Эшерихии, шигеллы, сальмонеллы

1.

Эшерихиялар, шигеллалар,
сальмонеллалар/ Эшерихии, шигеллы,
сальмонеллы/ Escherichia, Shigella,
Salmonella
Профессор, м.ғ.к., М.М.Уразалин атындағы
микробиология кафедрасының оқытушысы, PhD,
Кайрханова Ы.О.

2. Дәрістің жоспары:

1. Энтеробактерияларға жалпы сипаттама.
2. Эшерихиялардың, шигеллалардың, сальмонеллалардың
негізгі қасиеттері.
3. Сальмонеллездің, іш сүзегінің, эшерихиоздардың,
гастроэнтериттердің, дизентерияның эпидемиологиясы.
4. Сальмонеллездің, іш сүзегінің, эшерихиоздардың,
гастроэнтериттердің, дизентерияның патогенезі.
5. Сальмонеллездің, іш сүзегінің, эшерихиоздардың,
гастроэнтериттердің, дизентерияның клиникасы.
6. Сальмонеллездің, іш сүзегінің, эшерихиоздардың,
гастроэнтериттердің, дизентерияның лабораториялық
диагностикасы

3. Enterobacteriaceae тұқымдастығы

• 30 туыстастығы, 100 ге жуық түрлері бар
• Адам патологиясы үшін маңыздылары болып :
Escherichia, Shigella, Salmonella, Proteus, Klebsiella,
Citobacter, Enterobacter және т.б., табылады.
• Тусытастықтарды ажырату үшін биохимиялық
қасиеттері қолданылады
• Туыстастық ішінде түрлерді ажырату үшін
антигендік құрылымын зерттеу маңызды болып
табылады
• Зақымданулардың патогенезін келесідей токсиндер
мен факторлар анықтайды энтеротоксин,
эндотоксин, инвазия және адгезия факторлары

4. Энтеробактериялардың жіктелуі:

Бөлім: Gracilicutes.
Тұқымдастық: Enterobacteriaceae.
Туыстастық:
патогенді:
Shigella
Шартты-патогенді
Escherichia (шарттыпатогенді нұсқасы)
Salmonella
Klebsiella
Escherichia
Proteus

5. Энтеробактериялардың жіктелуі:

Туыстастық:
Түрлері:
Ecsherichia
E.coli
Salmonella
S. typhi, S. typhimurium, S.
enteritidis, S. paratyphi
Shigella
Sh. Dysenteria, Sh. Sonnei, Sh.
Flexneri, Sh. boudii
Yersinia
Y. enterocolitica, Y.
pseudotuberculosis

6. Энтеробактериялардың қасиеттері.

Қасиеттер E.coli
і
қозғалғы
штық
+
Salmone Shigella
lla
+
Yersinia
-
-
капсула
-
-+
лактоза
+
-
-
-
сахароз +
а
+
-
-
глюкоза +
+
+
+
-
-

7. Эшерихиялар

Escherichia туыстастығының
негізгі өкілі
E. coli – алғаш рет 1885
жылы
неміс
педиатры
Т.Эшерих алғаш анықтап,
бөліп алған.
E.
сoli
–
Грам теріс
жағындыда
орналасқан,
таяқшалар,
ретсіз
қозғалғыш.
Факультативті анаэробтар
Грам бойынша бояу
Б.А.Рамазанова, ж.б. Жеке бактериология, 2016

8. E.сoli дақылдық корністері

• Өсу температурасы- 370С
• рН 7,2-7,5
• Тығыз қоректік орталарда:
- S-R колониялар (нәрлі, жылтыр,
жалпақ томпиған, орташа
колониялар)
- Эндо ортасында – металл
жылтырмен қою қызыл түсті
колониялар
- Левин ортасы- көкшіл қара түсті
колониялар
- висмут-сульфитті агар –жасыл
түсті
- Плоскирев ортасында– кірпіш
қызыл түсті колониялар
• Сұйық орталарда- лайлану, тұнба
Б.А.Рамазанова, ж.б. Жеке бактериология, 2016
Эндо ортасында лактоза
оң колониялар
Эндо ортасында лактоза
теріс колониялар

9. E.coli биохимиялық және антигендік көріністері

• Глюкоза, лактоза, малтоза, сахароза және маннитты қышқыл
мен газға дейін ыдыратады. Индол түзеді, Н2S түзбейді.
• E. coli 171 О-антигені, Н антигенінің 57 нұсқасы, беткей К
антигенінің 90 нұсқасы бар.
• Патогенділік
факторлары:
адгезиндер,
энтеротоксин,
экзотоксиндер, гемолизин.

