Μνήμη. Τι είναι η μνήμη

1. Μνήμη. Τι είναι η μνήμη?

Η γνωστική διαδικασία απόκτησης και συγκράτησης
πληροφοριών και το γνωστικό σύστημα που είναι υπεύθυνο για
την αποθήκευση αυτών των πληροφοριών.
Ο τρόπος με το οποίο καταγράφουμε τα γεγονότα της ζωής μας
καθώς και η γνώση και οι δεξιότητες που αποκτούμε από αυτά
τα γεγονότα.
Πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς μνήμη;
επεισοδίων
γεγονότα
Βραχύχρονη
Μακρόχρονη
σημασιολογική
έννοιες
έκδηλη
άδηλη
συνειδητή
ασυνείδητη

2. Μνήμη

Η νοητική διαδικασία της απόκτησης και διατήρησης
πληροφοριών, που μπορούν να αποθηκευτούν για μετέπειτα
ανάκληση και το γνωστικό σύστημα που επιτρέπει αυτή τη
διαδικασία.
Αισθητηριακή μνήμη
Ακουστική αισθητηριακή μνήμη
Βραχύχρονη μνήμη
Οπτική αισθητηριακή μνήμη
Μακρόχρονη μνήμη

3. Ένα ή δύο συστήματα αποθήκευσης;

Διαφορά στη χωρητικότητα
Η βραχύχρονη αποθήκευση έχει περιορισμένο αποθηκευτικό
χώρο αλλά γρήγορη ανάκληση.
Η μακρόχρονη αποθήκευση έχει απεριόριστο χώρο αλλά αργή
ανάκληση.

4. Μνήμη: μελετώντας τη μνήμη

Βραχύχρονη και μακρόχρονη
Διαφορές στην χωρητικότητα
βραχύχρονη=7+2
μακρόχρονη= απεριόριστη
Εξασθένηση (παθητική φθορά) ή παρεμβολή.
Φαινόμενα της βραχύχρονης μνήμης
Επίδραση του πρόσφατου και της προτεραιότητας.
Ο αριθμός των συνόλων. γιατί? Ο μαγικός αριθμός 7.

5. Το μοντέλο των Atkinson & Shiffrin

Το μοντέλο των Atkinson & Shiffrin
Εισερχόμενες
πληροφορίες
Αισθητηριακή
καταγραφή
Βραχύχρονη
αποθήκευση
Μακρόχρονη
αποθήκευση
Αντίδραση/απόκρισ
η

6. Το μοντέλο των Atkinson & Shiffrin

Το μοντέλο των Atkinson & Shiffrin
Οι Atkinson και Shiffrin (1968) υπέθεσαν ότι η πιθανότητα να
αποθηκευτεί μία πληροφορία στην μακρόχρονη μνήμη (μάθηση)
είναι ανάλογη με το χρόνο που αποθηκεύεται στην βραχύχρονη
μνήμη.
Όμως….
Η παθητική επανάληψη δεν διευκολύνει την μάθηση (Tulving,
1966).
Η αναπαραγωγή λεπτομερειών γνωστών αντικειμένων είναι
παντελώς ατελής (Nickerson & Adams, 1979).

7. Μνήμη: τα στάδια

ανάκληση
κωδικοποίηση
εκμάθηση
αποθήκευση
μνημονικό ίχνος
Ανάκτηση/
ανάπλαση
προσπάθεια
να θυμηθώ
αναγνώριση

8. Μνήμη: κωδικοποίηση

Οι πληροφορίες περνάνε από την βραχύχρονη μνήμη στην
μακρόχρονη μνήμη πώς? αυτομάτως? Είναι θέμα χρόνου ή πώς
χρησιμοποιείται ο χρόνος?
1.
Η «μεταφορά» εξαρτάται από το πόσο χρόνο η πληροφορία
συγκρατείται στην βραχύχρονη μνήμη.
2.
Από το βάθος της επεξεργασίας. Ρηχή και βαθύτερη επεξεργασία.
(Craik and Lockhart, 1972).
3.
. Από τον τρόπο οργάνωσης. (Ericsson, Chase and Falcon, 1980).Το
κομμάτιασμα της πληροφορίας σε σύνολα καλυτερεύει την επίδοση.

