Становішча беларускіх зямель у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII – пачатак ХХ ст.)

1. Становішча беларускіх зямель у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII – пачатак ХХ ст.)

1. Уваходжанне Беларусі ў склад
Расійскай імперыі. Асноўныя напрамкі
палітыкі самадзяржаўя ў першай палове ХІХ
ст.
2. Буржуазныя рэформы 60 – 70-х гг.
ХІХ ст. і іх асаблівасці ў Беларусі.
Контррэформы 80 – 90-х гг. ХІХ ст.
3. Першая расійская рэвалюцыя
1905 – 1907 гг.: прычыны, характар, ход
падзей, вынікі. Буржуазныя рэформы ў
пачатку ХХ ст.

2.

У выніку трох падзелаў Рэчы Паспалітай паміж
Аўстрыяй, Прусіяй і Расіяй у 1772, 1793 і 1795
гг. беларускія землі з насельніцтвам каля 3,3
млн чал. былі ўключаны ў склад Расійскай
імперыі. Пасля шэрагу адміністрацыйнатэрытарыяльных змен яны ўвайшлі ў склад
Мінскай, Магілёўскай, Гродзенскай, Віленскай
і Віцебскай губерняў.
Выканаўчая ўлада была перададзена генералгубернатарам і губернатарам. Ствараліся
органы расійскага адміністра-цыйнага кіравання:
губернскія ўправы, казённыя палаты,
прыказы і г.д.
Абсалютная большасць шляхты, якая
прыраўнівалася да расійскага дваранства,
прысягнула новай уладзе

3.

4.

Расійскі ўрад дазволіў тут дзейнасць усіх
канфесій, аднак верацярпімасць была
адноснай. Галоўнай задачай было ўзмацненне пазіцый праваслаўя. Разам з тым за
католікамі захоўвалася права на свабоду
веравызнання. Да канца XVIII ст. пэўная
верацярпімасць праяўлялася і да ўніятаў.
Але пасля паўстання Т. Касцюшкі 1794 г. іх
прымусова пачалі пераводзіць у праваслаўе.
У дачыненні да яўрэйскага насельніцтва ў
1794 г. была ўведзена “мяжа аселасці”.
Яўрэям дазвалялася пражываць на
тэрыторыі 15 заходніх губерняў (у т.л.
беларускіх), сяліцца ў гарадах, займацца
рамяством і гандлем

5.

Сацыяльная палітыка царызму мела феадальнапрыгонніцкі характар. Урад забяспечваў дыктат
памешчыкаў над сялянамі, выкананне імі ўсіх
павіннасцей на карысць паноў. Распаўсюджвалася
расійская падатковая сістэма. Праводзілася
насаджэнне землеўладання расійскага дваранства
за кошт дзяржаўнага фонду.
Частка буйных землеўласнікаў звязвалі надзеі на
аднаўленне Рэчы Паспалітай з аўтаноміяй у
складзе Расіі. У канцы 1811 – пачатку 1812 г. М.
К. Агінскі па прапанове Аляксандра І
падрыхтаваў праект аб адраджэнні ВКЛ пад
пратэктаратам Расіі. Расійскія ўлады гэты праект
цікавіў толькі з пункта гледжання супрацьпастаўлення створанаму Напалеонам Герцагству
Варшаўскаму. План не быў рэалізаваны з-за
пачаўшайся вайны 1812 г.

6.

