Similar presentations:
Ақуызды алғаш (клейковина тәрізді) 1728 ж. итальяндық ғалым Якопо Бартоломео Беккари (1682-1766) бидай ұнынан бөліп алған
1.
Ақуызды алғаш (клейковинатәрізді) 1728 ж. итальяндық
ғалым Якопо Бартоломео
Беккари (1682— 1766) бидай
ұнынан бөліп алған.
2.
Ақуыз недентұрады?
O2
H2
C
N
S
3.
Ақуыз құрамыАмин қышқылының үлгісі
Ақуыз молекуласы – амин
қышқылдары
Ақуыз үлгісі
қалдықтарынан түзілген
макромолеклалы тізбек
4.
Полярсыз:Глицин
Аланин
Валин
лейцин
Изолейцин
пролин
Ароматты:
Фенилаланин
Тирозин
триптофан
АМИН қышқылдары
- зарядталған:
аспартат
глутамат
+ зарядталған:
Лизин
Аргинин
гистидин
Зарядталмаған,
бірақ полярлы:
Серин
Треонин
Цистеин
Метионин*
Аспарагин
глутамин
5.
Амин қышқылдары амин топтарыныңорналасуына қарай:
α-амин қышқылы
β-амин қышқылы
O
α
CH3 – CH2 – CH - C
NH2
OH
β
CH3 – CH – CH2 - C
NH2
γ-амин қышқылы
γ
CH2– CH2 – CH2- C
NH2
O
OH
O
OH
6.
Алмаспайтын аминқышқылдары
Ағзада синтезделмейтін
амин қышқылдары,
алмаспайтын а.қ.: лизин,
метионин, триптофан,
лейцин, изолейцин, валин,
треонин, фенилаланин.
Алмаспайтын амин қышқылдары
ағзаға азықпен түсуі тиіс.
7.
Ақуыздардың функциясы• каталитикалық
• транспорттық
• қорғаныштық
• серпінділік
• құрылымдық
• гормоналдық
• азықтық
8.
Транспорттық функцияТүрлі заттарды байланыстырып
(транспор) ағзаның бір мүшесінен
екіншісіне тасымалдайды.
Гемоглобин өкпеде оттегімен
байланысып, оксигемоглобинге
айналады. Қан арқылы ағза
мүшелеріне, жасушаға түскен
оксигемоглобин ыдырып оттегі
9.
Құрылымдық функцияАқуыз жасушаның
негізгі құрылымдық
заты
Гидролизденген коллаген
(байланыстырғыш ұлпаның
ақуызы
10.
Каталитикалық функцияФермент үлгісі
Ағзада зат және энергия алмасуда
түрлі реакциялардың жылдамдығы
артады.
11.
Қорғаныштық функцияАнтитела - ағзаға түскен немесе бактерия
мен вирустардың тіршілігінен пайда
болатын заттарды залалсыздандырады
Қан плазмасының плазмасындағы
ақуыз фибриноген, қанның ұюына
қатысады, қан жоғалтудан сақтайды.
12.
Гормоналдықфункция
Ақуыз-регулятор моделі
(гормон)
Ішкі секреция бездері
13.
Қоректік функция14.
Ақуыздардың физикалыққасиеттері
Гемоглобин
Қатты түрдегі ақуыз
15.
АҚ қалдықтары пептидтік байланыс арқылы түзіледі.H
O
NH2 CH
R
H
C
N
OH
NH2 CH
R
CH
COOH
-H2O
R
O
H
C
N
CH
R
Пептидтік байланыс
COOH
дипептид
16.
Биурет реакциясыРеакция нәтижесі
17.
18.
