”lar boshqaruv va bitishuv
so’z birikmalarini “Venn”diagrammasi
asosida tahlil qilibkelish

17.

Til mustaqilligi-el mustqilligi.
Asrlar osha opichlab, ne-ne
dovullardan omon asrab kelayotgan
tilimizni e’zozlaylik, qadriga yetaylik!
E’TOBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!