Падчас вайны 1812 г. шляхта амаль усюды
сустракала французскія войскі як вызваліцеляў.
Просты ж беларускі народ у асноўным стаў на шлях
партызанскай вайны з французамі.
Такая пазіцыя вярхоў грамадства выклікала негатыўнае стаўленне расійскіх улад да ўсяго народа. У сваю
чаргу дзеянні царскага ўрада садзейнічалі з’яўленню
апазіцыі (тайныя таварыствы) на землях былой Рэчы
Паспалітай. Пікам апазіцыйных дзеянняў стала
паўстанне 1830 – 1831 гг. з мэтай адраджэння Рэчы
Паспалітай у межах 1772 г. У пачатку 1831 г.
дзеянні паўстанцаў ахапілі ўсю Літву і ПаўночнаЗаходнюю Беларусь. З-за вузкіх палітычных мэтаў
паўстанне не падтрымалі шырокія колы
насельніцтва. У 1831 г. яно было падаўлена

7. Меры ўрада пасля падаўлення паўстання 1830 – 1831 гг.:

Меры ўрада пасля падаўлення паўстання
1830 – 1831 гг.:
“разбор шляхты”;
забарона ужывання ў справаводстве
польскай мовы;
закрыццё Віленскага ўніверсітэта (1832 г.);
забарона выкладання польскай мовы ў
навучальных установах (1836 г.);
аб’яднанне ўніяцкай царквы з праваслаўнай
на Полацкім царкоўным саборы 1839 г.;
адмена дзеяння Статута ВКЛ 1588 г. (з 1.01.
1831 г. – у Віцебскай і Магілёўскай губернях,
з 25.06.1840 г. – на ўсёй тэрыторыі Беларусі)

8. Прычыны правядзення аграрнай рэформы 1861 г.:

1) Глыбокі крызіс феадальна-прыгоннай
сістэмы, праявама якого былі:
- глыбокі крызіс эканомікі імперыі, у т.л. і
Беларусі;
- рэзкае пагаршэнне сацыяльна-эканамічнага становішча сялянства;
- крызіс эканомікі памешчыцкіх гаспадарак;
- масавыя выступленні сялян.
2) Няўхільнае развіццё таварна-грашовых
адносін, паступовае, але трывалае развіццё
капіталізму

9.

