Мемлекеттік басқарудағы адам әлеуеті

1.

ТАҚЫРЫП 12.
Мемлекеттік басқарудағы адам әлеуеті
Дәріс жоспары (1 сағат)
1. Мемлекеттік
басқару
персоналының
құрылымы, мазмұны мен сапалық деңгейі
2. Мемлекеттік қызмет әлеуметтік-құқықтық
институт және қызмет аясы ретінде.
Мемлекеттік қызмет түрлері
3. Мемлекеттік қызметкерлердің құқықтық
мәртебесі мен жіктеу негіздері
Әдебиеттер: нег: 1-21; қос 22-65
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

2. Сўраќ 1. Мемлекеттік басќару персоналыныѕ ќўрылымы, мазмўны мен сапалыќ деѕгейі

Сұрақ 1. Мемлекеттік басқару персоналының құрылымы,
мазмұны мен сапалық деңгейі
• «Персонал» түсінігінің
мазмұнын зерттеу оның 2
ерекшелігін анықтауға
мүмкіндік берді:
• а) оны қолдану аясы тек
ұйым шеңберімен шектеледі;
• б) оны сипаттау барысында
«біліктілік» термині
қолданылмайды.
• «Кадрлар» және
«персонал» түсініктерін
салыстыру арқылы
анықталды:
• Мазмұны жағынан
«персонал» түсінігі
“кадрлар” түсінігінен
кең;
• Қолданылу тұрғысынан
«кадрлар» түсінігі
«персонал» түсінігінен
кең.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

3.

Мемлекеттік қызметшілердің кәсіпқойлығы
және моральды-адамгершіліктік бағдары
Мемлекеттік
органдардағы
заманауи кадр
жұмысының
арнайы
қағидалары
Мемлекеттік қызметшілердің әлеуметтік
қорғалуы (кәсіптік өсімге байланыстыра
отырып, мемлекеттік қызметшілерді
толығымен әлеуметтік қамтамасыз ету)
Мемлекеттік қызметшілер іс-әрекетінің
тиімділігі мен сапасын бақылау
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

4. Мемлекеттік органдардаєы персоналды басќару ќызметі (кадр ќызметі) келесі функцияларды атќарады:

Мемлекеттік органдардағы персоналды басқару қызметі
(кадр қызметі) келесі функцияларды атқарады:
Мемлекеттік органдағы
кадрлармен жұмыстың өзіндік
стратегиясын әзірлеу;
Кадр жұмысының жоспарын
әзірлеу;
Кадрлық әлеуетті анықтап,
дамытып, пайдалану;
Кадр құрамының оңтайлығын
анықтау;
Кадрларды іздеу, іріктеу, жалдау,
жұмыстан босату;
Ауыстыру және ротация;
Кадрлық резерв пен ротация үшін
үміткерлерді анықтау;
Кадрлар жұмысының тиімділігін
бағалау;
Кадрлық іс жүргізу.
Мемлекеттік қызметшілерді
аттестациялау, мотивациялау,
даярлау, қайта даярлау, біліктілік
арттыруды ұйымдастыру;
Мүдделер жанжалын басқаруды
жүзеге асыру;
Еңбек режимінің сақталуын
қамтамасыз ету;
Іскерлік мансапты басқару;
Кадрлардың еңбек іс-әрекетін
бақылау және ықпал ету;
Кадрларды әлеуметтік қорғау
шараларын жүзеге асыру;
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

5. Мемлекеттік басќару персоналыныѕ 2 ќўрамдас бґлігі: лауазымды тўлєалар жјне ќызмет кґрсетуші жўмысшылар

Мемлекеттік басқару персоналының 2 құрамдас бөлігі:
лауазымды тұлғалар және қызмет көрсетуші
жұмысшылар
• лауазымды тұлғалар
мемлекеттік органдар мен
жергілікті басқару
органдарында
лауазымдарға ие болып,
оларды жүзеге асырып,
сәйкес мемлекеттік
органның өкілеттігін
жүзеге асыру бойынша
басқарушылық іс-әрекетті
іске асырады.
• Қызмет көрсетуші құрам:
мемлекеттік лауазымдарды
атқаруды қамтамасыз ету
бойынша көмекші,
материалды-техникалық
және өзге операцияларды
орындайтын жұмыскерлер.
• Олардың жұмысы
басқарушылық сипатқа ие
болмайды; мазмұны
бойынша ол инженерлітехникалық, өндірістік,
әлеуметтік-қызмет көрсету
жұмысына жақын.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

6.

Кесте 1 – Мемлекеттік басқару персоналының бастапқы
қасиеттері
Жалпымәдени
аспектіде
Жалпы дайындық; мақсатты және
құндылықты өмірлік бағдарлар; адамдармен
тіл табысу тәжірибесі; белгілі этикалық және
эстетикалық дағдылар; сөйлеу мәдениеті
Іскерлік (кәсіби)
аспектіде
Қоғамдық өмірдің сәйкес саласын басқару
мәселелеріндегі біліктілігі; еңбек белсенділігі,
қоғамдық және мемлекеттік іс-әрекет
тәжірибесі; тәртіптілік, еңбек нәтижесі үшін
жауапкершілік; біліктілік арттыру ептілігі
Тұлғалық аспектіде
Моральды тұрақтылық, адалдық, дербестік,
ерік, шешім қабылдау, инициативтілік,
коммуникабельділік, сенімділік
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

