Жеке медициналық микробиологияның тапсырыс

1.

Дәрістің тақырыбы:
ЖЕКЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ
МИКРОБИОЛОГИЯНЫҢ ТАПСЫРМАСЫ МЕН
МАҚСАТТАРЫ. ГРАМ ОҢ КОККТАР
(СТАФИЛОКОККТАР, СТРЕПТОКОККТАР).
м.ғ.к., доцент Ахметова
Сәуле Балтабайқызы

2. Жеке микробиология - адамдардың жұқпалы ауруларының қоздырғыштары болып есептелетін патогенді микроорганизмдерді зерттейді.

Жеке микробиология адамдардың жұқпалы
ауруларының қоздырғыштары
болып есептелетін патогенді
микроорганизмдерді зерттейді.

3. Micrococcaceae туыстас кокктар

Грам оң кокктарға стафилококктар және
стрептококктар жатады. Олар адамдардың
іріңді-қабыну ауруларының негізгі
қоздырғыштары. Олардың негізгі
ерекшеліктері:
Формалары сфера тәрізді;
Грам бойынша грам оң боялады;
Спора түзбейді, қозғалмайды.

4. Стафилококктар - Micrococcaceae тұқымдасына Staphylococcus туысына жатады. Алғашқы өкілін Кох және Пастер бөліп алған,

Стафилококктар Micrococcaceae тұқымдасына
Staphylococcus туысына жатады.
Алғашқы өкілін Кох және Пастер
бөліп алған, адамдардың іріңді
ошағынан Розенбах бөліп алған.

5. Шығу тарихы

1. 1878 жылы – алғашқы рет
стафилококктар табылды (Кох).
2. 1880 жылы – іріңді фурункуладан
стафилококктар бөліп алынды (Пастер).
3. 1881 жылы – “стафилококк” атауы
ұсынылды (Огстон).
4. 1884 жылы – стафилококктардың
қасиеттері толық зерттелді (Розенбах).

6. Стафилококктық инфекция – терінің, көздің, құлақтың, мұрын-жұтқыншақтың; урогенитальды, асқорыту жүйесінің және т.б.

Стафилококктық инфекция –
терінің, көздің, құлақтың, мұрынжұтқыншақтың; урогенитальды,
асқорыту жүйесінің және т.б.
органдардың іріңді-қабынуларымен
сипатталатын асқынған ауру.

7. Грам оң кокктар, таза дақылдан жасалған жұғында «жүзім тәрізді орналасқан»

Стафилококктар
Грам оң кокктар, таза дақылдан жасалған жұғында «жүзім
тәрізді орналасқан»

8. Стафилококктар

1
2
В мазке-отпечатке ткани(1),мазке из гноя (2)располагаются
поодиночке, попарно, короткими цепочками

9. Стафилококктар

10.

Байқалу
формалары
Жергілікті
Фурункул,
карбункул
жәнә т.б.
Жүйелік
Урогенитальды
және т.б.
жүйелердің қабынуы
Таралған
Септикопиемия

11.

Пневмония
Эндокардит
Нәрестелердегі
күйік синдромы
S. аureus
туғызатын аурулардың
байқалу формасы
(таралған)
Бактериемия
Остеомиелит
Септикопиемия
Токсикалық
шок
синдромы
Терідегі күйік
синдромы
Асасезімталдылықтың
баяу түрі
Септикалық
артрит
Тамақтан улану
Аллергия
Асасезімталдылықтың
жедел түрі

12. Стафилококктық инфекция қоздырғыштарының Байрд-Паркер бойынша жіктелуі

Т
ұ
қ
ы
м
д
а
с
M
I
C
R
O
C
O
C
C
A
C
E
A
E
Т
У
Ы
С
S
T
A
P
H
Y
L
O
C
O
C
C
U
S
S. aureus
Т
Ү
Р
S. saprophyticus
S. epidermidis

13. Стафилококктардың дақылдық қасиеттері

факультативті
анаэробтар
рН = 7,2-7,5
Т - 37° С
О2 болуы
Қоректік орта: ЕПА
Тегіс, крем, сары
немесе сарғыш түсті
ұсақ колониялар
(1,0 – 3,0 мкм)
Оптимальды өсу
жағдайлары
Қоректік орта: ЕПС
Өсу сипаттамасы
Біркелкі лайлану
Дақылдау уақытының
ұзақтығы (24 сағат)

14. Стафилококктардың дақылдық қасиеттері

На МПА колонии имеют цвет от белого
до желтого и ярко оранжевого
Лецитиназная активность стафилококков на ЖСА
Вокруг роста культуры образуется «радужный
венчик» с перламутровым оттенком.