9. Επίπεδα επεξεργασίας

Craik and Lockhart (1972)-οι πληροφορίες μπορούν να
επεξεργαστούν σε ένα αρχικό επιφανειακό επίπεδο όπου γίνεται
επεξεργασία των φωνολογικών χαρακτηριστικών (π.χ. ανίχνευση
συγκεκριμένων γραμμάτων σε μία λέξη) ή σε ένα βαθύτερο
επίπεδο όπου γίνεται επεξεργασία των σημασιολογικών
χαρακτηριστικών της πληροφορίας.
Το επίπεδο επεξεργασίας ενός ερεθίσματος καθορίζει το κατά
πόσο αυτό το ερέθισμα θα αποθηκευτεί στην μνήμη.
Οι πληροφορίες που επεξεργάζονται σε μεγαλύτερο «βάθος»
αφήνουν μεγαλύτερης διάρκειας και ισχυρότερα μνημονικά ίχνη
από ότι πληροφορίες που επεξεργάζονται σε πιο επιφανειακό
επίπεδο.

10. Μνήμη: κωδικοποίηση

ΟΜΩΣ:
1. Η επανάληψη συντήρησης (ή διατήρησης) δεν έχει
καμία αξία.
(Craik and Watkins, 1973; Nickerson
and Adams, 1979)
2. Όσο περισσότερο προσέχουμε τόσο περισσότερο
θυμόμαστε. (Baddeley, 1978).
3. Μνημονική. Πώς οι νοερές εικόνες μπορούν να
βοηθήσουν??
Η βραχύχρονη μνήμη όχι μόνο αποθηκεύει αλλά
και επεξεργάζεται τις πληροφορίες

11. Μνήμη: κωδικοποίηση

Μνημονική /μνημονικά μέσα /μνημονική βοήθεια
Μνημονική βοήθεια με λεκτική οργάνωση.
π.χ. Τα Ομηρικά έπη
Μνημονική βοήθεια βασισμένη σε νοερές εικόνες.
π.χ. Η μέθοδος loci
Τα μνημονικά μέσα είναι χρήσιμα στην καθημερινή ζωή.
π.χ. Εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας

12. Μνήμη: λήθη

Γιατί ξεχνάμε?? Η καμπύλη της λήθης.
Φθορά του μνημονικού ίχνους
παρεμβολή
Αποτυχία ανάπλασης (παιδική αμνησία)
Μνήμη μαρτύρων (καταθέσεις στην αστυνομία)
Διαταραχές της μνήμης
Εμπροσθοδρομική αμνησία (korsakof’s
syndrome)
Οπισθοδρομική αμνησία
Η περίπτωση H.M.

13. Λήθη “Η στιγμή που συνειδητοποιούμε πιο ξεκάθαρα τη λειτουργία της μνήμης μας είναι όταν αυτή αποτυχαίνει’’

Η καμπύλη της λήθης (Ebbinghaus)
Ξεχνώντας μία ξένη γλώσσα
Γιατί ξεχνάμε?
Η φθορά του μνημονικού ίχνους
Ύπνος και λήθη (αποκρυστάλλωση ή αποτροπή παρεμβολής?)
παρεμβολή -αναδρομική, προδρομική-

14. Μακρόχρονη μνήμη

Μνήμη επεισοδίων = αυτοβιογραφικές εμπειρίες των γεγονότων της
ζωής / θυμάμαι (Tulving, 1972).
Σημασιολογική μνήμη = γενικές γνώσεις για τον κόσμο / ξέρω
(λεξιλόγιο, κανόνες της γλώσσας) (Tulving, 1989).
Μεταμνήμη= γνώση για την λειτουργία της μνήμης, πώς δουλεύει
πότε αποτυχαίνει.
Μνημονική= τεχνάσματα, μέθοδοι και στρατηγικές.
Λήθη (Ebbinghaus, 1885).