7. Мемлекеттік басќарудаєы кадрлыќ ќўрамды талдау

Мемлекеттік басқарудағы кадрлық құрамды
талдау
• 2005-2017 жж.
аралығында мемлекеттік
қызметшілер жиыны
92–95%-ды құрады
(кесте 2).
• Бұл мемлекеттік
органдарда жылдан
жылға бірқатар себептер
бойынша
толтырылмайтын белгілі
вакантты орындар саны
қалатынын көрсетті.
Ондай себептер:
1) Азаматтардың мемлекеттік
қызметке келу
қызығушылығының болмауы
(мүмкін);
2) Кадрлық резервтен лауазымға
тағайындау немесе ауыстыру
арқылы тағайындау;
3) Кадрларды болжамдау және
тартуға қатысты мемлекеттік
органдардағы кадр жұмысын
ұйымдастырудағы
кемшіліктер
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

8. Мемлекеттік ќызметшілердіѕ сандыќ ќўрамы

Мемлекеттік қызметшілердің сандық құрамы
Кесте 2 – 2005-2013, 2017 жж. мемлекеттік қызметшілер
санының өзгеру қарқыны
Кезең
Штаттық
саны
Нақты саны
Жиыны, %
Алдыңғы жылмен
салыстырғанда +/-
2005
101935
94167
92,4
2006
103505
95174
91,9
+1570
2007
104152
94949
91,2
+647
2008
104004
94961
91,3
-148
2009
102747
96935
94,3
-1257
2010
90730
87389
96,3
-12 017
2011
91559
87422
95,5
+829
2012
91077
86887
95,4
-482
2013
97831
90220
92,2
+8754
2017 ж. 1
қаңтары
98705
92203
93,4
+874
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

9.

2017 жылдың 1 қаңтарындағы мәліметтер
Мемлекеттік қызметшілердің штаттық саны, оның ішінде
98705
Саяси мемлекеттік қызметшілер
433
Әкімшілік мемлекеттік қызметшілер, оның ішінде:
98272
А корпусы
519
Б корпусы
97753
Орталық мемлекеттік органдарда
Жергілікті атқарушы органдарда
Мемлекеттік қызметшілердің штаттық
саны, оның ішінде
52616
Мемлекеттік қызметшілердің штаттық
саны, оның ішінде
46089
Орталық аппараттарда, оның ішінде:
10059
Саяси мемлекеттік қызметшілер
107
Саяси мемлекеттік қызметшілер
326
А корпусы әкімшілік мемқызметші
296
А корпусы
207
45686
Б корпусы
9526
Б корпусы әкімшілік мемқызметші,
оның ішінде
1099
Территориялық бөлімшелерде, о.і.:
42557
Жергілікті өкілетті орган мәслихатта
А корпусы
16
Облыс, қаладағы ревизиялық комиссия
қызметшілерінің щтаттық саны
654
Б корпусы
42541
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

10. САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ

• Қазақстанда - 1 мемлекеттік
қызметшіге 171,6 азаматтан
тиесілі;
• Австралия, Финляндия,
Ирландия, Нидерланды,
Ұлыбритания, Канада,
Франция, Жаңа Зеландия,
АҚШ-та – 116 азаматтан
тиесілі;
• Қазақстанда экономикалық
белсенді халықтан мемлекеттік
қызметшілердің үлес салмағы 1,1%;
• Австралия, Финляндия,
Ирландия, Нидерланды,
Ұлыбритания, Канада,
Франция, Жаңа Зеландия,
АҚШ-та – 2,43%
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

11.

Мемлекеттік қызметшілердің орташа жасына жасалған талдау
мемлекеттік қызметте ересек жастағы адамдардың жұмыс істейтінін көрсетті
(сурет 1). Саяси мемлекеттік қызметшілер әкімшілік мемлекеттік
қызметшілермен салыстырғанда орташа 10 жасқа ересектеу.
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

12.

2017 жылға дейін мемлекеттік қызметте болудың орташа өтілі (10,4
жыл): саяси қызметшілер үшін – 17,8 жыл, А корпусының әкімшілік
мемлекеттік қызметшілер үшін – 18,1, Б корпусының әкімшілік
мемқызметшілері – 10,3 жыл (сурет 2).
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

13.

Мемлекеттік қызметшілердің саны
Мемлекеттік қызметтегі жұмыс өтілі
8339 (9%)
1 жылдан аспайды
6884 (7,5 %)
1-2 жыл
6664 (7,2%)
2-3 жыл
8765 (9,5%)
3-5 жыл
7868 (8,5 %)
5-7 жыл
8217 (8,9 %)
7-9 жыл
7343 (8 %)
9-11 жыл
10563 (11,5%)
11-14 жыл
8186 (8,9%)
14-17 жыл
6013 (6,5%)
17-20 жыл
13361 (14,5%)
20 жылдан астам
Лауазымды жұмыс істеудің орташа ұзақтығы – 3,7 жыл
Саяси
мемқызметші
3,2
А корпусының әкімшілік
мемқызметші
2,9
Б корпусының әкімшілік
мемқызметші
3,7

14. Мемлекеттік ќызметшілердіѕ сапалыќ ќўрамы

Мемлекеттік қызметшілердің сапалық құрамы
• Жоғарғы білімге
ие мемлекеттік қызметшілер үлесі - 91,4%
немесе 84304 адам.
• Орта және орта кәсіптік білімі бар мемлекеттік қызмешілер үлесі – 8,6
% немесе 7899 адам.
• Ғылыми дәрежеге ие мемлекеттік қызметшілер үлесі - 0,7% немесе
636 адам, оның ішінде 173 ғылым докторлары, 27 – PhD, 439 – ғылым
кандидаттары.
• ҚР Президенті жанындағы мемлекеттік басқару Академиясының 703
түлектері мен «Болашак» бағдарламасының 494 түлектері мемлекеттік
қызметте жұмыс атқаруда.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

15.

