Түркістан қаласындағы салауатты өмір салтын қалыптастыру

1. Түркістан қаласындағы салауатты өмір салтын қалыптастыру

*
Түркістан қаласындағы
салауатты өмір салтын
қалыптастыру
ЭМБ-511(F)
Ыдырысұлы Елбасы

2. Жоспар

*
* 1.Кіріспе
* 2.Салауатты өмір салтының теориялық негіздері
* 3. Түркістан қаласындағы салауатты өмір
салтының қазіргі жағдайын талдау
* 4. Түркістан қаласындағы салауатты өмір салтын
қалыптастыру жолдары
* 5.Қолданылған әдебиеттер

3. I.Кіріспе

*
* Қазіргі кездегі әлеуметтік-экономикалық жағдай, тіршілік
деңгейінің құлдырауы және экологиялық қолайсыздық
Қазақстан Республикасының бүкіл халқының, әсіресе, өскелең
ұрпақтың денсаулығына кері әсерін тигізуде. Осы ретте,
елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан – 2030»
бағдарламасындағы ұзақ мерзімді басымдықтың бірі –
«Мемлекетіміздегі азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл
ауқаты тармағында» және кезекті Жолдауында
денешынықтыру мен спортты дамытуға айрықша көңіл бөлу
қажеттілігі көрсетілген. Бүгінгі таңда өз тәуелсіздігін алған
егеменді еліміз осы бағытта жалпы білім беретін орта
мектепте жан-жақты, дамыған, денсаулығы мықты, салауатты
өмір салтын мұрат тұтқан жеке тұлғаларды тәрбиелеу басты
талап етіп қойылған.

4. 2.Салауатты өмір салтының теориялық негіздері

*
Салауатты өмір салты (СӨС) — бұл ең әуелі денсаулықты
сақтауға және нығайтуға бағытталған сауықтыру жолындағы
белсенді іс-әрекет. Өмір Адамның өмір салты өздігінен
қалыптаспайды, ал салауатты өмір салты өмір сүру барысында
мақсатты түрде қалыптасады.

5.

«Денсаулық сақтау» сөзінің мағынасы жергілікті
тұрғындар арасындағы түрлі топтардың денсаулығын
қамтамасыз ету, сақтау, жақсарту және нығайту
барысындағы іс әрекеттерді білдіреді.

6.

Денсаулық сақтау жүйесінің
приоритетті құрамдас
элементіне медицина
қызметкерлерінің
профилактикалық
шаралары, медикосоциалдық белсенділіктің
дамуы және де халық
арасындағы әртүрлі
топтарға салауатты өмір
салтын насихаттау жатады
Адам денсаулығын
қорғау
және нығайту негізгі заңды
акттармен
бекітілген.
Денсаулық сақтау жүйесін
оптимизациялау мемлекеттің
әлеуметтік
экономикалық
саясатының маңызды бөлімі
болып табылады. Денсаулық
сақтау
мақсаты
бір,
квалифицирленген
медициналық көмегі баршаға
ыңғайлы болатын, шынайы
гуманистік
бағытталған
мемлекеттік жүйе ретінде
қаралады.

7.

20%
10%
қоршаған орта және
климаттық
жағдайлар
адамның
генетикалық сипаты
денсаулық сақтау
60%
10%
салауатты өмір салты
* Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы сарапшыларының дерегі бойынша,
адамның денсаулығы 60% өмір салтына байланысты және қайталанып
отыратын инфекциялық емес аурулардың (жүрек – қан тамырлары жүйесі
аурулары, қант диабеті және т.б.) басым көпшілігінің дамуы адамның өмір
салтымен байланысты. Бұған байланысты тәуекелдің жүріс – тұрыс
факторларды алдын алу және бақылауын күшейту кешенді жолымен
салауатты өмір салтын қалыптастыру және дене шынықтыруды дамыту
маңызды болып табылады.

8.

*“Салауатты өмір салты
және өз денсаулығына
деген адамның
жауапкершілік
принципі – міне бұл
денсаулық сақтау
аясындағы мемлекеттік
саясатта және халықтың
күнделікті өмірінде
басты мәселе болуы
шарт” – деп, Қазақстан
Республикасының
Президенті
Н.Ә.Назарбаев халыққа
берген жолдауында
айтты.

9.

* Денсаулық мектептері – халықтың аурулар туралы
ақпараттандыру, науқасты тексеру, емдеу және алдын алу
процестеріне, белсенді араласудың көрсеткіш деңгейін
жоғарлату орталықтары. Мұнда аурудың дамуын алдын алуға
көмектесетін тәуекел факторларымен күресуге, аурудың өршуін
алдын алу әдістерін, салауатты өмір салты принциптерін
оқытады.

10.

Салауатты өмір салты –
биоәлеуметтік категория. Салауатты
өмір сүру салтының жоғары немесе
төмен деңгейде болуы әлеуметтік –
экономикалық жағдайларға байланысты
болады.

11.

салауатты өмір сүру деңгейі
Салауатты
өмір сүру
салтының 3
категориясы
болады:
салауатты өмір сүрудің сапасы
салауатты өмір сүрудің стилі

12.

* Салауатты өмір сүру деңгейі –
экономикалық категория. Адамдардың
материалдық және моральдық-рухани
қажеттілігі толығымен қамтамасыз етілуі.
* Салауатты өмір сүру сапасы
- әлеуметтік
категория – үй-іші қызмет істейтін
орындары неше түрлі адам денсаулығын
қамтамасыз ететін комфортты мебельдер
мен лабораториялық жабдықтармен
қамтамасыз етілуі.
* Салауатты өмір сүру стильі – әлеуметтік –
психологиялық категория, адамның
қоғамдық орындарда өзін өзі ұстап және
көрсете білуі.

13.

тұрғын үй
жағдайы
интенсивті
лік
дәрежесі
мамандық
зияндылық
тардың
бар –
жоқтығы
еңбек
шарттары
ХАЛЫҚТЫҢ
ДЕНСАУЛЫ
ҒЫН
АНЫҚТАЙТ
ЫН
ФАКТОРЛАР
өмір сүру
салты
тамақтану
сипаты
мен
деңгейі
шынайы
жалақы
көлемі.
бір күнгі
жұмыс
уақытының
ұзақтығы

14.

ӘЛЕУМЕТТІК ФАКТОРЛАР
НЕГІЗДЕЛГЕН:
Мәдениет,
Қоғамның
адамдар
Білім
әлеуметтікарасындағы
экономиялық деңгейіне өндірістік
құрылымына
қатынастар
Салтдәстүрлер
Отбасындағы
әлеуметтік
тұрақтылығы
және жеке
сипаттамаларға

15.

Осы факторлардың үлкен бөлігі
гигиеналық сипаттамалармен бірге
жалпы ұғым «өмір салтын »
құрайды. Оның денсаулыққа әсері
барлық факторлардың 50 пайыздан
жоғары үлесін құрайды.

16. Салауатты өмір сүру үшін:

*
1.Көп ұйықтамаңыз.
Ұзақ жасаған адамдардың
дені ұйқыдан ерте
тұрған.
2.Тамақты көп жемеңіз.
Семіздік өмірді қысқартады.
3.Болашаққа сеніммен
қараңыз.
4.Көп қимылдаңыз, әсіресе
зейнетке шыққаннан кейін.
5.Дәрі-дәрмектерді мейлінше
шектеңіз.
6.Болмашы нәрселерді уайымдай
бермеңіз.

17.

7. Темекі тартпаңыз.
Темекіден барынша аулақ болған
жөн.
8. Міндетті түрде хоббиіңіз
болсын.
9. Сусынды көп ішіңіз, әсіресе
суды.
10. Көңіл-күйіңізді сергіту үшін
қара жұмыспен айналысыңыз.
11.Қою кофе мен қою шайды
көп ішпеңіз.
12. Шаршағаныңызды басу үшін
жарты сағаттық ванна
қабылдаңыз.

18.

Түркістан облысындағы үй шаруашылықтарының
азық-түлік өнімдерін тұтынуы
Орта есеппен бір адамға шаққанда кг
Барлық үй
шаруашылықтары
қалалық жерде
ауылдық жерде
нан өнімдері және жарма
өнімдері
46,2
47,3
45,9
ет және ет өнімдері
15,2
14,9
15,3
балық және теңіз өнімдері
3
3,1
3
сүт және сүт өнімдері
57,2
49,5
59
жұмыртқа (дана)
44,5
31,2
44,5
май және мал майы
жемістер
көкөністер
картоп
3,9
31,5
30,7
10,9
3,9
31,7
30,1
10,1
3,9
31,4
30,8
11,1
қант,джем,кондитерлік
өнімдер
10,9
10,4
11

19.

Барлық үй шаруашылықтары
57,2
46,2
44,5
31,5 30,7
15,2
10,9 10,9
3
3,9

20.

4. Түркістан қаласындағы салауатты өмір
салтын қалыптастыру жолдары
Марафон (гр. Μαραθών, Marathṓn), ашық кеңістікте 42 км
195 м (26 миль 385 ярд) арақашықтыққа жүгіру.

21.

22.

23.

КӨГАЛДАНДЫРУ–
қала, ауыл, тағы басқа елді
мекендерде ауаны тазарту,
көлеңкелеу
үшін ағаш, бұта, гүл, көгал өсіру.
Құрылыс аяқталғаннан кейін
жүргізілетін Көгалдандыру
жұмыстары мекенжайларға әсем
көрініс береді, шудан, күннен,
шаңнан, тағы басқа қорғайды,
санитарлық-гигиеналық рөл
атқарады

24.

Ғылыми деректер бойынша белгілі бір аймақтың
15%-ы көгалдандырылса, шаң-тозаңның мөлшері 20%-ға кемиді,
35%-ға өсімдік өсірілсе, шаң 50%-ға азаяды, ал 65%-ға өсірілсе,
шаң 95%-ға кемиді. Жол жағалауларына отырғызылған ағаш
пен бұталар, гүлдер мен көгал ауадағы көмір қышқыл газды
сіңіріп,
ауаны оттегімен байытады, шуды азайтып, мекенжайды желден,
күннен және шаңнан қорғайды. 1 га жасыл алқап 1 сағатта ауадан 8 кг
көмір қышқыл газын бойына сіңіреді. Кейбір ағаштар өздері айналасына
тарататын фитонцидтері арқылы ауадағы
зиянды микроорганизмдерді жойып, оны адамның денсаулығына
қолайлы иондармен байытады. Мұндай ағаштар қатарына қылқан
жапырақты қарағай, шырша, Сібір балқарағайы, тағы басқа жатады.
Көгалдандыру жұмыстарын жүргізгенде міндетті түрде
көгалдандырылатын алқаптың ауа райы, топырақ құрамы, жер
бедері сияқты ерекшеліктері ескеріледі, суаруға қажетті су көздері
қарастырылады. Осы факторлар бойынша отырғызылатын өсімдіктер
құрамы да анықталады. Орман ағаштары мен бұталар көшеттері, шөптесін
өсімдіктердің жас өркендері мен тұқымдары әр аймақта
орналасқан питомниктерден алынады.

25.

Велосипед спорты — жарыс велосипеді арқылы өте қысқа
мерзімде белгілі бір жерге бірінші болып жету, сонымен қатар
велосипед көлік ретінде немесе демалу және спортпен шұғылдану
үшін қолданылады.

26.

27.

28. Қорытынды:

*Қорытынды:
* Болашағымыз нұрлы, еліміздің ертеңі нұрлы
болсын десек , ел болып,халық болып
болашағымызды, ұлтымызды, тегімізді жоғалтып
алмау үшін нашақорлық, СПИД, ішімдік,
темекіден бойымызды аулақ ұстап,
қоғамымыздың бұл түнектен арылуының жолын
іздеп, салауатты өмір сүру салтын насихаттайық.
Халықтың денсаулығы – ел дамуының аса
маңызды тұтқасы, болашағымыздың кепілі.

29.

Қолданылған әдебиеттер
Әділханов А.С., Жаңабердиева К.А., Брусенко З.Г. - Ә-26 "Алматыкітап" ААҚ, 2005.- 134 бет,
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. Алматы, 1998 ж.
378 бет.
2. Бегалиев Т.Педагогика. Қысқаша лексиялар курсы.
Оқуқұралы. Тараз, 2002
3. Әбиев Ж., Бабаев С.Б., Құдиярова А.М, Педагогика.
Бейсенбаева А.А Педагогикалық лекциялар цикілі. Ред.
Басыл. Алматы. 1990ж
Бержанов Қ., Муссин С. Педагогика тарихы. Алматы. 1984 ж.
.«Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің
жаңа саяси бағыты
Қазақстан мектебі» журналы, №4, 2006ж.
2. Дене мәдениеті – оқушыларды оқыту мен тәрбиелеу
жүйесінде. Ізденіс-Поиск. 2009ж. №2(2) -Б.262-264.
3. Е. Уақбаев. Қазақстанда дене тәрбиесі жүйесінің дамуы. Алматы: Санат, 2000ж.