Жұмыр құрттар

1.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ және ҒЫЛЫМ министрлігі
ӘЛ-ФАРАБИ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Факультет:БИОЛОГИЯ және БИОТЕХНОЛОГИЯ
Кафедрасы:Биофизика/Биомедицина
Орындағандар: Көпбосын Перизат
Жанабай Айдана
Шайықова Аружан
Пошанова Ақерке
Максудова Мафтуна
Заудбаева Жанар
Қанат хадиша
Тексерген: Омарова Жанар Сагатовна

2.

Жоспары
Кіріспе
1.Жұмыр құрттардың систематикасы,
жалпы сипаттамасы
Негізгі бөлім
а)Нағыз жұмыр құрттар класы-NEMATODA
ә)Құрылыс ерекшеліктері
б)Аскарида. Аскаридалардың өмір циклі
Қорытынды
Жұмыр құрттар типінің филогениясы

3.

Жұмыр құрттар – денесі буылтықтарға
бөлінбеген, шұбалыңқы, цилиндр пішінді немесе
ұршыққа ұқсас жәндіктер. Денесінде қуыс алғаш
пайда болғандықтан, олар алғашқы қуыстылар типі
деп те аталған.

4.

5.

Жұмыр құрттар типі 5 класқа бөлінеді:
1.Нағыз Жұмыр Құрттар Класы –
Nematoda
2.Құрсақ Кірпікшелілер Класы –
Gastrotricha
3.Киноринхалар Класы –
Kinorhyncha

6.

4.Түкті Құрттар Класы –
Nematomorpha
5.Коловраткалар Класы —
Rotatoria

7.

Нематодология
-жұмыр
құрттарды зерттейтінғылым.
Нағыз жұмыр құрттардың басқа
құрттардан
айырмашылығы,
ішкі мүшелерінің арасында дене
қуысының болуы. Бұл қуыстың
өзіндік
қабырғасы
болмағандақтан оны алғашқы
қуыс немесе схизоцель деп
атайды.
Грек тілінде “nematos” –жіп
деген мағына білдіреді.Денесі
жіп тәрізді созылыңқы келген,
цилиндр немесе ұршық тәрңзді

8.

Нағыз Жұмыр
Құрттар Класы –
Nematoda
Сецерненттер
класс тармағыSECERNENTEA
Аденофореа
класс тармағыADENOPHOREA

9.

бастапқы дене
Жұмыр құрттар – денесі
буылтықтарға бөлінбеген,гиподерма
қуысы
шұбалыңқы, цилиндр пішінді немесе ұршыққа ұқсас
кутикула
жәндіктер. Денесінде қуыс алғаш пайда болғандықтан, олар
алғашқы қуыстылар типі деп те аталған.
Жұмыр құрт денесі 3 қабаттан тұрады:
1.Бірінші ең сыртқы қабат- сірқабық.
2.Екінші
ішекастындағы қабат)
Аналықортаңғы қабат- гиподерма (тері
3. Үшінші ең астыңғы қабат- бірыңғай салалы бұлшықет
нематодтың
қабаты.
көлденең
кесіндісі
(құрылысы)
жұмыртқ
а
бұлшықет
Бөліну өзегі
жатыр
Жүйке
жасушасы

10.

Сецерненттер класс тармағы-SECERNENTEA
отрядтарға бөлінеді, солардың ішінде маңызды
отрядтары:
Ascaridida
Rhabditida
3)Spirurida.

11.

Ascaridida отряды.
Адамның және
сүтқоректілердің ішегінде
паразиттік тіршілік ететін
түрлер жатады:
1.Адам аскаридасы – Ascaris
lumbricoides,
2.Жылқы аскаридасы —
Parascaris equorum,
3.Шошқа аскаридасы Ascaris suum т.б.
Туғызатын аурулары –
аскаридоз.

12.

Адам аскаридасы бүкіл әлемде кең
тараған және ең зиянды құрттардың
бірі. Аналығының ұзындығы 20-40
см, аталығы – 15-25 см. Ересек
түрлері адамның ащы ішегінде
паразиттік тіршілік етеді.
Ұрықтанған жұмыртқалары нәжіс
арқылы ішектен сыртқа шығарылып,
суға, топыраққа түседі.
Жұмыртқалар тығыз қабықшамен
қапталынған, сондықтан ортаның әр
түрлі қолайсыз жағдайларына өте
берік, төзімді. Тіпті олар 2-4% улы
калий немесе натрий ерітіндісіне бір
ай уақыт, ал формалиннің
ерітіндісінде 4-5 жылға дейін тірі
болған.

