Клостридиялар

1. КЛОСТРИДИЯЛАР

2. Мақсат: клостридияларға жалпы сипаттама беру

Жоспар:
• 1. Таксономия
• 2. Морфология
• 3. Дақылды өсіру
• 4. Патогенді факторлары
• 5. Антигендік құрылымы
• 6. Микробиологиялық диагностикасы
• 7. Емдеу
• 8. Профилактика

3. Таксономиясы

• Тұқымдастығы: Bacillaceae
• Туыстастығы: Clostridium
• Түрі:
C.perfringens, C.novyi, C.septicum,
C.histoliticum, C.sordellii және т.б.

4.

Clostridium Associated Human Disease

5.

Псевдомембраналық колит
(Бунова С.С. и др.)

6.

http://www.emdocs.net/d-list-superbugs-clostridium

7.

Dhara P. Amin (EM Resident Physician, Keck School of Medicine/Department
of Emergency Medicine, LAC+USC Medical Center)

8.

9.

10.

11.

А -- C. tetani ("барабанные палочки). Б -- C. perfringens (C. welchii). B -- C. botulinum
("теннисные ракетки").

12. Дақылдандыру

• Clostridium perfringens сұйық және тығыз
қоректік орталарда анаэробты жағдайда өседі.
• Clostridium tetani бос оттегіге өте сезімтал, еттіпептонды агарда және желатинде баяу өседі.
Тығыз қоректік орталарда мөлдір немесе сәл
сұрлау ұзынша беткейлік колониялар құрайды.
• C.botulinum – қатаң анаэроб. Өсу үшін қолайлы
температура 28-370С, ортаның рН 7,2–7,4
болуы қажет. Қанды агарда майда мөлдір,
гемолизбен қоршалған колониялар түзеді.

13.

14.

15. Ферменттік белсенділігі

• сахаролиттік белсенділігі глюкозаны,
лактозаны, мальтозаны ферменттеп, қышқыл
мен газға дейін ыдыратуымен байқалады,
• протеолиттік белсенділігі желатинді
гидролиздеуімен, сүтті ұйытып газ бөлуімен
байқалады,
• лецитеназалық,
• гемолитикалық
• тышқандарға леталдылық белгілерімен
айқындалады.
15

16.

17. Антигендік қасиеті

• C. perfringens түрі 6 сероварларға бөлінеді: А,
В, С, Д, Е, Ғ.
• Н-антигені бойынша C.tetani 10 серологиялық
варианттарға бөлінеді. О-антиген барлық
типтерге жалпы ортақ болып келеді.
• C.вotulinum–нің экзотоксин түзуі.
Экзотоксиннің антигендік спецификалылығы
бойынша ботулизм қоздырғышының 8
серологиялық варианттарын ажыратады. Ең
көп таралған сероварлары: А, В, Е.

18. Патогенділік факторлары

• C.perfringens-тің 5 типінің ішінде ең жиі газды
гангрена қоздыратыны А типі болып табылады.
• Патогенезінде негізгі патогендік үрдісті дамытатын
α-токсин (С фосфолипаза) болып табылады, оны
қоздырғыштар өндіріп шығарады.
• Сонымен қатар C.perfringens ОЖЖ-не әсер ететін
экзотоксин түзеді (мембранотоксиндер,
цитотоксиндер, некротоксиндер, энтеротоксиндер),
дәнекер тінді, сондай-ақ эритроциттерді
ыдырататын гемолизиндік агрессия ферменттерін
(коллагеназа, гиалуронидаза, ДНҚаза) бөледі.

19. Патогенділік факторлары

• C.tetani
• Тетаноспазмин, жүйке тіндерін
зақымдайды (функциональдық бекітуші).
• Тетанолизин, эритроциттерді ерітеді,
кардиотоксикалық қабілетке ие
(мембранотоксин).
• Токсиннің таралу жолдары: гематогендік,
нейрогендік.

