РНҚ - вирустар

1.

13 Дәріс
РНҚ- вирустар

2. Мақсат: коронанавирустардың, реовирустардың, ортомиксовирустардың , парамиксовирустардың, ретровирустардың және филовирустардың

негізгі түрлерін
білу
Жоспар:
1. Коронавирустар
2. Реовирустар
3. Ортомиксовирустар және
парамиксовирустар
4. Ретровирустар
5. Филовирустар

3. Коронавирустар  

Коронавирустар
4 антигендік топтан тұрады. Адам, құстар мен
үй малдарында ауру туғызады. Тыныс және
асқазан
жолдары торшаларының цитоплазмасында
өсіп-өнеді. Вириондарының көлденеңі 80—
120 нм, бір тізбекті, инфекциялы РНҚ-лы,
шиыршықты нуклеокапсид липопротеид
қабықпен оралған.

4.

• Инкубациялық кезені 2-3 күн. Дене
қызуы субфебрилды. Негізгі
симптом ринит. Аурудың жалпы
ұзақтығы — 5-7 күн.
• Белгілері: жөтелу, аурудың
қырылы, тыныстың қиындауы.
Коронавирустар пневмонияға
себеп болады

5. КОРОНАВИРУСТАР

6. (Coronaviridae)

7. ИТТЕР КОРОНАВИРУСЫ

8.

9. РЕОВИРУСТАР (от первых букв англ. respiratory enteric orphans)

Пішіні шар тәріздес, вириондарының диаметрі 75— 80 нм,
бір немесе екі икосаэдр капсиді бар. Липопротеид кабығы
жоқ. 10—12 үзіндіге бөлінген, қос тізбекті, сызықты РНҚның жалпы м. с. 15 000 000. Цитоплазмада өсіпкөбейеді, асқазан мен тыныс жолдарының шырышты
қабықтарынын эпителий торшаларын зақымдайды.
Реовирустар 6 туыстыққа бөлінеді: нағыз реовирустар,
орбивирустар және ротавирустар адам мен жануарротавирусы ауру туғызады,
ал фитореовирустар,фидживирустар және циповирустар т
ек өсімдіктер мен насекомдарды зақымдайды.

10. Orthomyxovirus (ortho — правильный, прямой, myxo — слизь

• Оған А және В және С грипінің туыстықтары енеді.
Ортомиксовирустар әртүрлі серотиптерге, түраралық
айқас серологиялық реакция бермейтін
рибонуклеопротеид антигені бойынша жіктеледі.
Вирион құрамында 7 құрылымдық белок, 8 сегменттен
тұратын, өз бетімен ауру туғыза алмайтын РНҚ (м. с. 5
000 000) бар. Липопротеид қабығының беткі
антигендері гемагглютинин меннейраминидаза түрінде
кездеседі. Шар пішінді, диаметрі 80—120 нм вириондар
цитоплазма мембранасында бүршіктену әдісімен
жетіледі. А. грипп вирустары адамнак басқа көптеген
құстар мен сүтқоректі жануарларды зақымдайды

11.

12. Модель ортомиксовируса

13.

• Тұмау немесе грипп (лат. grіppus, фр. grіpper, ағылш. influenza –
“бас салу, шап беру”) – тыныс жолдарының
жұқпалы вирустық ауруы. Аурудың қоздырғышы –
ортомиксовирустар, олардың үш типі: А, В, С бар. Өте жұқпалы
ауру. Тұмау вирусының сыртқы қабыршағының құрамында
гемагглютинин (оны Н әрпімен белгіленеді) және нейраминидаза
(N әрпімен белгіленеді) болады. Олар әр түрлі факторлардың
әсерінен өзгеріп, тұмау вирусының жаңа вариантын түзуі мүмкін.
• Кейде ол асқынып кетіп тыныс жолын, нерв жүйесін, қан
тамырды, жүректі ауруға шалдықтырады. Тұмауды
қоздыратын вирустар (микробтар) тыныс жолының кілегей
қабығында өсіп-өнеді. Тұмау тиген адам
аурудың микробынжөтелгенде, түшкіргенде және қақырығы
арқылы ауаға таратады. Сондай-ақ тұмау вирусы науқастың
ыдысы, сүлгісі, қол орамалы, кітабы және т.б. арқылы жұғады

14. ТҰМАУ ВИРУСЫ

15.