Дакументы:
Уплыў
паўстання
1863 – 1864 гг.:
Праваднікі рэформы:
1.“Маніфест”
“Агульнае
палажэнне”
Працэс
аб адмене
выкупу:
прыгоннага
прадуглежвала,
права
палажэнне
Указам
ад Станоўчыя
1Агульнае
сакавіка
1863
г.
з
1
мая
1863
г.
вынікі:
міравыя пасрэднікі;
памер
што:выкупной
сяляне
ад 19
лютага
атрымалі
сумы
1861
вызначаўся
асабістую
г.
у
Віленскай,
Гродзенскай,
Ковенскай,
павятовыя
міравыя з’езды;
сяляне
атрымалі
грамадзянскія
правы
і
2.на“Мясцовае
аснове
свабоду
шасціпрацэнтнай
палажэнне”,
і права
распараджацца
якое
капіталізацыі
распаўсюджМінскай
губернях
і
ў
інфлянцкіх
паветах
губернскія па сялянскіх
справах
установы.
свабоды;
сваёй
гадавога
валася
маёмасцю;
на
аброку.
Магілёўскую
зямля
Ад 20прызнавалася
да
і Віцебскую
25% гэтай
Праваднікі
Віцебскай
губерні,
а
з
2
лістапада
1863
г.
Да
выкупу
выдзеленых
ім
надзелаў
сяляне
Дакументы
рэформа
садзейнічала
капіталізму;
губерні
ўласнасцю
сумы (у(прадугледжваліся
залежнасці
памешчыкаў;
адразвіццю
велічыні
сяляне
нормы
надзелу)
атрымалі
сялянскіх
рэфомы
ва
ўсёй Віцебскай
ірэформа
Магілёўскай
губернях
лічыліся
часоваабавязанымі
і павінны
Сялянская
1861
г.
для
развіцця
вытворчасці
надзелаў
грамадзянскія
сяляне
адплацілі
4 – капіталістычнай
правы;
5,5непасрэдна
да 1зямлю
– 2 дзесяцін,
сяляне
памешчыку.
усё
павінны
звыш
былі
выконваць
павіннасцівыкуп
на карысць
быў уведзены
абавязковы
зямлі.
нормы
Астатнюю
былі
– адразалася
выкупіць
часткупа
памешчыкі
на
завышанай
карысць
атрымлівалі
памешчыка).
цане;
за
склаўся
рынак
наёмнай
рабочай
сілы.
памешчыка.
адносіны
паміж
Выкупныя Пазямельныя
плацяжы зніжаліся
на 20%.
3.ад
“Мясцовае
карыстанне
дзяржавы
палажэнне”,
ўзямлёй
выглядзе
(больш
каштоўных
якое
зараспаўсюдж9 гадоў)
папер
Уплыў
Адмоўныя
вынікі:
Працэс
памешчыкамі
і часоваабавязанымі
Абеззямеленым
у 1846
– 1856 гг. сялянам
выдапаўстання
валася
(праз
сяляне
Сялянскі
на
павінны
Віленскую,
банк).
былі
Гродзенскую,
адбываць
На
працягу
павіннасці
49
Мінскую
гадоў
выкупу
былі 3-хдзесяцінны
захаваны
феадальныя
перажыткі
сялянамі
рэгуляваліся
ваўся
надзел.
У
поўным
аб’ёме
1863
–1864 гг.
губерні
да
сяляне
правядзення
(зямля
павінны
замацоўвалася
выкупной
былі вярнуць
аперацыі;
за доўг
кожным
ўстаўнымі
граматамі,
складанне
(буйное
памешчыцкае
землеўладанне,
вярталася
зямля,
адабраная
ўў іхпамешчыка
з 1857
г.
дзяржаве
стваралася
дваром, адрэзкі
ў выглядзе
новая
рабіліся,
сістэма
выкупных
калі
кіравання
плацяжоў,
вёскай:
якіх
даручалася
памешчыкам
ітаксама
сервітуты,
церазпалосіца)
Па
закону
1867
г.
дзяржаўныя
сяляне
куды
заставалася
стараста
ўключаліся
– сельская
менш,
яшчэ
чым
абшчына
і працэнты
1/3 зямлі,
- воласць
заале
пазыку
не
Вынікі
міравым
пасрэднікам
у 2-гадовы
тэрмін.
пераводзіліся
з
аброку
на
выкуп
больш за 1/6 сялянскага надзела)

10.

