Бас сүйектерін жасына байланысты оқып білу

1.

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНАЛЫҚ АКАДЕМИЯСЫ
ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы: Бас сүйектерін
жасына байланысты оқып білу
Орындаған: Июльбек. Е
Тобы: 110 “А” ЖМ
Қабылдаған:
Шымкент 2018

2.

I. Кіріспе:
II. Негізгі бөлім:
a. Бассүйек.
b. Жаңа туылған нәресте бассүйегі
c. Бассүйектің жыныстық ерекшеліктері
d. Бассүйек сүйегінің жастық ерекшеліктері
III.Қорытынды:
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

3. Бас суйектердің жалпы ерекшеліктері

Бас
сүйектің жасына қарай ерекшеліктері:
топографиялық орналасуы сүйектердің бет
сүйек пен ми сауыты сүйегінің ара қатынасы
сүйектің қалыңдығына, көлеміне, сүйектердің
аралығындағы жіктерге олардың бойындағы
еңбектерге және жасының ерекшеліктеріне
тікелей байланысты. Бас сүйектің жоғарыда
айтылып өткен ерек-шеліктері, олардың 5 даму
кезеңдеріне байла-нысты.

4.

1. Бірінші даму кезеңі, жас нәрестеніңтуған кезінен 7 жас аралығындаотеді. Бұл
кезенде, бас сүйектіц қарқынды түрде дамуы мен қатар қуыстығының көлемі,
ұлғайып, сүйек арқылы жіктер бірте-бірте тартылып, бас сүйектің
еңбектері,fonticulus, тартылады. Сонымен қатар, мүрын қуысы мен көз
шарасының сыртқы пішіні айқындала бастайды.
2. Бас сүйегінің екінші дамукезеңі 7 жас пен 14 жастың аралығындағы кезеңде
өтеді. Бұл даму кезеңінде бас сүйектің өркендеп, өсуі, ал-ғашқы даму
кезеңіндей болмағанымен мұрын қуысы мен көз шарасының көлемі, бастапқы
дамукезеңіне қарағанда едәуір қарқынды түрде өтеді.
3. Үшінші даму кезеңі, ер жеткен кезеңнен бастап 25 жас аралығында өтеді. Бұл
кезеңде бас сүйектің мацдайы айқындалып, бет сүйектің көлемі кішірейеді.
4. Төртінші даму кезеңі 25-45 жас аралығын-да өтеді. Бұл даму кезеңде, бас
сүйектердің жіктері бірігіп, суйектік тканға айналады.Сонымен қатар сагитальді
жіктің ертерек бітісуі бассүйектің домалақтау болып өсуіне әкеліп соқса,тәж
тәрізді жіктің жедел дамып сүйектенуі бас сүйектің сопақша тәрізді өсуіне
ықпал етеді.
5.Бассүйектің бесінші даму мезгілі 45-жастан бастап,алдымен бет
сүйектің,кейіннен ми сауыты сүйектерінің кері даму кезеңі.Бұл кезеңде
бассүйектің тістері түсіп,бет сүйектің жалпы көлемі кішірейіп,төменгі жақ
сүйектің бұрышыф ұлғайып,альвеолярлық өсінділері кішірейеді.

5.

6. Жаңа туылған нәресте бассүйегі

Нәрестенің
бассүйек бөлімдерінің мөлшері дене
салмағы мен ұзындығына байланысты ересек адамға
қарағанда үлкендеу болады.

7. Жаңа туған нәрестенің бассүйегінің ерекшеліктері:

Жаңа туған нәрестенің бассүйегінде ми сауыты
сүйектеріне қарағанда бет сүйектері біршама
кішілеу келеді.Жаңа туған нәрестенің бассүйегінің
басқа ерекшелігі - еңбектері, болады Олардың
бассүйегінде әлі аяқталмаған сүйектенудің үш
сатысының іздері байқалады. Еңбектері, бірінші
жарғақты, сатының қалдықтары болып табылады;
олар сүйектенбеген дәнекер тіннің қалдықтары
сақталған, жіктердің қиылысқан жерінде
орналасады.

8.

Олардың болуының үлкен
функционалдық маңызы бар, себебі
бассүйектің шеке сүйектеріне едәуір
ығысып жылжуға мүмкіндік береді де,
соның арқасында бассүйек толғақ
кезінде туу жолының пішіні мен
шамасына бейімделеді. Еңбектердің
мынадай түрлерін ажыратады:

9. Алдыңғы еңбек, fonticulus anterior

, ромб пішінді,
орта сызық бойымен 4 жіктің: сагитталды, маңдай
және тәжді жіктің екі жартысының қиылысқан
жерінде жатады; 2 жаста өсіп бітеді.

10. Артқы еңбек,fonticulus posterior

, үшбұрыш
пішінді, сагитталды жіктің артқы ұшында
алдындағы 2 шеке сүйегі мен шүйде сүйегінің
қабыршағы арасында жатады; туғаннан кейін 2
айда өсіп-бітіп кетеді.