Сұрақ 2. Мемлекеттік қызмет әлеуметтік-құқықтық институт және
қызмет аясы ретінде. Мемлекеттік қызмет түрлері
«Мемлекеттік қызмет туралы» Қазақстан Республикасының 2015
жылғы 23 қарашадағы № 416-V Заңына сәйкес мемлекеттiк қызмет –
мемлекеттiк билiктiң мiндеттерi мен функцияларын iске асыруға
бағытталған лауазымдық өкiлеттiктерді атқару жөнiндегi мемлекеттiк
қызметшiлердiң мемлекеттiк органдардағы қызметi.
«А» корпусы – адр резервіне іріктеудің, конкурстық іріктеудің,
мемлекеттік қызметті өткеру мен тоқтатудың ерекше тәртібі, сондай-ақ
арнайы біліктілік талаптары көзделген басқарушылық деңгейдегі
мемлекеттік әкімшілік лауазымдар.
«Б» корпусы – "А" корпусына енгізілмеген мемлекеттік әкімшілік
лауазымдар.
Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшi – Қазақстан Республикасының
заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде
көзделген жағдайларды қоспағанда, өз қызметін тұрақты кәсіби негізде
жүзеге асыратын мемлекеттiк қызметшi.
Мемлекеттiк саяси қызметшi – тағайындалуы (сайлануы), босатылуы
және қызметi саяси-айқындаушы сипатқа ие, саяси мақсаттар мен
мiндеттердi iске асыруға жауаптылықта болатын мемлекеттiк қызметшi.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

16. Мемлекеттік саяси жјне јкімшілік ќызметшілер лауазымдарыныѕ ТІЗІЛІМІ ЌР Президентініѕ 2015 жылєы № Жарлыєы

Мемлекеттік саяси және әкімшілік қызметшілер лауазымдарының
ТІЗІЛІМІ
ҚР Президентінің 2015 жылғы № Жарлығы
ҚР Премьер-Министрі, оның бірінші орынбасары мен орынбасарлары
ҚР Мемлекеттік хатшысы
ҚР Президенті Әкімшілігінің Басшысы, оның бірінші орынбасары мен орынбасарлары
Мемлекеттік
саяси
лауазымдар
ҚР Конституциялық Кеңесінің Төрағасы және мүшелері
ҚР Орталық сайлау комиссиясының Төрағасы, төрағаның орынбасары, хатшысы мен мүшелері
ҚР Президентінің көмекшісі – Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы, оның орынбасарлары
ҚР Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің төрағасы мен мүшелері
ҚР Президенті Кеңсесінің бастығы, оның орынбасарлары, Президентінің кеңесшілері, көмекшілері
Қазақстан Республикасының министрлері, олардың бірінші орынбасарлары мен орынбасарлары
Облыстардың, астананың және республикалық маңызы бар қаланың әкімдері, олардың бірінші
орынбасарлары мен орынбасарлары
Қазақстан Республикасының Төтенше және Өкілетті елшілері
Халықаралық ұйымдар жанындағы Қазақстан Республикасының Тұрақты өкілі, өкілетті өкілі
ҚР Президенті Әкімшілігінің бөлім меңгерушілері және өзге де құрылымдық бөлімшелерінің
басшылары, олардың орынбасарлары
ҚР Мемлекеттік қызмет істері министрлігінің Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ұлттық
бюросының төрағасы
Облыстардың әкімшілік орталығы болып табылатын қалалардың әкімдері және т.б.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

17.

1-санат
Орталық атқарушы органдардың жауапты хатшылары
Мемлекеттік
әкімшілік
лауазымдар
“А” корпусы
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі, Президентінің Іс басқармасы, Қазақстан
Республикасы Орталық сайлау комиссиясы, Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі
есеп комитеті аппараттарының басшылары, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты жанындағы
Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты
аппаратының) басшысы
Қазақстан Республикасы Жоғары Сот Кеңесінің хатшысы – Аппарат басшысы
Облыстардың, астананың және республикалық маңызы бар қаланың әкімдері аппараттарының
басшылары
Жауапты хатшы лауазымы енгізілмеген орталық атқарушы органдар аппараттарының басшылары,
Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталықтың басшысы
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті
(Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты аппараты) басшысының орынбасарлары
Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің сектор меңгерушілері
Қазақстан Республикасы Парламенті палаталары, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі Кеңсесі,
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі, Қазақстан Республикасы Президентінің Іс
басқармасы, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы, Республикалық бюджеттің
атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты жанындағы
Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты аппараты)
құрылымдық бөлімшелерінің басшылары
Орталық атқарушы органдар комитеттерінің төрағалары
Қазақстан Республикасы Парламенті Шаруашылық басқармасының басшысы және оның
орынбасарлары
Облыстық маңызы бар қалалардың (облыстардың әкімшілік орталығы болып табылатын қалалардың
әкімдерін қоспағанда), облыстар аудандарының және қалалардағы аудандардың әкімдері
2-санат
Облыстардың, астананың, республикалық маңызы бар қаланың тексеру комиссияларының төрағалары
және мүшелері