Цэнзурная
рэформа
1865
г.: гг.:
Школьная
1864
Судовая
Ваенная
Ваенная
рэформа
1862
–
1874
Асаблівасці
ў
Беларусі:
20Гарадская
лістапада
1864
г. пачалася
рэформа
1870 г.:
Земская
рэформа
была
абвешчана
Вынікі
рэформ:
Мэта:
цэнзурнага
кантролю
рэформа ўсесаслоўнай
рэформа
Мэта:памяншэнне
увядзенне
школы і
1
студзеня
1864
г.
судовая
рэформа.
Мэта:
увядзенне
ўсесаслоўнага
прынцыпу
пры
Мэта:
увядзенне
ўсеагульнай
воінскай
1.Праводзілася
ў
1872
–
1882
гг.
1.Пачало
фарміравацца
буржуазнае
над
выдавецкай
дзейнасцю.
ў Расіі1864
г. ступеняў
1862 – 1874
гг.
пераемнасці
розных
навучання.
Мэта:
стварэнне
ўрэкруцкай
паветах
і губернях
Мэта:
увядзенне
бессаслоўнага
прынцыпу,
выбарах
органаў
гарадского
самакіравання.
павіннасці
замест
службы.
2.
Пачалася
з
увядзення
міравых
судоў
Творы вялікіх
памераў,
а
таксама
ўсе
выданні
Асаблівасці
ў
Беларусі:
грамадства.
Земская
выбарныхАсаблівасці
устаноў
для ўкіраўніцтва
мясцовай
спаборнасць
і
галоснасць
судовага
працэсу.
Школьная
Беларусі:
Расія
была
падзелена
на
15
ваенных
акруг.
1.
У
Беларусі
не
ствараліся
земскія
школы
навуковых
устаноў
маглі
друкавацца
(суддзі
не
выбіраліся,
а
прызначаліся
2.рэформа
У гаспадаркай,
Беларусі праводзіліся
з
запазненнем,
адукацыяй,
медыцынскім
рэформа
Ствараўся
інстытут
адвакатуры
і
прысяжных
1.
Пачалася
ў
1875
г.
грамадзяне
не
маглі
ўдзельнічаць
у кіраванні
Законміністрам
1874
г. увёў
усеагульную
без
папярэдняй
цэнзуры.
Буйным
перыядычным
ўі Расіі
Буржуазныя
рэформы
юстыцыі).
1864 г.
абслугоўваннем
і
г.д.
непаслядоўна
і
абмежавана,
1860
– 1870-х
гг. у
Беларусі
засядацеляў,
Ствараліся
уводзілася
гарадскія
пасада
думы
натарыуса.
і 20-гадонароднай
адукацыяй.
1864 г. 2.павіннасць
воінскую
для
мужчын
з
выданням
дазвалялася
выходзіць
без
папярэдняй
Асаблівасці
ў Беларусі:
3.гарадскія
Акруговыя
суды,
а
таксама
прысяжныя
што
яшчэ
больш
ускладніла
2.
Для
Беларусі
і
Літвы
былі
распрацаваны
Дробныя
управы
справы
на
разглядаліся
чале
з гарадскім
ў міравых
галавой
.
цэнзуры,
але
толькі
пры
ўнясенні
вялікіх
грашовых
вага
ўзросту.
У
сухапутных
войсках
тэрмін
1.
Выбарныя
земствы
ў
Беларусі
ў
сувязі
Гарадская
засядацелі
і
павераныя
ў
заходніх
спецыяльныя
“Часовыя
правілы для
народных
Цэнзурная
сацыяльна-эканамічную
сітуацыю.
Выбраныя
кіраўнікі
большасці
гарадскіх
судах,
апеляцыі
на
іх
разглядаў
павятовы
закладаў.
службы
паніжаўся
да
6
гадоў
абавязковай
Мэта:
фарміраванне
з рэформа
паўстаннем
1863
–
1864
гг.
уведзены
не
былі.
школ”. Уімперыі
кожнай
губерні
ствараліся
дырэкцыі
рэформа
губернях
з’явіліся
толькі
ў
1882
г.
ў
Расійскай
імперыі
Асаблівасці
ў
Беларусі:
дум
зацвярджаліся
міністрам
унутраных
спраў
.
з’езд
міравых
суддзяў,
буйнейшыя
справы
–
3.
Не
былі
закрануты
асновы
і
9
гадоў
у
запасе,
на
флоце
–
2.
Земская
рэформа
ў
Беларусі
была
1870
г.
1865
г.
народных
вучылішч
з
ліку
чыноўнікаў,
якія
буржуазнага
грамадства
1.
Увесь
перыядычны
друк
Беларусі
кантраляваўся
4.
Спіс
прысяжных
засядацеляў
3.
Высокі
маёмасны
цэнз.
у акруговых
судах
і усудовых
палатах.
самадзяржаўя
праведзена
ў
1911
г.
,
але
толькі
ва
ўсходніх
адпаведна
да
7
і
3
гадоў.
ажыццяўлялі
нагляд
за
работай
школ,
прымалі
на
дзяржаўнымі
ўстановамі
і
праваслаўнай
царквой.
4.
Права
голасульготы
атрымлівалі
гараджане
з
Адзінай
апеляцыйнай
інстанцыяй
для
губернях
Беларусі
і згодна
садавалі
спецыяльным
ўладамі.
Вельмі
істотныя
па
тэрмінах
службы
працу
і пацвярджаўся
звальнялі
настаўнікаў,
дазвол
2. У Беларусі
вельмі
складана
было
атрымаць
выбарчым
законам.
25-гадовага
ўзросту.
ўсіх на
судоў
імперыі
быўшкол
Сенат.
Вынікі
рэформ
даваліся
тым,
хто
атрымаў
адукацыю.
адкрыццё
новых
дазвол на выданне новага перыядычнага
органа

11.