11. алдыңғысы сынатәрізді,fonticulus sphenoidalis –артқысы емізіктәрізді,fonticulus mastoideus

Бүйір еңбектері, жұп, әр жағынан екеуден, сонымен бірге
алдыңғысы сынатәрізді,fonticulus sphenoidalis , ал артқысыемізіктәрізді,fonticulus mastoideus , деп аталады.
Сына тәрізді еңбек шеке сүйек, туғаннан кейін 2-3
айлығында бітіп кетеді.
Сынатәрізді және емізіктәрізді еңбектер көбіне шала туған
(күні жетпеген) балаларда кездеседі, соның өзінде кейде
жетіп туған балаларда шүйде еңбегі болмайды.
Жаңа туған нәрестелерде жіктердің болмауы және диплоэнің
нашар дамуы, бассүйектің сыртқы бетінде ғана емес, ішкі
бетіндегі бедерінің көмескілігі байқалады.

12.

13. Бассүйектің жыныстық ерекшеліктері

Еркек бассүйегі әйелдердінкінен 10%-ға көлемділеу
Әйелдер бассүйегі тегістеу, еркектерде бассүйек төмпелері,
сызықтары, доғалары айқындау
еркек бассүйегінің сыртқы бедері (қырлар, сызықтар,
төмпелер) жақсырақ жетілген, қабақүсті доғалар
көлемділеу, шүйде шодыры күштірек жетілген.
еркек бассүйегі әйел бассүйегіне қарағанда қалыңдау
-еркек төменгі жақсүйегі салмақтылау, көрнектілеу;
жақсүйек тармақтарының бұрыштары көбіне тік болып
келсе, әйелде жазықтау
-еркектерде бассүйектің беттік бөлігі, ал әйелдерде мисауыт
бөліктері жақсы жетілген.

14.

15. Бассүйек сүйегінің жастық ерекшеліктері

Нәрестелерде:
Сүйектер кеуек заттан тұрады.
1-ші даму сатысының қалдықтары (жарғақатық), еңбектер, яғни
жарғақтар болады.
2-ші даму сатысының қалдықтары (шеміршектік) сүйекаралық
шеміршектер байқалады.
Мұрынмаңылық ауалы қойнаулар толық дамымаған(жоғарғы жақсүйек
қойнауынан басқасы):-sinus frontalis- нәрестенің 1 жасында
-sinus sphenoidalis-3-5 жасында
-торлы сүйек ұяшықтары-1жасында...
Нәрестенің бассүйегі шодыр-бұдырсыз тегіс;
Бассүйектің беттік бөлігі нашар дамыған, бастың 1/8 бөлігін құрайды
(ересектерде ½ бөлігі)
Бассүйектің сүйекаралық жіктері 3-5 жаста түзіледі.

16.

1 Кезең
• 1 жас-3 жас
• Бассүйектің дамуы баяулайды, есесіне шүйделік және шекелік аймақтар қалыптасады.
Беттің көлденең көлемі үлкейеді. Еңбектер жабылады.
• 3 жас-7 жас
• Жіктер қалыптасып, көбіне бассүйек негізінің есебінен алдынан артына қараған көлемі
үлкейеді (ересектер бассүйегі көлеміне жуықтайды).
2 Кезең
• 7 жас-16 жас
• Бассүйек негізінің өсуі баяулайды, мидың жедел өсуі салдарынан
бассүйектің төбесі үлкейеді.
3 Кезең
16 жастан кейін.
Маңдай аймағы мен беттік бөлігі басымырақ өседі.
Бассүйектің жыныстық ерекшеліктері қалыптасады.
Бассүйектің өсуі тоқтайды.

17. Қорытынды:

Жаңа туған нәрестенің бассүйегінің басқа ерекшелігі еңбектері, болады Олардың бассүйегінде әлі аяқталмаған
сүйектенудің үш сатысының іздері байқалады. Еңбектері,
бірінші жарғақты, сатының қалдықтары болып табылады;
олар сүйектенбеген дәнекер тіннің қалдықтары сақталған,
жіктердің қиылысқан жерінде орналасады.
Бас сүйектің жасына қарай ерекшеліктері: топографиялық
орналасуы сүйектердің бет сүйек пен ми сауыты сүйегінің
ара қатынасы сүйектің қалыңдығына, көлеміне, сүйектердің
аралығындағы жіктерге олардың бойындағы еңбектерге
және жасының ерекшеліктеріне тікелей байланысты.

18. Пайдаланылған әдебиеттер

Д14 «Адам анатомиясы»: оқулық. Авторлары: Т.С.Қосманбетов,
А.М.Искиндирова, Б.Ш.Шакенов,А.Б.Аубакиров, Л.А.Искакова,
Т.М.Досаев.-Алматы: «Ақнұр баспасы»,2013
«Адам анатомиясы»:Атлас. Аубакиров А.Б., Жаналиева М.К.-Астана:
«Сарыарқа»баспасы,2012
“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев –
Алматы “Қазақэнциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев,
Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша
орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005
жыл. ISBN 9965-752-06-0
Краниология // Большая советская энциклопедия. А.М.Прохоров.-3-е
изд. –М.:Советская энциклопедия, 1969-1978.
Биология:Жалпы білім беретін мектеп оқулықтары. Алматы:
Атамұра,2008.