18. “Б” корпусы:

А санатының тобы – Қазақстан
Республикасы Президентінің
Әкімшілігі
Б санатының тобы – ҚР Парламенті
палаталарының аппараттары, ҚР
Премьер-Министрінің Кеңсесі, ҚР
касының Жоғарғы Соты жанындағы
Соттардың қызметін қамтамасыз ету
департаменті (ҚР Жоғарғы Сотының
аппараты), ҚР Конституциялық
Кеңесінің аппараты, ҚР Жоғары Сот
Кеңесінің аппараты, ҚР Президентінің
Іс басқармасы, ҚР Орталық сайлау
комиссиясының аппараты,
Республикалық бюджеттің атқарылуын
бақылау жөніндегі есеп комитеті
С санаттарының тобы – ҚР Президентіне тікелей
бағынатын және есеп беретін органдар, орталық
атқарушы органдар, Адам құқықтары жөніндегі
ұлттық
орталық,
орталық
атқарушы
органдардың ведомстволары, ҚР шетелдегі
мекемелері
D санаттарының тобы - Облыстар, астана,
республикалық маңызы бар қала әкімдерінің
аппараттары, облыстар, астана, республикалық
маңызы бар қала мәслихаттарының аппараттары,
облыстардың,
астананың,
республикалық
маңызы бар қаланың тексеру комиссияларының
аппараттары,
облыстардың,
астананың,
республикалық маңызы бар қаланың, Қазақстан
халқы
Ассамблеясының
аппараттары
(хатшылықтары)
Е санаттарының тобы - Аудандар, қаладағы
аудандар және облыстық маңызы бар қалалар
әкім
аппараттары,
аудандар
мәслихат
аппараттары,
жергілікті
бюджеттен
қаржыландырылатын
аудандық
атқарушы
органдар, аудандық маңызы бар қалалардың,
селолардың, кенттердің, селолық округтердің
әкімдері

19.

-
-
-
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызмет қалыптасуының
кезеңдері:
Алғашқы кезең (1992−1994 жж.) – «мемлекеттік қызмет» және «мемлекеттік
қызметші» түсініктері, осы саладағы қатынастарды реттейтін арнайы
нормативті-құқықтық актілер болмады. 1990-шы ж. ортасынан бастап әлемдік
тәжірибені зерттеу және халықаралық институттардың ұсынысы бойынша ҚР
мемлекеттік қызметінің нормативті-құқықтық негізін қалыптастыру жұмысы
басталды;
Бірінші кезең (1995−1998 жж.) – посткеңестік кеңістікте алғаш болып
Қазақстанда «Мемлекеттік қызмет туралы» Заң күшіне ие ҚР Президентінің
Жарлығы қабылданды (1995 жылдың 26 желтоқсаны, №2730):
Жарлық мемлекеттік қызметке түсу 2 жолды қамтитын нормаларды қамтыды:
тағайындау арқылы және келісім-шарт.
Мемлекеттік лауазымдарға қатысты біліктілік талаптарының болмауы
мемлекеттік қызметке дайындығы жоқ адамдардың түсуіне жол ашты.
Осылайша, қарастырылған кезеңде ауыл және ауылды округ әкімдерінің
шамамен 60%-да тек орта білім болды.
Кадрлық құрамды қамтамасыз ету тетігінің болмауы мемлекеттік органның
бірінші жетекшісінің отставкаға кетуі барысында барлық басқарушы құрамның
мәжбүрлі түрде жұмыстан босатылуына әкелді.
Мемлекеттік қызметке түсуде «туыстық», «жерлестік», «байланыстар» сияқты
бейресми қатынастар басым болды.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

20.

• Екінші кезең (1999−2004 жж.) - 1999 жылы «Мемлекеттік
қызмет туралы» ҚР Заңы қабылданды, оның негізгі
жаңалықтары:
мемлекеттік лауазымдарды саяси және әкімшілікке жіктеу
(саяси – министр және оның орынбасарлары, облыс әкімдері
мен оның орынбасарлары, аудан, қала, ауыл әкімдері);
әкімшілік мемлекеттік қызметке халықтың тең қолжетімділігін
қамтамасыз ету үшін ашық конкурстық іріктеудің енгізілуі;
сәйкес білімі мен жұмыс тәжірибесі бар тұлғаларды
тағайындау мақсатында әр мемлекеттік лауазымға біліктілік
талаптарды бекіту;
мемлекеттік қызметке келуде және аттестациялау барысында
заңды білуге емтихан тапсыруды енгізу;
мемлекеттік қызмет саласында бірегей мемлекеттік саясатты
жүзеге асыратын өкілетті органды анықталды.
Аталған жаңалықтар конкурстық-мансаптық модель деп
аталатын отандық мемлекеттік қызмет моделінің қалыптасуына
ықпал етті. Оның мәні:
мемлекеттік қызметке ашық конкурстық іріктеу;
жүйе ішінде қызмет бабы бойынша жылжудың жабық
сызбасы.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

21.