20. Патогенділік факторлары

• Cl.botulinum патогенділік факторы нейротоксиндік және
гемаглютинациялаушы әсер ететін
термостабильді экзотоксин.

21.

Mechanism of Action of
Botulinum Toxin

22.

Mechanism of Action of
Tetanus Toxin

23. Резистенттілігі

• Клостридиялардың вегетативті түрлері
оттегіге, қышқылға, күн сәулесіне,
қышқылдың жоғары температурасына,
дезинфекциялық ерітінділерге сезімтал
болып келеді.
• Споралары жоғары температураға,
қышқылдарға, және басқа физикалық,
химиялық факторларға тұрақты.

24. Резистенттілігі

• Сіреспелік таяқша дезинфектанттарға
тұрақты. Қайнатқан кезде споралар 50-60
минуттан кейін жойылады.
• C.botulinum ұзақ уақыт топырақта
сақталады, оның споралары физикалық
және химиялық әсерлерге төзімді
(қайнатқанда 3–5 сағат шыдайды).

25. Эпидемиологиясы

• Адам мен жануарлар ішегінің қалыпты
мекендеушісі
бола
отырып,
нәжіспен
топыраққа түседі, онда спора түрінде ұзақ
жылдар бойы сақталады. Топырақтарда кейбір
клостридиялар көбейе де алады.
• Кең таралуына байланысты газды гангрена
қоздырғыштарын жұқтыру өте жиі кездеседі,
әсіресе жаппай жарақаттар алғанда (соғыс,
апаттар
кезінде),
жараға
уақытында
хирургиялық өңдеу жүргізбегенде жұғу
мүмкіндігі жоғары.

26. Патогенезінің ерекшеліктеріне

• Өсу потенциалының жоғары болуының арқасында
C.perfringens тіндер мен ағзаларға тез арада таралып,
гистотоксикалық және ферменттік – белсенді заттардың
арқасында ісіктік-некротикалық реакция береді.
• Сіреспенің жұғу көзі – топырақ, шаң, жұғу
механизмі – жарақаттық, артифициалдық.
• Ботулизм патогенезінің ерекшеліктері:
• Инкубациялық кезеңі өте қысқа (сағаттар) астан
улану.
• Қарқынды дамитын жалпы улану құбылысы.
• Бульбарлы жүйке орталықтарының зақымдалуы.
• Сал болудың дамуы.

27. Клиникалық көріністері

• Газды гангрена. Жасырын кезеңі қысқа – 1-3
күн, клиникалық көрінісі әрқилы және ісікке,
жарақатта газдың түзілуіне, іріңнің пайда
болуына, интоксикацияға байланысты. Басқа
микрофлора өкілдерінің (стафилококтар,
протей, ішек таяқшасы, бактероидтар)
• Сіреспе. Жасырын кезеңі - 6-14 күн.
• Ботулизм. Инкубациялық кезеңі 6–24 сағаттан
2–6 тәулікке дейін созылуы мүмкін.

28. Иммунитеті

• Газды гангрена. Антитоксикалық, кернеулі,
тұрақты емес. Ауырғаннан кейін жеткілікті
иммунитет қалыптаспайды.
• Сіреспе. Кернеулі, ұзақ уақытқа созылады
(вакцина егумен байланысты).
• Ботулизм. Инфекциядан соң иммунитет
қалыптаспайды.