З пачаткам царавання Аляксандра ІІІ (1881 – 1894
гг.) пачынаецца новы палітычны курс, які ў гісторыі
атрымаў назву “контррэформаў”. З мэтай яго
практычнай рэалізацыі царскім урадам былі
зроблены наступныя захады:
1) уводзіўся інстытут земскіх начальнікаў (1889
г., на Беларусі – з 1900 г. і толькі ў Віцебскай,
Мінскай, Магілёўскай губернях ). Яны
назначаліся міністрам унутраных спраў з ліку
мясцовых памешчыкаў і ажыццяўлялі
адміністрацыйна-паліцэйскі кантроль над сялянамі.
Гэта умацавала пазіцыі ўрада на месцах і
практычна аднавіла правы памешчыкаў у
адносінах да сялян;

12.

2) амаль адначасова (1890 г.) былі
ўмацаваны пазіцыі дваранства ў
мясцовых органах земскага
самакіравання. З гэтай мэтай значна
зніжаўся маёмасны цэнз пры выбарах у
земствы для памешчыкаў і
павялічваўся для гарадскіх жыхароў;
3) пад кантроль урада было пастаўлена
і гарадское самакіраванне. Пастановы
гарадской думы сталі зацвярджацца
губернскім кіраўніцтвам (1892 г.), а
колькасць пасяджэнняў думы
абмяжоўвалася;

13.

4) уносіліся змены ў судовую сістэму. З ведама
суда прысяжных адбіраліся палітычныя справы
(1889 г.), абмяжоўвалася публічнасць і галоснасць
пасяджэнняў (1887 г);
5) абмежаванні закранулі друк і адукацыю. У 1882
г. былі ўведзены “часовыя правілы” аб друку,
якія ўзмацнілі цэнзуру, шэраг выданняў былі
забаронены. Універсітэцкі статут 1884 г. фактычна
скасаваў аўтаномію ўніверсітэтаў, асобая
інспекцыя пачала ажыццяўляць кантроль за
паводзінамі студэнтаў. У 1884 г.
царкоўнапрыходскія школы былі перададзены ў
падпарадкаванне Сіноду, а ў 1887 г. у гімназіі было
забаронена прымаць дзяцей прыслугі, возчыкаў,
дробных лавачнікаў і г.д.

14.

Становішча ў Беларусі ўскладнялася рознымі
абмежаваннямі ў дачыненні да польскага
(каталіцкага) і яўрэйскага (іудзейскага)
насельніцтва. Палякам з 1865 г. дазвалялася
набываць маёнткі толькі па спадчыне, польскія
памешчыкі не маглі карыстацца льготнымі пазыкамі
Дваранскага банка. Беларускія сяляне-католікі
маглі набываць не больш за 60 дзесяцін зямлі на
сям’ю. У пачатку 1890-х гг. у беларускія губерні
была выселена значная колькасць яўрэяў з
гарадоў Цэнтральнай Расіі, у выніку чаго
стварылася штучная перанаселенасць беларускіх
гарадоў. Яўрэяў не прымалі на працу ў дзяржаўныя
ўстановы, паліцыю, на чыгуначны транспарт, яны
не маглі займаць афіцэрскія пасады ў арміі.
Існавала працэнтная норма прыёму яўрэяў у
сярэднія і вышэйшыя навучальныя установы

15.