• Тұмау салқын кезде жиі, ыстықта сирек
кездеседі. Кейде адамға суық тиіп, тыныс
жолының жоғарғы бөліктері қабынып,
оның тұмауға ұқсауы да мүмкін. Бірақ бұл
тұмау емес. Ол салқын тигенде мұрын,
көмей, жұтқыншақтарды жайлайтын басқа
микробтардың әрекеті. Тұмау вирусы күн
сәулесіне және зарарсыздандырғыштар
(хлор, қышқылдар, спирт және т.б.)
әсерінен тез қырылады.

16.

• Тұмау вирусы өте тез тарайды. Инфекцияны қоздырушы – тұмаумен
ауырған адам. Қоздырғыштар науқас адам жөтелгенде, түшкіргенде
және қақырық, сондай-ақ науқас адам пайдаланған заттар, т.б. арқылы
таралады. Ауалы-тамшылы жолмен түскен вирус жоғарғы тыныс
жолдарының беткейжасушаларына еніп, өсіп-өнеді де мұрынның
шырышты қабаттарын зақымдайды, қанға сіңіп, жалпы организмді
уландыра бастайды. Аурудың жасырын кезеңі 1 – 4 күнге созылады.
Тұмау кезінде науқастың денесі дел-сал болып, тамағы мен тыныс
жолдары ашиды, дене қызуы көтеріліп (38 С-қа дейін), асқа тәбеті
болмайды. Басы ауырып, бұлшық еттері сыздайды. Адамға тұмау
тигеннен кейін бірнеше сағаттан соң (кейде 1 – 2 күннен кейін)
мұрыннан су ағады, даусы қарлығып, жөтеледі, қақырық пайда
болады, иіс сезуі нашарлап, көзі қызарады. Тұмау ересек адамдар үшін
де қауіпті, ол құлаққа, тамаққа, тыныс жолдары мен өкпеге зақым
келтіруі
мүмкін.
Тұмаудан
жазылғаннан
кейін
ағзада иммунитет пайда болады, ол А типінен кейін 1 – 2 жылға, В
типінен – 2 – 3 жылға созылады, С типінен кейін тұрақтанады.
Сондықтан С типімен ауырған адамдар тұмаудың бұл түрімен қайталап
ауырмайды.

17.

• Тұмауға қарсы вакцина егіледі, оның
ішіндегі ең тиімдісі – тазартылған
вириондық вакцина.
• Тұмау асқынғанда
науқасты ауруханаға жатқызып, кешенді
емдеу шараларын жүргізеді.
Арнайы дәрілер (оксолин,амантадин, рема
нтадин, интерферон, т.б.), антибиотиктер,
қызу басатын, организмнің улануын
азайтатын дәрі-дәрмектер беріледі.

18. парамиксовирустар (para — около, mухо — слизь)

Диаметрі 100— 300 нм. РНҚ-ы сыңар тізбекті„
сызықты, м. с. 7 000 000, өз бетімен ауру туғыза
алмайды, нуклеокапсид құрамына кіреді.
Вириондар цитоплазма мембранасында
бүршіктеніп жетіледі. Сыртында екі антигені (Ғбелок, НІМ) бар липопротеид қабатымен
жабылған. Парамиксовирустар тұқымдастығына
3
туыстық: парамиксовирустар, морбиливирустар,
пневмовирустар кіреді.

19.

20. ПАРАМИКСОВИРУС

21. Парагриппозды ауру

Парагриппозды ауру жоғарғы тыныс жолдарының
қатты қатары формасында өтіп, тамағы қырылдап
құрғақ жөтел жиілейді. 1—3 жастағы балалардың
көмейі зақымданғанда, құр өзек (ложный круп) пайда
болуы мүмкін. Дене қызуы қалыпты болады, не сәл
жоғарылайды (37—37,3°С). Парагриппозды
ауруға бактериялы инфекция аралаcқанда ауру
өршіп, пневмонияға және отитке айналуы мүмкін. Бұл
ауруға әсіресе жаңа туған, емшектегі және жас
сәбилер тез шалдығады. Суық күндері балалар
коллективінде ауру жаппай таралуы мүмкін. Емі мен
күтімі тұмау секілді.

22.

Риновирусты ауру
• Риновирусты ауру кезінде танаудың кілегей
қабығы қабынады. Мұрын суланып, оның
іші ісініп, тыныс алуы қиындайды. Дене
қызуы жоғарыламайды.

23.