10. Ішек таяқшаның штаммалары

11. Эпидемиология

• Инфекция көзі – ауру адам, тасымалдаушы.
• Таралу жолы – фекалды-оралды, су арқылы,
алиментарлы, тұрмыстық қарым қатынас.
• Шақыратын инфекциялар – жедел және
созылмалы диарея, пиелонефрит, уретрит, цистит,
энтерит, холецистит, перитонит, менингит,
септицемия.

12. Лабораториялық диагностика:

• Зертелетін зат – нәжіс, қан, зәр, су, тағам.
• Зерттеу әдістері:
- бактериологиялық
- серологиялық (АР,ИФР,ПГАР және т.б.)

13. Зерттеу алгоритімі

Нәжіс
Эндо ортасына себу
Колонияның сипаты
Шыны бетіндегі АР
Жағынды(Грам)
Қиғаш агарға қайта себу (таза дақыл)
Шыны бетіндегі АР
Толық ОР
Жауап
Рессель ортасына себу

14. Эшерихиоздардың алдын алу

• Арнайы алдын алу жоқ.
• Жедел жағдайларда барлық қатынаста
болғандарға тағайындалады:
• - коли-протейдік бактериофаг,
• - эубиотиктер: бифидумбактерин,
лактобактерин, колибактерин және т.б.

15.

ТҰҚЫМДАСТЫҒЫ: ENTEROBACTERIACEAE
ТУЫСТАСТЫҒЫ: SHIGELLA
ТҮРЛЕРІ:
• S.DYSENTERIAE (серогруппа А)
• S.FLEXNERI (В)
• S.BOYDII (С)
• S.SONNEI (D)
Дизентерия
шигелла
туыстастығының
микроорганизмдерімен
шақырылатын,
тоқ
ішектің
қызметінің
және
морфологиясының
бұзылуымен
сипатталатын ағзаның интоксикация белгілері көрінетін
жұқпалы ауру.
Қоздырғышын ашқан Киеси Шига.
Аурудың атын берген Гиппократ.

16. ШИГЕЛЛАЛАРДЫҢ МОРФОЛОГИЯСЫ

• Грам теріс таяқшалар, спора,
капсула тузбейді, қозғалмайды.
• Факултативты аэроб, орталарға
талапшыл емес. Плоскирев
ортасында усақ , домалақ ,
түссіз колония түзеді.
• Глюкоза, малтоза, сахароза
және маннитты қышқылға
дейін түзеді. Н2S тузеді,
желатинды ыдыратады.
• O,K антигендері бар.
• Эндотоксин және экзотоксинцитотоксин тузеді
• Қарапайым қоректік орталарда
жақсы
• өседі. Тығыз ортада
колониялары нәзік, шеті тегіс,
томпак, ылғалды, түсіз болады.
Сұйық ортада лайлану.

17. Эпидемиологиясы:

• Инфекция көзі – ауру адам, тасымалдаушы. Ауру адам
қоздырғышты нәжіспен шығарады.
• Жуғу механизімі – фекалды-оралды, таралу жолдары –
су, тағам, тұрмыстық қарым қатынас. Шыбындар
арқылы таралуы мүмкін.
• Шақыратын инфекциялар – бактериалды дизентерия
жедел және созылмалы болу мүмкін (тоқ ішектің
қабынуы), энтерит, холецистит, перитонит,
септицемия.

