Орта,шағын және ірі кәсіпкерліктің артықшылықтары мен кемшіліктері

1. Орта,шағын және ірі кәсіпкерліктің артықшылықтары мен кемшіліктері

2. Шағын және орта бизнеске қатысушылардың жалпы жұмысқа қамтылғандар санындағы әр елдегі үлесі

Ел аты
Үлесі
Ел аты
Үлесі
Италия
80%
Румыния
27%
Ұлыбритания
76%
Венгрия
24%
Жапония
73%
Словакия
23%
Бельгия
72%
Польша
23%
Франция
69%
Ресей
10%
Германия
64%
Беларусь
6%
АІШ
53%
Хорватия
22%

3.

Шағын және орта бизнестің осындай, басқа да экономикалық және
әлеуметтік функциялары шағын және орта бизнесті дамыту мәселесін маңызды
мемелекеттік міндеттер қатарына жатқызуға және экономиканы реформалаудың
ажырамас бөлігі деп қарастыруға негіз береді.
Нарықтық экономиканың субьектісі ретінде шағын және орта бизнестің
артықшылықтары мен
кемшіліктері де бар. Шетелдік және отандық
шағын бизнестің сипатын зерттей келе, келесі артықшылықтарды атап өткен
жөн:
·
жергілікті жерде шаруашылықты жүргізу жағдайында тез бейімделу;
·
шағын және орта бизнес субьектілерінің іс-әрекет жасаудағы
тәуелсіздігі;
·
шешімдер қабылдауда және оны іске асыруда бейімділік пен
оперативтік;
·
салыстырмалы түрдегі аз шығындар, әсіресе басқаруға жұмсалатын;
·
жеке тұлғаның өз идеяларын іске асырудағы зор мүмкіндіктері,
кәсіпкерліктің дамуы;
·
қорға деген аз сұраныс, өнімге және өндіріске өзгерістерді тез енгізу
мүмкіндігі;
·
капитал айналымның жоғары болуы

4.

Халықаралық еңбек бюросының баяндамасында шағын және
орта кәсіпорындардың бірқатар бәсекелестік артықшылықтары
аталған. Бір қызметкерге шаққандағы қажетті қор мөлшерінің
аз болуы, шағын кәсіпорындар жергілікті еңбек және
материалдық ресурстарды ірі кәсіпорындарға кеңінен
қолданады. Табысқа жету жолында жеке ынтаның басым болуы,
кәсіпорын жұмысына да үлкен әсер етеді. Шағын және орта
бизнес субьектілері жергілікті нарықтағы сұранысты өте жақсы
біледі, кей кезде нақты тұтынушының тапсырысы бойынша
тауар шығарады, кәсіпқой мамандарды даярлайды. Кейбір
мемлекеттерде тауар өндірісі, қызмет көрсету деңгейі бойынша
шағын және орта бизнес алдыңғы орында тұрады.

5.

Шағын және орта бизнес субьектілерінің бірқатар кемшіліктері
де бар. Негізгі кемшіліктері:
·
Тәжірибе көрсеткендей, шағын және орта
кәсіпорындардың
сәтсіздікке
ұшырауы
басқарушылық
білімінің төмен болуына байланысты. Жұмыстың сәтсіз
аяқталуының басты себептері:
·
біліктіліктің төмен болуы;
·
тәжірибенің жоқтығы;
·
коммерцияда, қаржы мәселесін шешудегі тәжірибенің
аздығы;
·
бизнеске салқын қарау:
·
кәсіпкер денсаулығының нашар болуы немесе ерсі әдет –
қылықтары;
·
алаяқтық;
·
табиғи апаттар, өрт және тағы басқалар.

6.

Шағын және орта бизнестің артықшылықтары айқын. Бұл –
шағын және орта бизнестің динамикалығы, икемділігі,
өндірілетін өнім мен көрсетілетін қызмет түрлерін тез ауысуы
қабілеттілігі, технология саласында сондай –ақ басқа жұмыс
істеу салаларында жаңалықтарды енгізу қабілеттлігі. Соңында,
шағын және орта фирмаларындағы еңбек ұжымында тұрақты
емес қатынас орнатылады, үлкен бюрократиялық құрылым жоқ,
жұмысшыларды басқаруға, табыстарды басқаруға тікелей
қатыса алады.

7.

Сонымен, жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе ipi
бизнестен мүлдем бас тарту емес, ал Қазақстан
экономикасы үшiн шағын және орта бизнестiң үлкен
артықшылықтарын көрсету болып табылады. Оның үстіне,
шағын және орта бизнес тек қана экономиканы жандандырушы
фактор болып қана қоймай, сондай-ақ, оны экономикалық
дағдарыстан шығуының алғашкы кезеңі ретiнде де
қарастырылады.

8. Шағын, орта және ірі бизнесті салыстыру анализі

.
Шағын, орта және ірі бизнесті салыстыру анализі
№
Критерий
Ірі бизнес
1
Қызмет көрсету мен өндіріс Өнеркәсіп, отын энергетикалық Қызмет көрсету саласы сауда және
салалары
кешен, энергетика
қамтамасыз етуші өндірістер
2
Шығарылатын өнім сипаты
3
Жаңа
енгізілімге
қабілеттлік
4
Стратегияның өзгеруі
6-10жыл
0,5-1 жыл
5
Қызмет саласы
Ірі қалалар және өндіріс кешені
Үлкен және шағын қалаларда
Массалық өндіріс
деген Жаңа енгзілімге қабілеттілігі аз
Шағын бизнес
Ұсақ сериялы немесе жеке өндіріс
Ірілерге
қарағанда,
енгізілімдер 24 есе көп
жаңа

9.

6
Бәсекелік ортаны құру
Нарықтың елеулі бөлігін жаулап алу есебінен бәсекенің Бәсекелестік ортаның күшеюі
шектелуі
7
Кәсіпорынды құру және тіркеу
Қаржылық шығындардың едәуір
процедурасының созылмалығы
8
Жаңа жұмыс орындарын құру
Жұмыс орындарын құру қарқыны анағұрлым төмен
9
Жұмыс күшін оңтайландыру мүмкіндігі
Жұмысшылардың тар көлемді маман болғандығынан мүмкін Жұмысшылардың жоғарғы
емес
арқасында мүмкіндік мол
10
Басқару құрылымы
Көлемі зор басқару құрылымы
11
Басқару жүйесіндегі мүдделердің ұштастырылуы
Құрылтайшылар мен менеджерлер мүдделерінде қарама – Құрылтайшылар мен менеджерлердің міндеттер бір адам
қайшылық болғандықтан ұштаспайды.
үйлестіретіндіктен, басқару жүйесін де мүдделер қарама –
қарсылы болмайды.
болуы
және
тіркеу Бастапқы шығындардың және тіркеу талаптарының төмендігі
Жұмыс орындары өте жылдам (3 есе) қарқынмен құрылуда
дәрежедегі
ауыспалылығының
Басқарудағы икемділк, басқару аппаратындағы жұмыскерлер
саны ең төменгі