15. Стафилококктар

Вокруг колоний видны зоны полного
гемолиза
Рост негемолитических
стафилококков на кровяном агаре.

16. Стафилококктардың морфологиялық және тинкториальдық қасиеттері

Түрі
S. aureus
S. epidermidis
S.saprophiticus
Пішіні
Шар тәрізді
Шар тәрізді
Шар тәрізді
Боялуы
Грам (+),
күлгін-көк
Грам (+),
күлгін-көк
Грам (+),
күлгін-көк
Жүзім
тәрізді
Өзара
орналасуы
Жүзім және
тетра
тәрізді
Бытыраңқы
Капсула
бар
жоқ
жоқ
Талшықтар
жоқ
жоқ
жоқ
Споралар
жоқ
жоқ
жоқ

17. Стафилококктардың биохимиялық қасиеттері

Ферментация
Көмірсулар
(қышқылдарға дейін)
Лактоза
Мальтоза
Глюкоза
Левулеза
Сахароза
Азотты қосылыстар
Бос
аминқышқылдары
Ақуыз
Индол
Желатин
Бөлмейді
Аммиак
Бөледі
Сұйылту

18. Стафилококктардың резистенттілігі

Фенолдың 3%
ерітіндісіне 15-20
мин кейін
Хлораминнің 15%
ерітіндісіне 2-5 мин кейін
Кептірілген күйде
6 айдан көп
Көптеген
антибиотиктерге
Тікелей жарық
көзіне
Қайнатуға –
лезде
Сезімталдылығы
Мұздатуға,
ерітуге
Тұрақтылығы
Шаңға 2-3 айға
дейін
70-80° С t-ға

19. Стафилококктардың антигендік қасиеттері

S.aureus
капсулалық
ақуыз А
S.aureus
Антигендер
Пептидогликандар,
тейхой қышқылдары
Полисахаридтер
Экзотоксиндер
А
Түр
спецификалылық
S.aureus
В
S.epidermidis
Типті спецификалылық

20. Стафилококктар бөлетін патогендік факторлары.

Экзотоксиндер
Эксфолиатины
А және В
Лейкоцидин
Тоскикалық шок
синдромының
Токсиндері (TSST)
Энтеротоксиндер
А және Ғ

21.

Экзотоксиндер
(гемолизиндер)
α – гемолизин
(α – токсиндер)
γ – гемолизин
(екі компоненттік)
β - гемолизин
δ – гемолизин

22.

Антигенді
спецификалылық
Термостабильділілік
Энтеротоксиндер
Массасы 26-34 КД
төмен молекулалық
ақуыз
Формалиннің
әсеріне
тұрақтылық
Асқорыту
Ферменттеріне
тұрақтылық
рН 4,5 -10
тұрақтылық
Суперантигендік
қасиетке
ие

23.

Ферменттер
Каталаза
Лецитиназа
Плазмокоагулаза
Фибринолизин
Жасуша
қабырғасын
бұзады
Н2О2 бұзады
Стафилококк
айналасында
фибринозды
пленка
Фибринозды
пленканың
тартылуы

24. Сатафилококктардың патогендігі бойынша жіктелуі

Стафилококктар
Коагулаза оң
S.intermedius
Коагулаза теріс
Жануарлар
үшін
патогенді
S.aureus
Адамдар
үшін
патогенді
Адамдар
үшін
патогенді
S.epidermidis
S.haemoliticus
S.saprophyticus
Әсіресе,
Жаңа туылған
Нәрестелер
үшін
S.hominis

25. Стафилококктық инфекция диагностикасының лабораторлық әдісі

Зерттеуге арналған материал
Мұрынның, ауыздың шырыш бөлігі,
ірің, экссудат, нәжіс
Қан
Бактериоскопиялық
әдіс
Бактериологиялық
әдіс
Пішіні, түсі,
Грам б/ша
бояудағы
орналасуы
Бактериологиялық
әдіс
СТА
Микроскопия
Биохимиялық қасиет
Қанды агар
Егу
Егу
Қиғаш агар
Гликолитикалық қ/т
Идентификация
Антибиотиктерге сез/ғы
Қантты сорпа
Микроскопия
Пішіні, түсі,
Грам б/ша
бояудағы
орналасуы
Токсигендігі