• Үшінші кезең (2005−2008 жж.) – 2005 және 2007
жж. мемлекеттік қызмет заңына өзгерістер мен
толықтырулар енгізілді. Енгізілген жаңалықтар:
кадрлық саясат тиімділігін арттыру және
жемқорлықтың алдын алу үшін саяси мемлекеттік
қызметшілерді ротациялау институтын енгізу;
өз өкілеттігін тоқтатқан судьялар үшін әкімшілік
мемлекеттік лауазымды конкурстын тыс негізде
иелену құқығын ұсыну;
жемқорлық
элементтері
үшін
жабылмаған
тәртіптік алымға ие мемлекеттік қызметшілер үшін
ауысым түрінде әкімшілік мемлекеттік лауазымды
иеленуге тыйым салу;
жемқорлыққа қатысты құқық бұзған тұлғалар
үшін мемлекеттік қызметке орналасуға тыйым
салудың енгізілуі.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

22.

Төртінші кезең (2009−2010 жж.) мемлекеттік қызметті реттейтін нормативтіқұқықтық актілерге 4 рет өзгерістер
енгізілді.
Себебі – жемқорлыққа қарсы шараларды
өткізу қажеттілігі.
“Мүдделер жанжалы» түсінігі енгізілді.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

23.

Кесте 4 – Персоналды басқару критерийі бойынша
бағалау әдістемесі
Критерийлер (2012 жыл)
1) Персоналды таңдау тәртібі;
2) Адамзат ресурстарын пайдалану
тиімділігі;
3) Мемлекеттік қызметшілердің
кәсіптену деңгейі;
4)
Мемлекеттік
органдардың
жемқорлық деңгейі;
5) Мемлекеттік қызметшілерді
мотивациялау деңгейі
Критерийлер (2015 жыл)
1) Адамзат ресурстарын пайдалану
тиімділігі;
2) Мемлекеттік қызметшілерді
оқыту;
3)
Мемлекеттік
органдардың
жемқорлық деңгейі;
4) Мемлекеттік қызметшілердің
қанағаттану деңгейі
О
С
Ы
Л
А
Й
Ш
А
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

24. 2015 жылы «Персоналды басќару» баєыты бойынша мемлекеттік органдардыѕ тиімділігін баєалау нјтижелері

2015 жылы «Персоналды басқару» бағыты бойынша мемлекеттік
органдардың тиімділігін бағалау нәтижелері
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері министрлігі (қазіргі
«ҚР мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл
Агенттігі») «Орталық мемлекеттік органдар мен облыстардың, республикалық
маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары қызметінің
тиімділігін жыл сайынғы бағалау жүйесі туралы» ҚР Президентінің 2010
жылғы 19 наурыздағы № 954 Жарлығына сәйкес «Персоналды басқару»
бағыты бойынша мемлекеттік органдардың тиімділігін бағалауды жүргізеді.
Бағалау мемлекеттік органдардың адам ресурстарын пайдалану тиімділігі,
мемлекеттік қызметшілерді оқыту, сыбайлас жемқорлықтың алдын-алу
бойынша жұмыс тиімділігі, мемлекеттік қызметшілердің қанағаттану деңгейі
критерийлері бойынша ақпаратын талдау негізінде жүргізіледі.
жалғасы
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

25.

• Бағалауға 12 орталық мемлекеттік және 16 жергілікті атқарушы орган жатады.
• 2015 жылдың қорытындысы бойынша орта балл 74,2 баллды құрады (2014 жылдың
қорытындысы бойынша – 72,4).
• Орталық мемлекеттік органдар арасында орта балл 74,5 баллды құрады, бұл 2014 жылмен
салыстырғанда 0,9 баллға артық;
• Жергілікті атқарушы органдар арасында – 73,9 балл, ол да сондай-ақ 2014 жылмен
салыстырғанда 2,4 баллға артық.
• Сыбайлас жемқорлықтың алдын-алу, мемлекеттік қызметшілерді оқыту және адам
ресурстарын пайдалану тиімділігі бойынша жұмыс тиімділігі оң өзгерістерге ие болды.
• Сыбайлас жемқорлық үшін сотталған мемлекеттік қызметшілер саны (2014 жылдың
қорытындысы бойынша) 111 адамнан 69 адамға дейін едәуір қысқарды.
• Табыс және мүлік бойынша декларацияларды өз еркімен жариялаған басқарушы буын
мемлекеттік қызметшілерінің үлесі 14,6 % (71,9% дейін) өсті (2014 жылдың қорытындысы
бойынша – 57,3%).
Мемлекеттік органдар біліктілікті жоғарылатуға жататын мемлекеттік қызметшілерді іс
жүзінде толығымен қамту (97 %) қамтамасыз етілді, бұл 2014 жылмен салыстырғанда 2%
артық. Қайта даярлаудан өткен мемлекеттік қызметшілердің үлесі 88% дейін өсті (2014 жылы –
85%).
• Адам ресурстарын пайдалану тиімділігі бағытында мемлекеттік органдарда кадрлар
ауысуының шағын төмендеуі байқалуда.
• Персоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесімен қарастырылған негіздер бойынша
2015 жылы мемлекеттік органдар жұмысшыларының 8,9% жұмыстан шықты (2014 жылы –
9,1%), соның ішінде жергілікті атқарушы органдарда ауысу 13,8% төмендеді, ол 14,4% құраған
2014 жылдың көрсеткішінен төмен.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

26.