15. Η οργάνωση της γνώσης στη μακρόχρονη μνήμη

Οργάνωση: δόμηση των πληροφοριών καθώς
εγγράφονται στη μνήμη.
Οι οργάνωση των πληροφοριών είναι μνημονική
τεχνική? (Bower et al., 1969; Tulving, 1962).
Όταν οι πληροφορίες είναι καλά οργανωμένες η
ανάκληση είναι καλύτερη.

16. Η οργάνωση της γνώσης στη μακρόχρονη μνήμη

Νοητικές εικόνες: οι νοητική απεικόνιση των
ερεθισμάτων που επηρεάζει την ανάκληση ή την
αναγνώριση (Paivio, 1971).

17. Αμνησία

Μελετώντας τις διαταραχές της μνήμης
οπισθοδρομική # εμπροσθοδρομική αμνησία
Το αμνησίκακο σύνδρομο: λειτουργικά χαρακτηριστικά
Εργαζόμενη μνήμη =ανέπαφη
Μακρόχρονη μνήμη= δυσκολίες στην
αποτύπωση καινούργιων επεισοδίων.
Σημασιολογική μνήμη= αμείωτη
Αυτοβιογραφική= φτωχή

18. Εργαζόμενη μνήμη

.....
η βραχύχρονη μνήμη εμπλέκεται στο ίδιο
σύστημα που απασχολείται με τη λήψη λογικών
συμπερασμάτων αλλά όχι πλήρως. Τα δύο
συστήματα μοιάζουν να έχουν κάποια επικάλυψη
αλλά σε καμία περίπτωση δεν εξαρτιούνται από το
ίδιο περιορισμένο σε δυνατότητα σύστημα άρα......
μία βραχύχρονη μνήμη με πολλά υποσυστήματα

19.

Το μοντέλο της εργαζόμενης μνήμης
Οπτικο-χωρικό
σημειωματάριο
Κεντρικός
επεξεργαστής
Φωνολογικό
κύκλωμα

20. Εργαζόμενη μνήμη

Το φωνολογικό κύκλωμα στοιχεία?
- φαινόμενο φωνολογικής ομοιότητας
- φαινόμενο άσχετου λόγου
- φαινόμενο μήκους λέξης
- φαινόμενο καταστολής της άρθρωσης
ΦΚ:μία συσκευή απόκτησης γλώσσας?
- νευροψυχολογικά στοιχεία (PV)
- στοιχεία από εξελικτικές μελέτες
- καινούργια μάθηση

21. Εργαζόμενη μνήμη

Οπτικοχωρικό σημειωματάριο. στοιχεία?
οπτικά σχήματα: σε ένα οπτικό έργο οι επιδώσεις μειώθηκαν
όταν ζητήθηκε από τα υποκείμενα να δείχνουν, στο λεκτικό
έργο όμως οι επιδώσεις δεν μειώθηκαν (Baddeley, Grant and
Thomson, 1973).
Ο κεντρικός επεξεργαστής είναι ένα περιορισμένης δυνατότητας
σύστημα προσοχής που ελέγχει το φωνολογικό κύκλωμα και το
οπτικο-χωρικό σημειωματάριο και τα συνδέει με τη μακρόχρονη
μνήμη.

22. Η εργαζόμενη μνήμη σαν μηχανισμός απόκτησης της γλώσσας

Στοιχεία από συσχετιστικές μελέτες.
Στοιχεία από πειραματικές μελέτες.
Στοιχεία από νευροψυχολογικές μελέτες.

23. Χρειαζόμαστε την εργαζόμενη μνήμη?

Η περίπτωση P.V. (Baddeley, 1988)
• Εγκεφαλικό που προκάλεσε ζημιά στο αριστερό ημισφαίριο.
• Δυσκολίες σε έργα βραχύχρονης μνήμης κυρίως σε λεκτικά έργα.
• Καμία δυσκολία στο λόγο ή στην καθημερινή ζωή.
• Δυσκολία να μάθει καινούργιες λέξεις.