26. Стафилококктық инфекцияның эпидемиологиясы

Науқас адам
Аспирациялық
инфекция көзі
Механизмі
Сау
бактериятасмалдаушы
Контактты
Фекальді-оральдік
Ауадағы
шаң-тозаң
тамшылары
Берілу факторы
Тамақ
Медициналық
құралдар ж/е
медперсоналдың
қолы
Берілу жолы
Ауа-тамшылы
ж/е
шаң
Алиментарлы
Сезімтал организм
Ересек адам, балалар және науқас пен
тасымалдаушылармен қарым-қатынаста болғандар
Тұрмыстық
контакт

27. Спецификалық емдеу ж/е сақтандыру препараттары:

• Сақтандыру үшін тазартылған
адсорбцияланған стафилококк анатоксині;
• Сафилококкты вакцина;
• Емдеу үшін стафилококкты
иммуноглобулин;
• Емдеу және сақтандыру үшін сафилококкты
бактериофаг.

28. Streptococcaceae тұқымдасы

Стрептококктар - адам мен
жануарлардың көптеген ауруларының
қоздырғышы болып табылады. Олар
Streptococcus туысына, Streptococcaceae
тұқымдасына жатады. Бұл тұқымдастың
7 туысы бар, оның ішінде адамдар үшін
патогенді өкілдері Streptococcus,
Aerococcus, Leucomostoc, Pediococcus
және Lactococcus туыстарына жатады.

29. Streptococcus pyogenes

Таза дақыл, Грам әдісі бойынша бояу
Іріңдегі стрептококк, Грам әдісі б/ша бояу

30. Шығу тарихы

1. 1874 жылы – алғаш рет Т. Бильрот
рожа кезінде тапты;
2. 1878 жылы – Л. Пастер босанудан
кейінгі сепсис кезінде анықтады;
3. 1883 жылы – Ф. Фелейзен таза
дақылынан бөліп алды.

31. Келесі белгілері бойынша стрептококктарды 4 қасиеті бар:

1. 6,5% NaCl бар қоректік ортада 10◦ С - 45◦ С
температурада өсу;
2. рН 9,6 болатын қоректік ортада өсу;
3. 40% өт қосылған қоректік ортада өсу;
4. 0,1% метилен көгі бар сүтте өсу;
30 мин. бойы 60◦ С температурада қайнатудан
кейін де өсу.

32. Морфологиясы мен физиологиясы.

Шар немесе эллипс пішінді
клеткалар, жұптасып немесе әртүрлі
ұзындықтағы тізбектер түрінде
орналасады (1- сурет). Көбейгенде
ұзын тізбектер түзеді. Оның тізбектері
көбінесе қысқа болып, 4-6 мүшеден
құралады, ал кейде олар екі-екіден
жұптасып келіп, диплококк түзеді.
Клеткаларының пішіні 0,6-дан 2 мкм
дейін өзгеріп отырады. Талшықтары
және споралары болмайды. Балық
стрептококктар қозғалмайтын грамм
оң микробтар, кәдімгі анилин
бояуларымен жақсы боялады.

33. Различные виды стрептококков образуют биопленку в ротовой полости

Стрептококки на поверхности
макрофага

34. Стрептококктардың жіктелуі:

• St. pyogenes (іріңді қабыну ауруларының
қоздырғышы);
• St. pneumoniae (өкпе ауруларының
қоздырғышы. Мыс: пневмония);
• St. faecalis (ішек ауруларының қоздырғышы).
Адам үшін ең патогендісі - St. pyogenes.

35. Стрептококктық инфекцияның патогенезінде үш компонент негізгі рольді атқарады:

Инфекциялық – енгізу орнында қабыну процесін
тудыратын стрептококкпен тікелей байланысты;
Токсикалық – β-гемолитикалық стрептококктардың
эритрогенді экзотоксиндерімен ескертілген,
интоксикацияның жалпы белгілері және
спецификалық бөрітпелермен көрінеді;
Иммуноаллергиялық – организмнің
сенсибилизациялануының себебшісі болып
табылады. Нефрит, артрит, өткір сарыпты безгек
сияқты ауруларының дамуының, сондай-ақ бұл
компонент эозинофилияның бастауы болады.