Асноўнай прычынай рэвалюцыі 1905 –
1907 гг. стаў сацыяльна-эканамічны і
палітычны крызіс, праявамі якога былі:
1) незадаволенасць царызмам (манархічнай
формай кіравання);
2) нявырашанасць аграрнага пытання;
3) нявырашанасць рабочага пытання;
4) нявырашанасць нацыянальнага пытання.
Пачатак рэвалюцыі паскорыла паражэнне
Расіі ў вайне з Японіяй (1904 – 1905 гг.)

16.

Галоўнымі мэтамі і задачамі рэвалюцыі, якія
вызначылі яе буржуазны характар,
з’яўляліся знішчэнне феадальнапрыгонніцкіх перажыткаў у палітычнай і
сацыяльна-эканамічнай сферах і стварэнне
ўмоў для больш хуткага, свабоднага і
бесперашкоднага развіцця капіталізму ў
Расіі.
Па сацыяльнай базе (дэмакратычныя пласты
расійскага грамадства) і па формах
барацьбы (палітычная стачка, узброенае
паўстанне) расійская рэвалюцыя была
дэмакратычнай

17.

Рэвалюцыя пачалася 9 студзеня 1905 г.
у Пецярбургу з расстрэла дэманстрацыі
рабочых (Крывавая нядзеля).
Выдзяляюць 3 этапы рэвалюцыі:
1. Студзень – верасень 1905 г.
2. Кастрычнік – снежань 1905 г.
3. Студзень 1906 г. – чэрвень 1907 г.
Падчас першага этапа (студзень –
верасень 1905 г.) у беларускіх гарадах
адбыліся акцыі салідарнасці з рабочымі
Пецярбурга. З лета 1905 г. актывізаваліся
сялянскія і салдацкія выступленні

18. Палітычныя лагеры ў рэвалюцыі:

1) урадавы (кансерватыўны,
манархічны). Яго сацыяльнай базай было
дваранства, чыноўніцтва, буйная буржуазія.
2) буржуазна-ліберальны, у які
ўваходзіла большая частка буржуазіі,
прагрэсіўныя памешчыкі, частка
інтэлігенцыі.
3) дэмакратычны (рэвалюцыйны), які
аб’ядноўваў пралетарыят, сялянства,
дэмакратычную інтэлігенцыю

19.

Падчас другога этапа (кастрычнік – снежань
1905 г.) рэвалюцыя дасягнула піка. У кастрычніку
1905 г. краіну ахапіла Усерасійская палітычная
стачка, у якой актыўны ўдзел прынялі чыгуначнікі,
рабочыя Беларусі. 17 кастрычніка 1905 г. Мікалай
ІІ падпісаў Маніфест, у адпаведнасці з якім у Расіі
абвяшчаліся дэмакратычныя правы і свабоды,
стваралася надзеленая заканадаўчымі правамі
Дзяржаўная дума.
18 кастрычніка 1905 г. у Мінску па загаду
губернатара П. Курлова быў расстраляны мітынг
рабочых. Кульмінацыяй рэвалюцыі 1905 – 1907 гг.
стала Снежаньскае ўзброенае паўстанне ў Маскве.
У Беларусі становішча, блізкае да паўстання, было ў
Баранавічах, Гомелі, Мінску

20.

Асаблівасцю трэцяга этапа рэвалюцыі
(студзень 1906 г. – чэрвень 1907 г.) стаў
акцэнт на парламенцкіх метадах барацьбы.
Першыя дзве Дзяржаўныя Думы былі выбраны і дзейнічалі яшчэ ў час рэвалюцыі (І
Дзяржаўная Дума – 1906 г.; ІІ Дзяржаўная
Дума – 1906 – 1907 гг.).
3 чэрвеня 1907 г. Мікалай ІІ выдаў загад
аб роспуску ІІ Дзяржаўнай думы і аб змяненні
выбарчага закону, што з’яўлялася, па сутнасці,
дзяржаўным пераваротам і сведчыла аб
заканчэнні першай расійскай рэвалюцыі

21. Асаблівасці рэвалюцыі ў Беларусі:

1) тут не было ўзброеных паўстанняў;
2) палітычнай барацьбой кіравалі не
Саветы, а кааліцыйныя камітэты, што
прадстаўлялі розныя палітычныя партыі;
3) моцны ўплыў мелі яўрэйскія і сіянісцкія
арганізацыі;
4) рэдка адзначаліся спробы масавага
захопу памешчыцкіх зямель, разгрома
маёнткаў

22.

Вынікі рэвалюцыі:
- з’яўленне палітычных свабод;
-стварэнне і легальная дзейнасць палітычных
партый;
-стварэнне Дзяржаўнай думы;
-значнае паляпшэнне эканамічных умоў жыцця
працоўных;
-актывізацыя
рабочага
і
нацыянальнавызваленчага руху не толькі ў Расіі, але і ў
свеце. Аднак галоўная мэта рэвалюцыі –
звяржэнне
самадзяржаўя
і
знішчэнне
памешчыцкага землеўладання – не была
дасягнута

23. Рэформы пачатку ХХ ст.:

1) снежань 1905 г. – указ аб адмене крымінальнай адказнасці за ўдзел у эканамічных
стачках.
2) сакавік 1906 г. – ”Часовыя правілы”, што
дазвалялі ўтварэнне прафесіянальных
саюзаў рабочых і служачых.
3) 17 красавіка 1905 г. – закон аб
верацярпімасці.
4) 1911 г. – у Віцебскай, Мінскай і Магілёўскай
губернях ствараліся органы мясцовага
самакіравання – земствы

24.

5) 9 лістапада 1906 г. – указ аб правядзенні
аграрнай рэформы. Яна праводзілася для ліквідацыі
сялянскага малазямелля, павелічэння таварнасці і
інтэнсіфікацыі сялянскай гаспадаркі, забеспячэння
паскоранага развіцця капіталізму ў сельскай
гаспадарцы. Рэформа ставіла мэтай умацаваць
сацыяльную базу самадзяржаўя за кошт стварэння
пласта сялянскай буржуазіі.
Асноўнымі мерапрыемствамі рэформы сталі:
1)свабодны выхад сялян з абшчыны і замацаванне іх
надзельных зямель у перадаваемую па спадчыне
прыватную ўласнасць;
2)утварэнне хутароў і водрубаў;
3)арганізацыя масавых перасяленняў у Сібір,
Сярэднюю Азію і на Далёкі Усход

25. Вынікі аграрнай рэформы:

1) інтэнсіфікацыя сельскай гаспадаркі.
2) у параўнанні з другой паловай ХІХ ст.
памешчыцкае землеўладанне скарацілася,
а сялянскае, купецкае і мяшчанскае
павялічылася.
3) ва ўмовах канкурэнцыі з боку сялянскіх
гаспадарак і ўзросшай аплаты
сельскагаспадарчым рабочым памешчыкі
таксама пераходзілі да перадавых метадаў
гаспадарання

26.

Такім чынам, у канцы XVIII – першай палове ХІХ
ст. царызм імкнуўся ўніфікаваць беларускія землі па
ўзору расійскіх, замацавацца на далучаных тэрыторыях. Пераўтварэнні 1860 – 1880-х гг. ХІХ ст. сталі
пачаткам эканамічнай і палітычнай мадэрнізацыі
Расіі, пераўтваралі яе з феадальнай у буржуазную
манархію. У больш урэзаным выглядзе і са
спазненнем рэформы былі праведзены ў Беларусі.
Рэвалюцыя 1905 – 1907 гг. аказала ўплыў на
палітыку царызму і нанесла па яму ўдар. Яна і
выкліканыя ёй пераўтварэнні сталі наступным крокам
па шляху буржуазнай мадэрнізацыі Расіі. Аднак
захаванне самадзяржаўя і памешчыцкага
землеўладання рабілі непазбежным новы
рэвалюцыйны выбух