Кесте 5 – “А” және “Б” корпустарына әкімшілік мемлекеттік
лауазымға іріктеу сызбасы
А корпусы
Б корпусы
1)
“А”
корпусының
әкімшілік
мемлекеттік
қызметінің
кадрлық
резервіне жинау туралы хабарлама;
2) Үміткерлердің құжаттар тапсыруы;
3)
Үміткерлер
құжатын
біліктілік
талаптарына сәйкестігін қарастыру;
4) емтихандар;
5)
Емтиханды
сәтті
тапсырған
үміткерлермен әңгімелесу;
6)
“А”
корпусының
әкімшілік
мемлекеттік
қызметінің
кадрлық
резервіне тіркеу;
7) тағайындау
1) емтихандар;
2)
“Б”
корпусының
әкімшілік
мемлекеттік
қызметінің
кадрлық
резервіне тіркеу туралы сертификат
беру;
3) Бос орындарға конкурс туралы
хабарлама;
4)
Сертификатқа
ие
үміткерлер
құжаттарын қарастыру;
5) әңгімелесу;
6) тағайындау.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

27. 2016 жылы мемлекеттік ќызмет саласындаєы іс-јрекет ќорытындылары туралы аќпарат

2016 жылы мемлекеттік қызмет саласындағы іс-әрекет
қорытындылары туралы ақпарат
1. Құқық қорғау органдары үміткерлері мен
қызметкерлерін тестілеудің орталықтанған және
бірегей жүйесі енгізілді
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

28. 2016 жылы мемлекеттік ќызмет саласындаєы іс-јрекет ќорытындылары туралы аќпарат

2016 жылы мемлекеттік қызмет саласындағы іс-әрекет
қорытындылары туралы ақпарат
2.
«Б»
корпусы
қызметшілеріне
оңтайландырылды
әкімшілік
байқау
мемлекеттік
мерзімдері
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

29. 2016 жылы мемлекеттік ќызмет саласындаєы іс-јрекет ќорытындылары туралы аќпарат

2016 жылы мемлекеттік қызмет саласындағы іс-әрекет
қорытындылары туралы ақпарат
3. «Б» корпусы лауазымдарына
талаптары қайта қаралды
біліктілік
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

30. Мемлекеттік ќызметтіѕ жаѕа моделініѕ іске асырылу барысы

Мемлекеттік қызметтің жаңа моделінің іске асырылу барысы
100 нақты қадам – 1 бағыт “Кәсіби аппаратты қалыптастыру”
1 қадам – мемлекеттік қызметтің
мансаптық моделі енгізілді, жалпы
жұмыс өтілі жоқ мемқызметке жаңадан
келген үміткерлер төменгі сатыдан
бастайды
(2017
жылдың
20
қыркүйегінде мемқызметтің бастапқы
сатысына 5456 адам түсті, олардың
ішінде 2988 – жергілікті атқарушы
органға, 2468 – орталық мемлекеттік
органдарға);
2 қадам – құзыреттілікті ескерумен
мемқызметке өту заңды түрде бекітілді.
Жеке
қасиеттерді
бағалаудың
автоматтандырылған жүйесі енгізілді
(2017 жылдың 20 қыркүйегінде 14975
адамның жеке қасиеттері бағаланды,
тәуекел аймағынан жоғары бағаға
82,1% (12287 адам) ие болды).
3 қадам – Мемқызметке іріктеудің 3
сатылы жүйесі енгізілді: 1) үміткерлер
заңнаманы білуге тестілеуден, 2) жеке
қасиеттерді бағалаудан, 3) профильдік
білім
бойынша
меморганда
әңгімелесуден өтеді (2017 жылдың 20
қыркүйегінде 1-ші сатыға 33000 адам
қатысып, 45,9% (15140 адам) оң баға
алды;
15781
адам
әңгімелесуге
қатысып, 13436 адам өтті);
4 қадам - 3+3 формуласы (2017
жылдың 20 қыркүйегінде
«3+3»
сызбасы бойынша сынақ мерзімін 2226
мемқызметші өтті, 52 мемқызметшіге
сынақ мерзімі 6 айға ұзартылды, 12
адам жұмыстан босатылды).
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

31. Мемлекеттік ќызметтіѕ жаѕа моделініѕ іске асырылу барысы

Мемлекеттік қызметтің жаңа моделінің іске асырылу барысы
100 нақты қадам – 1 бағыт “Кәсіби аппаратты қалыптастыру”
5, 6 қадамдар – мемқызмешілерді
бағалау әдістемелері бекітілді, жеке
жоспарлар әзірленді, Президенттің
Жарлығымен бағалауға өкілетті саяси
қызметшілер тізімі бекітілді; Агенттік,
орталық меморган, KornFerryHayGroup
компаниясы бірлесе отырып, Факторлыбалды шкала жобасын әзірлеу жүзеге
асырылуда;
7 қадам – Ұлттық экономика
Министрлігі, Еңбек және халықты
әлеуметтік қорғау Министрлігімен
мемқызметшілердің
лауазымдық
еңбекақысына өңірлік коэффциенттерді
төлеу шарттары әзірленуде.
8 қадам – Мемқызмет туралы Заңда
ротацияланатын
мемқызметшілерді
жекешелендіру құқығынсыз қызметтік
баспанамен қамтамасыз ету нормасы
қарастырылған (2017 жылдың 20
қыркүйегінде облыс әкімдіктері мен
Алматы қ. Әкімдігінде 275 бірлік
ведомстволық баспана болды, оның
ішінде облыс орталықтарында - 135
пәтер, аудандарда – 140);
9 қадам – мемқызметшілерді 3 жылда
бір реттен оқыту (2017 жылдың 20
қыркүйегінде
біліктілікті арттыру
және
қайта
даярлаудан
15290
мемқызметші өтті ).
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