• Аденовирусты инфекциялар көбінесе мектеп
балаларында болады, алайда бұл ауру
мектепке дейінгі және емшектегі балаларда да
жиі кездесіп, оларда өте ауыр түрінде
өтіп, пневмонияға және құлақ ауруына
шалдықтыруы мүмкін. 6 айға дейінгі сәбилер,
әдетте, аденовирусты инфекцияға шалдықпай
ды. Бұл ауру жылдың кез келген уақытында
байқалуы мүмкін, бірақ тұмау секілді жаппай
тарамайды. Ауру адамды үйде оңаша ұстап,
көбінесе төсек режимінде күту қажет. Емі мен
күтімі тұмау секілді.

24. Ретрови́русы

• семейство РНК-содержащих вирусов, заражающих преимущественно
позвоночных. Наиболее известный и активно изучаемый
представитель — вирус иммунодефицита человека.
• После инфицирования клетки ретровирусом в цитоплазме начинается
синтез вирусного ДНК-генома с использованиемвирионной РНК в
качестве матрицы. Все ретровирусы используют для репликации
своего генома механизм обратной транскрипции: вирусный фермент
обратная транскриптаза (или ревертаза) синтезирует одну нить ДНК
на матрице вирусной РНК, а затем уже на матрице синтезированной
нити ДНК достраивает вторую, комплементарную ей нить. Образуется
двунитевая молекула ДНК, которая интегрируется
в хромосомную ДНК клетки во время клеточного деления, когда
нетядерной оболочки, (исключением является ВИЧ, ДНК которого
активно проникает в ядро) и далее служит матрицей для синтеза
молекул вирусных РНК. Эти РНК выходят из клеточного ядра и в
цитоплазме клетки упаковываются в вирусные частицы, способные
инфицировать новые клетки.

25. Ретровирустар

26.

Геномдары бір-біріне ұқсас екі сыңар тізбекті
позитивті РНҚ молекулаларынан және
осылармен байланысқан кері
транскриптазадантұрады. Вирус
бөлшектерінің диаметрі 70 — 120
нм липопротеид қабығы бар.
Үш тұқымдастық тармаққа:
онковирустарға,
лентивирустарға және
спумавирустарға бөлінеді.

27. Филовирусы[лат. filum, жіп]

Таяқша және жіпше тармақталған вирустар.
Вириондарды орташа көлемі - в 14x80 нм..
Нуклеокапсид спиральды , покрытый
суперкапсидпен қоршаған . Филовирустар
жоғары температураға тұрақты; ультра күлгін
сәулелердің және май ерігіш агенттерінен
әсерінен инактивирлендеу

28. Филовирустар

29.

• Известны три вида: вирус Эбола (Ebolavirus,
выделено 5 подтипов), вирус Марбург
(Marburgvirus) и недавно обнаруженный
вирус Лловиу. Первые два вызывают
вирусную геморрагическую лихорадку,
характеризующуюся обильным
кровотечением и нарушением
свёртываемости крови, в большинстве
случаев приводящую к смерти; третий
поражает летучих мышей и,
предположительно, безвреден для
человека.

30. Эбола вирусы

• Қан, шырыш және инфицирленген ағзалар
арқылы беріледі. Инкубациялық кезені - 2
- 21 күн.
• Белгілері: дене қызыуы, әлсіздік, бұлшық
еттің ауруы , бас ауыруы, тамақ тың ауруы ,
құсу, диарея, бөртпе, бауыр және бүйрек
қызметтерінің бұзылуы, қан кету

31. (Ebolavirus) - род вирусов из семейства филовирусов, вызывающих геморрагическую лихорадку Эбола

(Ebolavirus) - род вирусов из
семейства филовирусов,
вызывающих геморрагическую лихорадку Эбола

32. Марбург вирусы

• Белгілері: қызба, бұлшық еттің ауруы , бас
ауыруы, панкреатит, бөртпе, делирий,
сарыауру, қан кету, гиповолемиялық шок
• Инкубациялық кезені – 3-9 күн

33. ЛИТЕРАТУРА

1.Борисов, Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология,
иммунология: учебник / Л.Б. Борисов.- 4-е изд., доп.и
перераб.- М.: Медицинское информационное агентство,
2005.- 736с.
2.Прозоркина Н.В. Основы микробиологии, вирусологии и
иммунологии: учебное пособие. Ростов на Дону: Феникс. –
2006 – 384с.
3.Вирусология. В 3 т. Т.2,3: учебное пособие / под ред. : Б.
Филдса, Д. Найпа, Р. Ченока [и др.]; пер. с англ. А.В. Гудкова,
Е.И. Склянской, К.М. Чумакова.- 8, 45 МБ.- Москва: Мир,
1989.