18. Клиникасы:

• Инкубациялық кезеңі -2-3 күн, ауру кезеңі 3-5 күнен 3 айға
дейін, 3айдан асып кетсе созылмалыға айналады.
• Алғашқы симптомдары- қызба, қалтырау, іштің ауырсынуы,
диарея қосылады, нәжісте қан, ірің болады, ауыр жағдайда –
қанды нәжіс болады, тенезмдар байқалады.
• Асқыну – перитонит, тік ішектің инвагинациясы. Иммунитет –
1 жыл.

19. ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКАСЫ

• Зерттеу материалы- нәжіс. Қоздырғыш қанда емес шырыш
пен іріңде болады.
• Негізгі зерттеу әдісі -бактериологиялық (Қоректік орталары
-
Плоскирев, Левин және т.б.)
Созылмалы жағдайда – АР серологиялық әдіс (Видаль реакциясы ),
ТеГАР

20. Salmonella туыстастығының жіктелуі

Тұқымдастығы:Enterobаcteriaceae
Туыстастығы:
Salmonella
Түрлері:
Salmonela typhi іш сүзегі қоздырғышы.
Salmonela paratyphi A, B – паратиф А, қылау В
қоздырғыштары.
• Salmonela typhimurium, Salmonela enteretidis,
heidelberg, choleraesuis –
• Гастроентерит қоздырғыштары.

21. Іш сүзегі және парасүзек қоздырғышының морфологиялық және дақылдық қасиеттері

• Грам теріс, спора, капсула түзбейді, қозғалады.
• Факультативті анаэробтар
• Эндо, Левин, Плоскирев орталарында
• – түссіз колониялар
• Висмут–сульфитті агарда –
• Н2S өндірумен байланысты металл
• жылтырмен қара түсті колониялар
• Байыту ортасы– селенит сорпасы,
• Өт сорпасы
Биохимиялық қасиеттері
Глюкоза, малтоза, маннитты қышқылға
дейін ыдыратады
Антигендік құрылымы- О-Аг, Н-Аг, Vi-Аг
Эндотоксин, агрессиялық ферменттер –
гиалоуронидаза түзеді.
Висмут сульфитті агарда
сальмонеллалардың өсуі

22. Іш сүзегінің эпидемиологиясы.

• Инфекция көзі – ауру адам, тасымалдаушы.
• Таралу жолы – фекалды-оралды, су арқылы,
алиментарлы, тұрмыстық қарым қатынас.
• Шақыратын инфекциялар – іш сүзегі (ащы
ішектін қабынуы).

23. Іш сүзегінің патогенезі

24.

25. Лабораториялық диагностика.

• 1 аптасында – қаннан қоздырғыш бөліп аламыз –
(гемокультура).
• 2 аптасында – антидене сары суда анықтаймыз (
Видаль реакциясы арқылы).
• 3 аптасында – нәжістен және зәрден қоздырғыш
бөліп аламыз (копро және уринокультура).
• 2 аптадан бастап апта сайын Видаль реакциясы
арқылы антидене анықтайды (О және Н
антиденелерді).
• О антидене аурудың клиникалық кезеңінде пайда
болады, Н антидене науқас сауығып келе жатқанда
пайда болады.

26. Сальмонеллез (сальмонеллездік гастроэнтериттер)

Сальмонеллез қоздырғыштары –
S. typhimurium, S. enteritidis,
S. Heidelberg, S. choleraesuis.
Сальмонеллез жедел гастроентерит
немесе тағам токсикоинфекциясы.

27. Сальмонеллез эпидемиологиясы.

• Инфекция көзі –ұсақ малдар, қустар.
• Таралу жолы- алиментарлы, кір қол
арқылы.
• Шақыратын ауру – сальмонелелез (жедел
гастроентерит).
• Патогенез – инкубациялық кезен 2-48сағат.
• Қоздырғыш асқазанға, он екі елі ішекке
түседі, шырышты қабықты зақымдайды,
қабыну болады. Кей кезде лимф бездерін
зақымдайды. Адамда қусу, диарея,
аурсынуы және әлсіздік байқалады.

28. Лабораториялық диагностика

Лабораториялық диагностика
Зертелетін зат – нәжіс, құсық, қалдық тағам.
Бактериологиялық әдіс.
Арнайы алдын алу жоқ.
Емдеу антибиотикпен.

29.

Назарларыңызға рахмет!!!