32. Мемлекеттік ќызметтіѕ жаѕа моделініѕ іске асырылу барысы

Мемлекеттік қызметтің жаңа моделінің іске асырылу барысы
100 нақты қадам – 1 бағыт “Кәсіби аппаратты қалыптастыру”
10 қадам – ішкі байқау бойынша
мемқызметшілерді алға жылжыту (2017
жылдың 1 қаңтарынан 20 қыркүйегіне
дейін елде 14746 байқау жарияланып,
оның 551 жалғасуда);
11 қадам – меморганға шетелдік
менеджерлерді
тарту
мүмкіндігі
енгізілді
(2017
жылдың
20
қыркүйегінде
жеке
сектордан
мемқызметке 531 адам қабылданды);
12
қадам
–
мемлекеттік
қызметшілердің
жаңа
Этикалық
кодексі қабылданды;
13 қадам – “Сыбайлас жемқорлыққа
қарсы” Заң қабылданды; Ұлттық бюро
құрылды
(2017
жылдың
20
қыркүйегінде
192
территориялық
бөлімшелер, жергілікті атқарушы
органдар тексерілді).
14 қадам – Мемлекеттік қызмет туралы
Заң құқық қорғау органдарына да
қатысты қолданылды, енді құқық
қорғау
органдарына
үміткерлер
Агенттікті заңды білу және жеке
қасиеттерді
бағалауға
қатысты
тестілеуден өтеді (жыл басынан
тестілеуге 23010 адам қатысты);
15 қадам – ағымдағы жылдың 1
ақпанынан 30 маусым айына дейін а»Б»
корпусының
әкімшілік
мемқызметшілері
аттестацияланды
(65778 қызметшілер өтті)
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

33.

Сұрақ 3. Мемлекеттік қызметкерлердің құқықтық
мәртебесі мен жіктеу негіздері
«Мемлекеттік
қызмет
туралы»
Қазақстан
Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы № 416V Заңына сәйкес мемлекеттiк қызметшi – мемлекеттiк
органда Қазақстан Республикасының заңнамасында
белгiленген тәртiппен республикалық немесе жергiлiктi
бюджеттерден не Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң қаражатынан ақы төленетiн мемлекеттiк
лауазымды атқаратын және мемлекеттiң мiндеттерi мен
функцияларын iске асыру мақсатында лауазымдық
өкiлеттiктерді
жүзеге
асыратын
Қазақстан
Республикасының азаматы.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

34. Мемлекеттiк ќызметшiнiѕ ќўќыќтары: 

Мемлекеттiк қызметшiнiң құқықтары:
1)
Республиканың
азаматтарына
ҚР
Конституциясымен және заңдарымен
кепiлдiк
берiлетiн
құқықтар
мен
бостандықтарды пайдалану;
2) өз өкiлеттiгi шегiнде мәселелердi қарауға
және олар бойынша шешiмдер қабылдауға
қатысуға, тиiстi органдар мен лауазымды
адамдардың оларды орындауын талап ету;
4) лауазымдық мiндеттердi атқару үшiн
белгiленген тәртiппен меншiк нысандарына
қарамастан, ұйымдарда болу;
5) басшыдан мемлекеттiк қызметшiнiң
атқаратын лауазымына сәйкес қызметтiк
өкiлеттiк мiндеттерi мен көлемiн дәл
белгiлеудi талап ету;
6)
жеке
басының
қадiр-қасиетiнiң
құрметтелуiне, басшылар, өзге де лауазымды
адамдар және азаматтар тарапынан өзiне әдiл
және құрметпен көзқарас жасалуы;
8)
тиiстi
бюджет
қаражаты
есебiнен
қайта
даярлануға
(қайта
мамандануға) және бiлiктiлiгiн арттыру;
10) бiлiктiлiгi, қабілетi, сiңiрген еңбегi және
өзiнiң қызметтiк мiндеттерiн адал орындауы
ескеріле
отырып,
қызметi
бойынша
жоғарылау;
11-1)
өзіне
мәлім
болған
сыбайлас
жемқорлық құқық бұзушылықтың анық
жағдайлары туралы өзі жұмыс істейтін
мемлекеттік орган басшылығының назарына
немесе құқық қорғау органдарына жеткізген
жағдайда
Қазақстан
Республикасының
заңнамасына
сәйкес
құқықтық және өзге де қорғалу;
12) еңбегiнiң қорғалуына, денсаулығының
сақталуына, қауiпсiз және жоғары өнiмдi
жұмыс iстеуi үшiн қажеттi еңбек жағдайы;
13) әлеуметтiк және құқықтық қорғалу;
14) мемлекеттiк қызметтен өз қалауы
бойынша босау;
15)
зейнетақымен
және
әлеуметтiк
қамсыздандырылу;
16) жоғары тұрған мемлекеттiк органдар мен
лауазымды адамдарға мемлекеттiк қызметтi
жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар енгізу.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