24. Χρειαζόμαστε την εργαζόμενη μνήμη?

Η περίπτωση S.R. (Baddeley, 1993).
Μνήμη ψηφίων μέχρι 4.
Φοιτητής ψυχολογίας με υψηλές επιδώσεις.
Δυσκολία στα έργα φωνολογικής βραχύχρονης μνήμης.
Δυσκολία να μάθει καινούργιες λέξεις σε ξένη γλώσσα.
Το λεξιλόγιό του ήταν σε φυσιολογικά επίπεδα (!)

25. Χρειαζόμαστε την εργαζόμενη μνήμη?

Η περίπτωση F.F. -σύνδρομο Down (Vallar & Papagno, 1993).
23 χρονών Ιταλίδα με IQ=80 (πολύ χαμηλότερο για την
αριθμητική)
Μιλούσε καλά Αγγλικά και Γαλλικά.
Η βραχύχρονη μνήμη ήταν σε επίπεδα αντίστοιχα με με ομάδα
ελέγχου.
Μπορούσε να μάθει καινούργιες λέξεις στα Ρωσικά.

26. Χρειαζόμαστε την εργαζόμενη μνήμη?

H περίπτωση C.S. –σύνδρομο Williams. (Barisnikov, Van der Linden
& Poncelet, 1996).
Μιλούσε τρεις γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά).
Καλές επιδώσεις σε έργα βραχύχρονης φωνολογικής μνήμης.
IQ=50.

27. Σχολική επίδοση και δεξιότητες της εργαζόμενης μνήμης.

Ο όρος «εργαζόμενη μνήμη» χρησιμοποιείται για να περιγράψει
ένα γνωστικό σύστημα, περιορισμένης χωρητικότητας,
υπεύθυνο για την προσωρινή διαχείριση και συγκράτηση
πληροφοριών.
Ποια είναι η εμπλοκή αυτού του γνωστικού συστήματος στις
επιδόσεις των παιδιών στο σχολείο?

28. Εργαζόμενη μνήμη και σχολική επίδοση

Η αξιολόγηση του αναλυτικού προγράμματος στη Μεγάλη
Βρετανία, (στα 7, 11 και 14 χρόνια) κατατάσσει τα παιδιά σε 4
κατηγορίες.
Τα αποτελέσματα της κατάταξης είναι σημαντικά τόσο για
τους μαθητές όσο και τα σχολεία τους.
Βρέθηκαν στενές συσχετίσεις ανάμεσα στις επιδόσεις των
παιδιών -σε γλώσσα, μαθηματικά και «δευτερεύοντα
μαθήματα»- και στις επιδόσεις τους σε έργα εργαζόμενης
μνήμης.

29. Εργαζόμενη μνήμη και σχολική επίδοση

Μαθητές που αποτυχαίνουν σε ένα ή περισσότερα μαθήματα
στο σχολείο παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις σε έργα
εργαζόμενης μνήμης.
Τα παιδιά με υψηλές επιδόσεις σε έργα εργαζόμενης μνήμης
παρουσιάζουν καλή επίδοση σε έργα σχολικής αξιολόγησης.

30. Εργαζόμενη μνήμη και σχολική επίδοση

Οι μαθητές που αποτυχαίνουν στην σχολική αξιολόγηση
έχουν ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις σε έργα που αξιολογούν
ένα υποσύστημα της εργαζόμενης μνήμης (τον κεντρικό
επεξεργαστή).
Η συμμετοχή του κεντρικού επεξεργαστή είναι
καθοριστική όταν τα παιδιά επιδίδονται σε πολύπλοκα
γνωστικά έργα.
γιατί;
Ο κεντρικός επεξεργαστής αποτελεί ένα νοητικό χώρο όπου
γίνεται η επεξεργασία των εισερχομένων πληροφοριών και
ταυτόχρονα ενσωματώνονται με τις ήδη υπάρχουσες στη
μακρόχρονη μνήμη ή στην εργαζόμενη μνήμη.