13.

Балалар острицасы - Enterobius
vermicularis ересек личинка
Балалар острицасы - Enterobius
vermicularis - көбінесе балалардың
тоқ және ащы ішегінде тіршілік етеді.
Аталығының ұзындығы 2-5 мм,
денесінің артқы ұшы спираль тәрізді
оратылған, аналығының – 9-12 мм,
артқы ұшы біз тәрізді сүйірленген.
Ұрықтанған аналық острица иесінің
аналь тесігіне өтіп, оның қыртыс
аралығына жұмыртқаларын салады.
Осы уақытта құрттар белсенді
қозғалып, аналь тесігін жыбырлатып
қышытады.. Жұмыртқалар сыртқа
шығарылып адамға су арқылы, қолын
жумай тамақ ішкенде жұғады. Ішекке
түскен инвазиялық жұмыртқадан
личичнка шығып, осы жерде өсіп,
ересек түріне айналады.
Острицадан болған ауру энтеробиоз
деп аталады.

14.

15.

Жылқы аскаридасы
Ересек құрттары тұрақты иелерінің ащы шегінде паразитгік тіршілік етеді, ал
личинкалары өсу кезеңдерінде бауыр және өкпеде кездеседі. Параскаридозға
негізінен құлын, жабағылар шалдығады. Олар параскаридозбен қатты ауырады,
кейде өліп қалады. Ащы ішекке түскен личинкалардың 2-2,5 айда жыныс мүшелері
толық жетіліп, ересек құртқа айналады. Жылқьща параскарис қүрты бір жылдан
астам уақыт паразиттік (тоғышарлық) тіршілік ете алады. Морфологиялық жағынан
ол шошқа және адам аскаридаларына үқсайды.

16.

Жылқы аскаридасының өмір циклы

17.

Ascaris suum.Шошқаның ішегінде қабығы
жарылып личинка шығып тез дами
бастайды. 30-40 сағаттың ішінде жыныстық
жағынан жетіліп, ересек құртқа айналады,
еркегі үрғашысын үрықтандырады да, озі
өледі (еркегі). Үрықтанған аналықтар
ішектің шырышты қабатының астына және
лимфалық бездерге личинкаларьш салады
(1500-ге дейін). Олар алдымен лимфа
тамырларына, одан кейін қан тамырларына
өтіп, қанмен бірге бүкіл денеге тарайды
ШОШҚА АСКАРИДОЗЫ –
шошқаның ащы ішегінде Ascarіs
suum паразитті нематодасы тудыратын
ауру. Шошқа аскаридозының
жұмыртқасын жемшөп, сумен бірге
жұтып жұқтырады. Көбіне Шошқа
аскаридозымен 2 – 3 айлық торайлар
ауырады

18.

Қорытынды
Жұмыр құрттар — еркін қозғалатын, денесі буылтықсыз,
созылыңқы, көптеген түрлері өсімдіктер мен жануарларда
паразиттікпен тіршілік ететін цидиндр пішінді
жәндіктер. Бұлардың дене тұрқы 1 миллиметрден 8 метрге дейін
жетеді. Ішексорғы және үшкірқұрт — адамда тіршілік ететін нағыз
паразит құрттар. Жұмыр құрттардың денесі кутикуламен
қапталған, денесінде қуысы болдаы, ауыз қуысы дененің алдыңғы
жағында, ал аналь тесігі артқы жағында орналасады.
Көптеген жұмыр құрттарда тері бұлшықет қапшығы болады.
Көлденең жолақты бұлшықеттері
болмағандықтан, жұмырқұрттар денесін қысқарта да, соза да
алмайды, тек жан-жағына иіледі.
Жұмыр құрттарда тыныс алу және қанайналым жүйесі болмайды.
Бұлар- дар жынысты,арасында-косжыныстыларыда бар.
Жұмыр құрттардың аталығынан аналығы ұзын. Көбіне жұмыртқа
арқылы көбейеді