36. Стрептококктар өндіретін токсиндер:

• О-стрептолизин – клетканың көбеюі кезінде бөлінетін
термолабильді белок, эритроциттер лизисін тудырып, басқа
клеткаларның мембраналарын және лизосомалардың
мембраналарын ыдыратады. Кардиотоксикалық қасиетке ие
және антиген болып табылады. Оған анти-Острептолизиндер синтезделеді
• S-стрептолизин – антигендік қасиеттері жоқ
нуклоепротеид, эритроциттерді лизирлеп, лизосомаларды
ыдыратады. Бұл кезде босатылатын ферменттер ұлпалар
деструкциясын тудырып, митохондрияның мембраналарын
бұзады (кесте 1).
• Цитотоксиндер – кейбір ұлпалардың клеткаларын
зақымдайтын пептидтер. Ауру кезінде 12 серотипке жататын
S.pyogenes түрін бөледі. Оны нефритогенді стрептококктар
деп атайды.

37. Стрептококктар өндіретін токсиндер:

• Кардиогепатитті токсин - миокардты
зақымдауға және бауырда түйіршіктердің
түзілуіне қатысады.
• Эритрогенді токсиндер
(эритрогениндер) – стрептококктың үш
серотобының: А, В және С лизогенді
штаммдарымен продуцирленеді.
Эритрогенин бүкіл ағзаға иммуногендік
әсерін тигізіп, қанық қызыл түсті тері
бөрітпенің пайда болуының себебшісі
болады.

38. Гемолитикалық белсенділігі б/ша стерптококктар жіктеледі:

• β – гемолитикалық (толық гемолиз);
• γ – гемолитикалық (жартылай гемолиз);
• α – гемолитикалық емес (гемолиз
түзілмейді).
Адамдардың көптеген ауруларының
қоздырғыштары β – гемолитикалық
стрептококктар болып табылады.

39. Стрептококктардың патогенді факторлары:

М-ақуыз – негізгі патогенді фактор;
Капсула;
Эритрогенин – скарлатинозды токсин;
Гемолизин (стрептолизин) - эритроциттерді
бұзады;
Стрептокиназа (фермент);
Гиалуронидаза – ену(инвазия) факторы;
Протеаза;
ДНҚ-азалар.

40. S.pyogenes тудыратын инфекцияның патогенез

41. Стрептококктар тудыратын аурулар:

• Іріңді процесстер – абсцесс, флегмона, отит,
перитонит, плеврит, остеомиелит;
• Жаралы инфекциялар;
• Жедел және созылмалы баспа;
• Жедел және созылмалы сепсис;
• Ревматизм;
• Пневмония;
• Скарлатина;
• Тіс карисі (S. mutans).

42.

Ангина
Флегмона
Фарингит
Стрептококкты лимфангит

43.

Рожа
Некротизирующая эритема

44. Зертханалық диагностика

Зерттеуге арналған материал
Қан, ірің, ауыздың шырышты бөлігі,
жара бөлігі
Қан
Бактериоскопиялық
әдіс
Серологиялық
әдіс
Пішіні, түсі,
Грам б/ша
бояудағы
орналасуы
Бактериологиялық
әдіс
Қанды агар,
Қантты сорпа
Микроскопия
Биохимиялық қасиет
Преципитация
реакциясы
Егу
Қиғаш агар
Гликолитикалық қ/т
Идентификация
Антибиотиктерге сез/ғы
Серотиптеу
Токсигендігі

45. Спецификалық емдеу және сақтандыру

Спецификалық сақтандыруға –
стептококкты анатоксин, емдеу үшін
стрептококкты бактериофаг қолданылады.
Сонымен қатар химиопрепараттар және
антибиотиктер де қолданылады.

46. Зерттеу нәтижелерін дұрыс интерпретациялау критерийлері:

НАЗАР
АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА
6. Спецификалық антиденелердің
РАХМЕТ!!!
түзілу динамикасын зерттеудің
маңызы зор.