31. Εργαζόμενη μνήμη και σχολική επίδοση.

Η αξιολόγηση της εργαζόμενης μνήμης μπορεί να μας
παρέχει μία καλή μέθοδο πρώιμου εντοπισμού των
παιδιών εκείνων που έχουν αυξημένες πιθανότητες να
παρουσιάσουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις.
Η μέτρηση ενός αμιγώς γνωστικού συστήματος
αποκλείει παρεμβολές στην αξιολόγηση από
περιβαλλοντολογικές και πολιτισμικές εμπειρίες.

32. Εργαζόμενη μνήμη και γλωσσικές δυσκολίες.

Τα παιδιά με διαγνωσμένη «ειδική γλωσσική δυσκολία», έχουν
χαμηλές επιδόσεις σε έργα εργαζόμενης μνήμης.
Οι χαμηλές επιδόσεις σε έργα εργαζόμενης μνήμης
επιμένουν ακόμα και όταν οι γλωσσικές δυσκολίες έχουν
ξεπεραστεί.

33. Εργαζόμενη μνήμη και δυσλεξία

Παιδιά με διαγνωσμένη ειδική διαταραχή της ανάγνωσης
(δυσλεξία) έχουν χαμηλές επιδόσεις σε έργα εργαζόμενης
μνήμης.

34. Εργαζόμενη μνήμη και δυσλεξία

Οι μετρήσεις της εργαζόμενης μνήμης μπορούν να
προβλέψουν μετέπειτα επιδόσεις σε έργα αξιολόγησης της
αναγνωστικής ικανότητας.
Η δυσκολία σε έργα εργαζόμενης μνήμης παραμένει
σημαντική ακόμα και μετά της ενηλικίωση.
Έρευνες σε άτομα με δυσλεξία από διαφορετικές χώρες
δίνουν τα ίδια αποτελέσματα.
Ελληνικά (Porpodas, 1999),
Κινέζικα (Ho & Lai, 1999),
Ιταλικά (Paulesu et al., 2001).

35. Η μετρήσεις της εργαζόμενης μνήμης και η συσχέτισή τους επιδόσεις σε γνωστικά έργα.

Η εργαζόμενη μνήμη συσχετίζεται με
Συντελεστής
συσχέτισης
Ηλικία
Ερευνητές
1. Απόκτηση γλωσσικών δεξιοτήτων
.37
3 χρόνων-ενήλικες
Gathercole, &
Baddeley,
1990
2. Βαθμός εισαγωγής στο Παν/μιο
.41
ενήλικες
Jurden, 1995;
3. Εκμάθηση ξένης γλώσσας
.40-.45
6 χρόνων-ενήλικες
Service, 1992
4. Πλούτος λεξιλογίου
.32-.62
3.5 χρόνων-ενήλικες
Gathercole, &
Baddeley,
1990.
5. Σχολική επίδοση
.52
5-14 χρόνων
Gathercole, &
Pickering
2000.
6. Αριθμητική
.31-.66
5-17 χρόνων
Siegel & Ryan,
1989.
7. Εκφραστική γλώσσα
.33
3 χρόνων
Adams &
Gathercole,
1996.
8. Κατανόηση κειμένου
.52
6-7 χρόνων
Yuill, Oakhill &
Parkin, 1989

36. Η εργαζόμενη μνήμη

Κεντρικός επεξεργαστής
Οπτικο-χωρικό
σημειωματάριο
Οπτική σημασιολογία
Διαχειριστής
επεισοδίων
μνήμη επεισοδίων
Φωνολογικό
κύκλωμα
γλώσσα

37. Εργαζόμενη μνήμη και ξένη γλώσσα

Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η φωνολογική βραχύχρονη
μνήμη παίζει καθοριστικό ρόλο στην απόκτηση λεξιλογίου σε μία
ξένη γλώσσα.
Οι επιδόσεις σε έργα φωνολογικής βραχύχρονης μνήμης
σχετίζονται με την ικανότητα των παιδιών να μαθαίνουν
λέξεις σε μία ξένη γλώσσα (Service, 1992).
Μετρήσεις της φωνολογικής βραχύχρονης μνήμης μπορούν
να προβλέψουν μετέπειτα επιδόσεις στην εκμάθηση ξένης
γλώσσας (Service & Craik, 1993).