35. Мемлекеттiк ќызметшiлерді негізгі міндеттері:

Мемлекеттiк қызметшiлерді негізгі міндеттері:
1)
Республиканың
Конституциясы
мен
заңдарын сақтау;
2)
Қазақстан
Республикасының
Президентi бекiткен тәртiппен мемлекеттiк
қызметшiнiң антын беру;
3)
азаматтар
мен
заңды
тұлғалар
құқықтарының, бостандықтары мен заңды
мүдделерiнiң сақталуын және қорғалуын
қамтамасыз етуге, заңдарда белгiленген тәртiп
пен мерзiмде азаматтардың өтiнiштерiн
қарауға, олар бойынша қажеттi шаралар
қолдану;
4) өзiне берiлген құқықтар шегiнде және
қызмет мiндеттерiне сәйкес өкiлеттiгiн жүзеге
асыру;
5) мемлекеттiк тәртiп пен еңбек тәртiбiн сақтау;
7) қызмет этикасы нормаларын сақтау;
8) басшылардың бұйрықтары мен өкiмдерiн,
жоғары тұрған органдар мен лауазымды
адамдардың өз өкiлеттiгi шегiнде шығарған
шешiмдерi мен нұсқауларын орындау;
9) мемлекеттiк құпияларды және заңмен қорғалатын
өзге де құпияны сақтауға, оның iшiнде мемлекеттiк
қызметтi тоқтатқаннан кейiн де, заңмен белгiленген
белгiлi бiр уақыт iшiнде, ол жөнiнде қолхат бере
отырып сақтау;
10) қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде алған,
азаматтардың жеке өмiрiн, ар-намысын және қадiрқасиетiн қозғайтын мәлiметтердi құпия сақтауға
және олардан, заңдарда көзделген жағдайларды
қоспағанда, мұндай ақпарат берудi талап етпеу;
11) мемлекеттiк меншiктiң сақталуын қамтамасыз
етуге, өзіне сеніп тапсырылған мемлекеттiк меншiктi
тек қызметтiк мақсатта пайдалану;
12-1) өздеріне мәлім болған сыбайлас жемқорлық
құқық бұзушылық жағдайлары туралы өздері жұмыс
істейтін мемлекеттік орган басшылығының назарына
немесе құқық қорғау органдарына дереу хабарлау;
13) қызметтiк міндеттерін тиiмдi атқару үшiн өзiнiң
кәсiби деңгейi мен біліктiлiгiн арттыру;
14) оқуды аяқтағаннан кейін өздерін жоғары оқу
орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары
бойынша мемлекеттік тапсырыс шеңберінде оқуға
жіберген
мемлекеттік
органда,
сондай-ақ
мемлекеттік қызметте тікелей жұмысты өтеу.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

36. Мемлекеттік ќызметте болуєа байланысты шектеулер:

Мемлекеттік қызметте болуға байланысты шектеулер:
1. Құқығы жоқ:
• 1) өкiлдi органдардың депутаты болуға;
• 2) педагогтiк, ғылыми және өзге де
шығармашылық қызметтi қоспағанда,
басқа да ақылы қызметпен айналысуға;
• 3) кәсiпкерлiк қызметпен айналысуға,
соның iшiнде, егер коммерциялық
ұйымды басқаруға тiкелей қатысу
Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес
оның қызметтiк мiндетiне кiрмейтiн
болса, егер "Сыбайлас жемқорлыққа
қарсы
күрес
туралы"
ҚР
Заңында өзгеше белгіленбесе,
ұйымдық-құқықтық
нысанына
қарамастан, коммерциялық ұйымды
басқаруға қатысуға;
• 4) үшiншi тұлғалардың істерi бойынша
өзi қызмет iстейтiн не өзiне тiкелей
бағынысты
немесе
өзiнiң
бақылауындағы мемлекеттік органда
өкiл болуға;
5) өзiнiң қызметтiк iс-әрекетiн материалдықтехникалық, қаржылық және ақпараттық
қамтамасыз ету құралдарын, басқа да
мемлекеттiк мүлiк пен қызметтiк ақпаратты
қызметтiк емес мақсатта пайдалануға;
6) ереуiлдердi қоса алғанда, мемлекеттiк
органдардың қалыпты жұмыс iстеуiне және
қызметтiк мiндеттердi орындауға кедергi
келтiретiн әрекеттерге қатысуға;
7)
лауазымдық
өкiлеттiгiн
орындауға
байланысты азаматтар мен заңды тұлғалар
көрсететiн
қызметтi
жеке
мақсатына
пайдалануға;
8)
Заңдарда
көзделген
жағдайларды
қоспағанда, мемлекеттiк қызметшiге өзiнiң
жақын туыстары ата-аналары, балалары, бала
асырап алушылар, асырап алған балалар, атаанасы бiр және ата-анасы бөлек аға-iнiлерi
мен
апа-сiңлiлерi,
аталары,
әжелерi,
немерелерi) немесе ерi (зайыбы) атқаратын
қызметке тiкелей бағынысты лауазым
атқаруына болмайды және т.б.
Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы