Жаңа дәуір философиясы

1.

Бэконның эмпиризмі және
индуктивті әдіс.
Декарттың метафизикасы
және дедуктивті әдіс.
Ж. Руссо ілімінің негізі
Гоббстың мемлекет жайлы
ілімі.
Дидроның таным теориясы

2.

• Жаңа уақыт (XVI-XVIII ғғ.) – бұл кезең капиталистік
өндіріс әдісінің қалыптасуының, сауданың, ғылыми
уақыт және буржуазиялық революцияның дамуы.
• Жаңа уақытта ғылымның рөлі қоғамдық өмірде
артады: экономиканың қарқынды дамуы және
өндірістік қатынастар ғылыми зерттеулерді
ынталандырды, ал ғылымның өзі өндірістік күшке
айналады және өз кезеңінде өңдеулермен әдіснама
танымына мұқтаж болады.
• Жаңа уақыттың философиясы ғылыммен тығыз
байланыста болды.

3.

4.

Ғылымның Ұлы
қалпына келуі
Өзінің философиялық
тұжырымдамасының мәнін
тәжірибе және танымның
индуктивті таным тәжірибесіне
негіздеген жобалары
Жаңа Органон
Жаңа
Атлантида

5.

6.

7.

Декарт Рене (1596-1650 жж.) «жаңа философияны»
бастаушылардың бірі, рационализмнің негізін қалаушы,
Голландиялық ғылым академиясының негізін салушы.
“Ақылды
басқару
ережелері”
“Алғашқы
философия
туралы
ойлар”
Танымдағы
сананың рөлі
идеясын
көтерген
еңбектері
“Әдіс
туралы
ойлар”
“Философия
бастамасы”

8.

«Алғашқы дәйектерді анықтау» (субстанция), шынайы зерттеу бастамасын анықтау
үшін Декарт осы әдіснамалық тәсілді қолдану қажет деп ойлаған.
Декарттың ойлау тәсілдері төмендегідей:
- ештеңені шынайы қабылдамау (барлығынан күдіктен);
- зерттеу мәселелерін шешімін тапқанша бөлімдерге бөлу;
- ой шындыққа қарай ақырындап, оңайдан қиынға, сатылай жақындауы
қажет;
- ештеңені ұмытып кетпеу үшін зерттеу тармақтарын толық орындау.
Декарт оны «ойлаушы Мен» санасынан табады және бұл жағдайды «ойлаймын,
демек, өмір сүремін» тезисімен бекітті.
Гегель бұл тезисті жоғары бағалады: «Декарт
философияны жаңа бағытқа бұрды, сол
арқылы философияның жаңа дәуірі
басталады. Ол ой өз-өзінен шығу керек деген
талаптан бастаған».

9.

Томас Гоббс (1588-1679 жж.). Гоббстың қоғамдық
құрылым және мемлекетке деген көзқарасы
«адамдардың табиғи күйінен», яғни зиян келтіруші,
атаққұмар немесе ашкөз деген кемелдіктен алыс
қасиеттерінен келіп шыққан. Ол бірінші орында
онтологиялық емес, әлеуметтік-саяси мәселелерді
көтерген.
Еңбектері:
«Азамат туралы»,
«Левиафан»

10.

Гоббс – біртұтас, орталықтандырылған мемлекеттің
жақтаушысы, яғни, «адамның басты құқыктары»:
өмірге деген құқығы
меншікке құқығы
еркіндікке деген құқығын жақтаушы болды.
Еркіндік және ұйымшылдық өзара үйлесімді, сонымен қатар,
олар бір-бірін толықтырады, өйткені Құдайдың еркі солай деп
бекітті Гоббс. Еркіндік туралы пікір айта келе, ол тек қана
табиғи еркіндікке (Құдаймен көрсетілген) назар аударды.
Еркіндік дегенде ол сыртқы кедергілердің болмауын түсінеді.
Осы мәселенің шешімін философиялық тұрғыдан емес,
біржақты, прагматик немесе тәжірибелі азамат ретінде
қарастырады.

11.

Дени Дидро (1713-1784 жж.) Ламетри, Гольбах,
Гельвеций және басқа да француз материалистерімен
пікірлес
болды.
Дидроның
философиялық
көзқарастары
«Табиғатты түсіндіру туралы толғамдар»,
«д`Аламбердің Дидромен әңгімесі»
«Материя мен қозғалыстың философиялық
қағидалары» атты еңбектерінен анық көрінеді.

12.

Сана (ойлау) мен болмыс (шындық) бір-біріне
қарама-қарсы болғанмен, екеуі біртұтастықты
Құрайды. Материяға белсенділік, қозғалыс тән
болса, абсолюттік тыныштық – бұл дерексіз және
ол табиғатта жоқ. Сол сияқты рухани субстанция да
табиғатта жоқ, ол жеке адамнан тыс қаралғанда
ғана рухани болады.
Таным теориясы мәселесінде Дидро өзінің
замандастары секілді «сезімділік пен ойлаудың
арасында ешқандай айырмашылық жоқ» деген
пікірде болды.

13.

Жан Жак Руссо (1712-1778 жж.) – француз философы,
ағартушысы, моралист, жазушы.
Оның шығармашылығында адамдардың теңсіздігіне
ерекше мән берілді және ол әлеуметтік теңсіздіктің
қарапайым адамға тигізетін залалынан қалай арылуға
болады деген сұрақтың жауабын іздеді. «Ғылымның әдетғұрыпқа әсері» деп аталатын еңбегінде өркениеттің,
ғылымның және өнердің дамуы адамды табиғаттан
алшақтатып жіберді деп жазды. Ғылым мен мәдениет
жасанды қажеттіліктерді туғызады да, адамды шын
болмысында
«болу»-ға
емес,
соған
«ұқсату»-ға
итермелейді. Адамдар әуел бастан теңсіз болып
жаратылмайды, ол «материалдық бөліністің нәтижесінде»
пайда болады. Ол – жеке меншіктің пайда болу
салдарының көрінісі (ең алдымен жерге меншіктің пайда
болуынан) деді.

14.

Руссо теңсіздіктің үш түрін көрсетеді
физикалық,
материалдық (мүліктік),
саяси.
Ол барлық адамдар тең, адамгершіліктері бұзылмаған
«табиғи қоғам болса» деп армандайды. Себебі «меншік
жоқ жерде, теңсіздік те болмайды» деп есептеді. Бұл
жағдайдан шығудың бір жолын көрді – өркениеттің
ұсынған игіліктерінен бас тартып, өмірдің алғашқы табиғи
бастауына оралу керек деді. Өйткені өркениеттің игіліктері
адамдардың физикалық әрі адами болмысын бұзады және
мүгедек қылады. Руссо «Табиғатқа бет бұр!» деген ұран
тастады.