29. Микробиологиялық диагноз қою

• Экспресс-талдау1,5-2 сағаттан кейін негізгі қоздырғышты болжамдық
түрде жобалауға мүмкіндік береді. Экспресс-талдау жарықтық
микроскопта зерттеу мен ИФР-ден тұрады. Науқастың төсегінің
жанында алынған жағындыларды Грам және Гинс бойынша бояйды
(капсуласын анықтау үшін), тірі препараттардан «ілінген тамшы»
жасап қоздырғыштың қозғалғыштығын анықтайды, жасалынған ісәрекеттер микроб морфологиясын анықтауды тездетеді.
• Жеделдетілген талдау -жасалумерзімі бойынша 18-24 сағаттан
аспауы керек, экспресс талдаумен қатар жүргізіледі, ол - қысқа
мерзімде байыту және селективті орталарда зерттеу затын
дақылдандырып, ары қарай қоздырғыш токсинін анықтау арқылы
жүргізіледі.
• Бактериологиялық әдіс. Таза дақылдарын бөліп алу мақсатында осы
орталарда өсіп шыққан колонпиялардан тығыз орталарға қайта себу
жасайды: қантты-қанды агар, Вильсон-Блэр, Вильсон-Хоббс және биік
бағаналы агарларға себеді.
• Дақылдың идентификациясын ары қарай клостридиялардың
биохимиялық және токсигендік сипаттамаларын анықтау арқылы
жүргізеді. Қоздырғыштың түрін ажыратып, идентифифкациялау үшін
72 сағат кетеді.

30.

Micro & Macroscopic C. perfringens
NOTE: Large rectangular
positive bacilli
gram- NOTE: Double zone of hemolysis
Inner beta-hemolysis = θ toxin Outer
alpha-hemolysis = α toxin

31.

C. perfringens Nagler Reaction
NOTE:
Lecithinase (α-toxin; phospholipase) hydrolyzes
phospholipids in egg-yolk agar around streak on right. Antibody
against α-toxin inhibits activity around left streak.

32. Емдеуі

• Газды гангрена. Хирургиялық: жарақат
айналасындағы зақымданған барлық тіндерді
алып тастау. Операциядан кейін кең спектрлі
антибиотиктерді,
гангренаға
қарсы
антитоксикалық сарысуды тағайындайды.
Сіреспеге қарсы антитоксикалық сарысу
немесе
сіреспеге
қарсы
адам
иммундыглобулині қолданылады.
• Ботулизмнің арнайы емі: А, В, Е токсиндеріне
әсер ететін ботулинге қарсы сарысулар немесе
гомологиялы иммундыглобулин.

33. Алдын алуы

• Газды гангренаның жедел алдын алу және
арнайы
емдеуі
үшін
қолданылатнын
препараттар: гангренаға қарсы поливалентті
антитоксикалық сарысулар.
• Сіреспеге қарсы белсенді иммунитет жасауға
қоданылатын препарат – сіреспелік анатоксин.
• Ботулизмнің арнайы белсенді алдын алу үшін
қоданылатын препараттар: Трианатоксин.
Құрамында А, В, Е, ботулиндік анатоксиндері
бар және Тетраанатоксин.

34.

35. Қолданылған әдебиеттер:

• Стейнер Р. Мир микробов. – Москва, Мир, Т1- Т3, 1979.
• Современная микробиология. Под ред. Й. Ленглера, Г. Древса, Г.
Шлегеля. Прокариоты. Т1-Т2, Мир, 2005
• Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология и
иммунология.
• Поздеев О.К., Покровский В.И. Медицинская микробиология, 2001г.
• Воробьев А.А. Медицинская микробиология, 2004
• Bae C1, Bourget D1. Tetanus. StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL):
StatPearls Publishing; 2017- 2017 Oct 18.
• Jeffery IA1, Karim S. Botulism. StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL):
StatPearls Publishing; 2017- 2017 Oct 6.
• Reveles KR1,2, Backo JL3, Corvino FA4, Zivkovic M4, Broderick KC3.
Fidaxomicin versus Vancomycin as a First-Line Treatment
for Clostridium difficile-Associated Diarrhea (CDAD) in Specific
Patient
Populations:
A
Pharmacoeconomic
Evaluation
Pharmacotherapy. 2017 Oct 17. doi: 10.1002/phar.2049.
• Arabshahi S1, Fasaei BN2, Derakhshandeh A1, Novinrooz A1. In silico
Design of a Novel Chimeric Shigella IpaB Fused to C Terminal
of Clostridium perfringensEnterotoxin as a Vaccine Candidate.
• Bioengineered. 2017 Nov 1:0. doi: 10.1080/21655979.2017.1373535.