КатаболизмАмин қышқылдары
Декарбоксилдену
(гис, тир, глу)
Қайта аминдену
(дезаминдену)
Мочевина
синтезі
α-кето қышқылы + NH3
Тотықсыздана
декарбоксилдену
Аминдер + СО2
Аммоний тұздары
Амидтер синтезі
(глн, асн)
Май қышқылдары
β- тотығу
Ацетил-КоА
+ О2
Иминдер + Н2О2
+ Н 2О
Альдегид + NH3
Тотығу
19. Амин қышқылдарының алмасуы
Пигмент меланинГормондар –
катехоламиндер,
тироидті гормондар
Пуриндер,
пиримидиндер
Витамин РР
Креатин
Азотты ақуыз емес заттардың
синтезі
Ақуыз синтезі
Анаболизм
Глутатион
Порфириндер
Көмірсу мен липидтің
синтезі
Амин қышқылы
20. Дезаминдену
αАминқышқылыα-Кетоглутарат
НАДН+Н+
NН3
Аминотрансфераза
α-Кетоқышқыл
Глутаматдегидрогеназа
Глутамат
НАД+
21. Дезаминдену
СН2ОНСН
Н 2О
NH2 Сериндегид- С
С
NH2
ратаза ПФ
СООН
Серин
ОН
Н 2О
СН3
СН3
СН
СН2
СН NH2Треонинде СН NH2
гидратаза
ПФ
СООН
СООН
Треонин
СН3
Н 2О
NH
С
СООН
СООН
СН3
СН
СН3
СН2
С
СООН
Н 2О
NH
СООН
О + NH3
СН3
СН2
С
О
СООН
+ NH3
22. Тотықсыздана дезаминдену
СООНСН2
СН2
СН
НАД+
НАДН+Н+
Глутаматдегидрогеназа
NH2
СООН
глутамат
СООН
Н 2О
СООН
СН2
СН2
СН2
СН2
С
NH
СООН
иминоглутарат
Н 2О
С
+ NН3
О
СООН
α-кетоглутарат
23.
24.
Ақуызға қажеттіліктің туындауы:балғын ағзада ересектерге қарағанда ақуызға қажеттілік
артады;
лактация кезінде 950 г жаңа ақуыз қосылады (көбею
ұлпасының өсуі);
лактация: күніне 850 мл сүтте 1.2 % ақуыз түзіледі;
ауыр науқастанғаннан кейін;
метаболиттік стресс: хирургиялық ота, сепсис, жарақат.
Ақуыздың көп мөлшерде қажеттілігі:
«Артық" амин қышқылдары көмірсуларға, амин
қышқылдарына ыдырап липидке айналады.
Ақуыздың тағамда артық болуы бүйрек арқылы кальцийдің
бөлінуіне соқтырады, ол остеопороз ауыруын тудырады;
азоттың, сульфаттың, фосфаттың ресорбциясын, біртіндіп
бүйрек жұмысының ауытқуына әкеледі.
25.
Ақуыздардыңқорытылуы: асқазан, ащы ішек қуысы, ішек
қабырғасы.
Сілемеймен ылғалданған азық түйін түзеді, ол түйін өңеш
арқылы асқазанға түседі.
Асқазанда (күйіс қайыратын малда ұлтабарда) ақуызға
асқазан сөлі, яғни оның құрамындағы пепсин, тұз
қышқылы, химозин әсер етеді.
Пепсин ақуыздағы пептидтік байланысты үзіп, нәтижесінде
пептондар мен полипептидтер түзіледі (әсіресе казеин,
миоглобин, миозин жақсы ыдырайды)
26.
1)2)
3)
Асқазан сөлінің негізгі ферменті- пепсин,
ол алғашында пепсиноген түрінде пайда болады.
Пепсиногенді тұз қышқылы белсендіріп пепсинге
айналдырады:
пепсинді белсендіретін [H+] концентрациясы,
ақуыз ісініп, жұмсарады,
асқазан сөліне бактерицидтік әсер береді, нәтижесінде шіру
үдерісі тежеледі.
27.
Асқазанда қорытылуыАцетилхолин, гистамин және гастрин азықты белсендіруде
түзіледі.
Ацетилхолина, гистамина және гастриннің бөлінуі асқазан
сөлінің бөлінуіне әсер етеді.
Муцин – асқазанда түзіледі
HCl - pH 0.8-2.5 (асқазанда)
Пепсиноген (зимоген)
Тұз қышқылы:
Пепсинге оптималді pH
мәнін түзеді
Ақуызды
денатурациялайды
Бактерияларды өлтіреді