38. Η έρευνα

Οι συσχετίσεις ανάμεσα:
στην χωρητικότητα του φωνολογικού κυκλώματος,
στο υπάρχον λεξιλόγιο στην μητρική γλώσσα και
στο λεξιλόγιο σε ξένη γλώσσα διερευνήθηκαν.
Φωνολογικό κύκλωμα
;
;
Λεξιλόγιο στη
μητρική γλώσσα
;
Λεξιλόγιο στην
ξένη γλώσσα

39. Εργαζόμενη μνήμη και ο πλούτος του λεξιλογίου (σε ξένη και μητρική γλώσσα) σε παιδιά 10 χρόνων.

Συμμετέχοντες
45 παιδιά Μ.Ο. ηλικίας 10.3 χρόνια, που μάθαιναν στο σχολείο
αγγλικά σαν ξένη γλώσσα για ένα διάστημα 3 χρόνων.
Μετρήσεις
Εργαζόμενη μνήμη
Επανάληψη 40 Αγγλικών ψευδολέξεων.
Επανάληψη 50 Ελληνικών ψευδολέξεων.
Λεξιλόγιο
Ελληνικό λεξιλόγιο
Παραγωγικό (WISC III).
Προσληπτικό (BPVS).
Αγγλικό λεξιλόγιο
Μετάφραση από Ελληνικά στα Αγγλικά (60 λέξεις).
Μετάφραση από τα Αγγλικά στα Ελληνικά (60 λέξεις).
Μη-λεκτική ευφυΐα (Raven’s Progressive Matrices).
Εξοικείωση με τα Αγγλικά (συνέντευξη).

40. Συντελεστές συσχέτισης ανάμεσα στις μετρήσεις της εργαζόμενης μνήμης και του λεξιλογίου στη μητρική και σε ξένη γλώσσα.

Μέτρηση
1
1. Επανάληψη ελληνικών
ψευδολέξεων
2
3
4
5
6
-
.43*
.44*
*
2. Επανάληψη αγγλικών
ψευδολέξεων
.48* *
.31*
.43*
3. Λεξιλόγιο στη μητρική
.50* .35*
*
-
4. Λεξιλόγιο σε ξένη γλώσσα
.36* .39*
*
.66** -
5. Μη-λεκτική ευφυΐα
.24
.24
.40** .34*
-
6. Διάρκεια εκμάθησης ξένης
γλώσσας
.04
.16
.03
.73*
*
.05
-
7. Χρονολογική ηλικία
.03
.31*
.36*
.32*
.34*
.43**

41. Εργαζόμενη μνήμη και ο πλούτος του λεξιλογίου (σε ξένη και μητρική γλώσσα) σε παιδιά 10 χρόνων.

Η φωνολογική εργαζόμενη μνήμη συσχετίζεται στενά
με τον πλούτο του λεξιλογίου τόσο στην μητρική όσο
και στην ξένη γλώσσα.
Η εργαζόμενη μνήμη παραμένει στενά συνδεδεμένη
με το λεξιλόγιο, ακόμα και όταν γενικότεροι
παράγοντες όπως η μη-λεκτική ευφυΐα, η εξοικείωση
με την ξένη γλώσσα και η χρονολογική ηλικία
απομονώνονται.

42. Συμπεράσματα

η εργαζόμενη μνήμη παίζει ένα καθοριστικό ρόλο στην εκτέλεση
πολλών γνωστικών και σχολικών έργων.
η μέτρηση της εργαζόμενης μνήμης μπορεί να αποτελέσει ένα
δείκτη για την σχολική επίδοση.
η χρήση συστοιχιών για την μέτρηση της εργαζόμενης μνήμης
μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη.