Мастануды тудыратын «Ұшқыш» заттарды анықтауда газды хроматографыияны қолдану

1. Мастануды тудыратын «Ұшқыш» заттарды анықтауда газды хроматографыияны қолдану

«Астана Медицина Университеті» АҚ
Фармацевтикалық пәндер кафедрасы
Тексерген: Джаканова М.Т.
Орындаған: Орынбаев Т.Е.
Топ: 501 фарм
АСТАНА 2017

2. Жоспар

«Газды хроматография және хромато масс
спектрометрия әдістерімен биологиялық
сұйықтықтарда ұшқыш токсикалық заттарды
анықтау» Әдіс авторлары
Әдіс сипаттамасы
Зерттеу мақсаты
Экспериментальді бөлік
Стандартты ерітінділерді дайындау
Хроматографиялы анализ жүргізу
Хроматографиялы анализ шарттары.
Масс спектрометриялық детектирлеу шарттары
Нәтижелер және оларды талқылау

3. Газды хроматография және хромато масс спектрометрия әдістерімен биологиялық сұйықтықтарда ұшқыш токсикалық заттарды анықтау

Савчук С.А. т.ғ.д., ММА Сеченов атындағы химико-
токсикологиялық бөлімнің жетекші ғылыми
қызметкері.
Веденин А.Н. Interlab Inc. Ген.директоры
Изотов Б.Н. м.ғ.д., профессор, РФ ДСМ бас токсикологы
Қан, несеп, сілекейдегі алкоголь және техникалық
сұйықтықтар компоненттерін жалынды ионизациялы
және масс-спектрометриялы детектирлеу және сандық
анықтау бойынша хроматографилық талдаудың жалпы
кешенді методикасы шығарылды

4.

Хромато масс спектрометрия әдісін пайдалану
барысында толық сканирлеу режимінде өлшенетін
концентрациялар диапазоны(SCAN) 0,5-1000 мкг/мл
құрады таңдалған иондардың селективті мониторингі
(SIM) 0.05-1000 мкг/мл. Жалынды ионизациялы
детектирлеу(ГХ-ДИП) кезінде өлшенетін
концентрациялар диапазоны 1,0-1000 мкг/мл құрайды.
Техникалық сұйықтықтар компоненттерін анықтау
үшін бу фазалы анализдің жаңа түрі пайдаланылды –
бөлме температурасында теңсалмақты булы фазаны
талдау(Ambitient Head Space Analysis).

5.

Жұмыс барысында буфазалы анализдің варианттарының метрологиялық
характеристикаларына баға берілген.
Теңсалмақты буфазалы талдау. Талдау әдісіне анықтаудың мүмкін қателігі 0,4%
дан жаман емес.
Этанолды және метанолды анықтау шегі 0,007%. Ацетон, ацетонитрил,
пиридин, және хлороорганикалық қосылыстарда 1-3 мкг/мл. Ароматикалық
көмірсутектерде: бензол, толуол, ксилол, стиролдарда 0,5 мкг/мл. ГХ-ДИП
және ГХ-МС талдауда компоненттердің идентификациясы үшін Ұсталу
Уақытын Фиксациялау (RTL, Retentation Time Locking) ол хроматографиялық
талдау параметрлерін реттеуге мүмкіндік береді. Ол мынадай жолмен жүзеге
асырылады: хроматографиялық колонканы ауыфстырған жағдайдада ұсталу
уақыты өзгермей қалады және басқа лабараторияда осыған ұқсас
аппараттарда жүргізген жағдайда да ұсталу уақыты өзгермей қалады.
RTL әдісі әртүрлі лабараторияларда анализ процедураларын унифицирлеуге
мүмкіндік береді.

6.

Этанол және басқа да ұщқыш еріткіштерді
биологиялық сұйықтықтарда анықтау үшін
отырғызылмалы колонкалардың әртүрлі
варианттары қолдланылады.
Отандық практикада кеңінен тараған әдіс ол –
қандағы алкогольді ГХ экспрессті талдау әдісі.
Детектор ретінде катарометр пайдаланылады.
Этил спиртін алкилнитритті туындылар түрінде
анықтайды.

7. Зерттеу мақсаты

Алкогольді биологиялық сұйықтықтарда
экспрессті анықтау және биологиялық
объектілерде ұшқыш токсикалық компоненттеріні
хроматография және хромато масс
спектрометриялы талдау әдістері жинағын жасап
шығару.
Өңделіп шығарылған әдістер бірқатар талаптарға
жауап беруі қажет:
1. біртипті хроматографиялы колонканың болуы;
2. хроматографиялы детектирлеу жүйесі;
3. Идентификация бағдарламасы және
мәліметтерді өңдеу жүйелеріне ие болуы керек

8. Экспериментальді бөлік

1. Аппаратура.
Газды хроматографтавр Agilent 6890 немесе
хроматогравфиялы шприц инесін виалаға батыркын
реттеуге болатын автосамплері бар Agilent 7683
Хроматограф жалынды ионизациялы детектормен
немесе Agilent 5973N масс селективті детектормен
қамтылған және HP-FFAP (19091F-) 50 м; 0,32 мм; 0,50 мкм
(ГХ-ДИП үшін), усталу уақытын бақылау үшін – RTL
бағдарламасы.
Биологиялық сұйықтықтарда алкогольді экспрессті
анықтау үшін HPB ALC (19091S-510) 7м; 0,32 мм; 20 мкм
каппилярлары пайдаланылады.

9. Стандартты ерітінділерді дайындау

Несеп және сілекейдегі ұшқыш компоненттерді
анықтау үшін пропанол-1 ішкі стандартын
дайындау.
100 мл сыйымдылықты өлшем колбасына 50 мл
дистилденген су құйып, 10 мл пропанол-1 құйып
дистилденген сумен 100 мл-ге дейін жеткізеді.
Сулы ерітіндідегі пропанол-1 концентрация 10 %
құрайды.

10.

Қан анализінде ұшқыш компоненттерінің болуына ішкі
стандарт ерітіндісін дайындау.
400 мл көлемді өлшем колбасына 50 мл дистильденген су
құйылады, 10 мл пропанол-1 қосып көлемін 400 мл-ге дйін
жеткізеді. Пропанол-1 сулы ерітіндісінде концентрациясы
2,5%.
Этанол, метанол, ацетон, изопрпанололдардың
градуирлеуші ерітінділерін дайындау.
А ерітіндісін дайындау. 100 мл сыйымдылықты өлшем
колбасына 50 мл дистилденген су құйып, 10 мл пропанол-1
құйып дистилденген сумен 100 мл-ге дейін жеткізеді. Сулы
ерітіндідегі пропанол-1 концентрация 10 % құрайды. 100 мл
өлшем колбасына 50мл су құйылады, әр заттан 1 млзат
құйылып дистильденген сумен 100 мл-ге жеткізеді.

11.

Этанол, метанол, ацетон, изопрпанололдардың
градуирлеуші ерітінділерін 0,02; 0,05; 0,1%
концентрацияларымен дайындау.
Градуирлеуші ерітінділер анықталатын заттары жоқ
биологиялық сұйықтықтардан(қан, несеп, сілекей)
дайындалады. Қан, несеп, сілекейдің сандық анықтау
үшін үш градуировка жүргізіледі.
Қан сынамаларынаалдын ала 10%ды цитраттың
ерітіндісін енгізеді (100мкл ерітінді 1 мл қанға). Ал үш
аликвоталы көлемдерге (1мл) 2, 5, 10 мкл А ерітіндісін
қосады. Әр сынамаға 5 мкл пропанол-1 ішкі стандартын
қосады, және ГХ-ДИП не ГХ-МС жүргізеді.

12. Хроматографиялы анализ жүргізу

Несеп, сілекей сынамаларын алу және ішкі
стандарттар енгізу.
Бу фазалы талдау үшін 1 мл несеп немесе сілекей
алынады әр сынамаға 5 мкл 10%ті пропанол-1 ішкі
стандартын енгізеді. Сынаманы ГХ-ДИП немсе ГХМС қа ұшыратады және 1 және 2 кестедегі заттар
болуына анықтайды. Сынамада пропанол-1 ішкі
стандарты концентрациясы 0,05% -ды құрайды.

13.

Қанды алу және ішкі стандартты енгізу.
Булы фазалы анализде 0,25 мл қанды алады. Әр
сынамаға ішкі стандарттың 5 мкл-н енгізеді.
Сынаманы ГХ-ДИП немсе ГХ-МС қа ұшыратады
және 1 және 2 кестедегі заттар болуына анықтайды.
Сынамада пропанол-1 ішкі стандарты
концентрациясы 0,05% -ды құрайды.
Хроматографиялы анализ шарттары.

14.

15. Хроматографиялы анализ шарттары.

HP-FFAP колонкасына хроматографиялық анализ шарттары
Колонка термостатының температурасы 60 С⁰(5 мин), 190 С ⁰
(25мин).
Талдау газ-тассымалдаушының үнемі қысымында
жүргізіледі (Constant Pressure) ГХ-МСД әдісінде газтасымалдаушы ретінде гелий пайдаланылады. Оның
хроматографиялы колонкаға кіру кезіндегі қысымы 31,8 p.s.i,
газ-тасымалдаушының температурасы 60 С ⁰ та,
жұмсалынуы – 1мл/мин., газ-тасымалдаушының сызықты
жалдамдығы 28,3 см/сек
ГХ-ДИП әдісінде газ-тасымалдаушы ретінде азот
пайдаланылады. Оның хроматографиялы колонкаға кіру
кезіндегі қысымы 5,6 p.s.i, газ-тасымалдаушының
температурасы 60 С ⁰ та, жұмсалынуы – 1мл/мин., газтасымалдаушының сызықты жалдамдығы 22,2 см/сек

16.

Бу фазалы анализ кезінде енгізілген сынама көлемі 50
мкл, сұйық сынама хроматографына енгізілген кезде
оның көлемі 1 мкл құрады.
Этанол, метанол, изопропанол және ацетонды қанда
несепте сілекейде бағытталған талдау жасағанда
анализ уақыты 6,5 минутты құрайды. Әр 50 анализден
соң құрылғыны конденцирлеп тұру қажет – бір сағат
ішінде. Колонка термостаты температурасы 210 С ⁰
кезінде.
HP-FFAP 50 м; 0,50 мм; 0,50 мкм(газ-тасымалдаушы
азот) колонкасындағы анықталатын қосылыстардың
Ұсталу Уақыты 1,2 кестелерде көрсетілген, ол мәліметті
Ұсталу уақыты фиксациясы әдісімен алады(Ratention
Time Locking, RTL)

17. Масс спектрометриялық детектирлеу шарттары

Анализ толық ионды тоқты сканирлеу режимінде
жүргізіледі.
Аналитикалық интерфейс температурасы 180 С ⁰
Иондар көзі температурасы 230С ⁰
Квадропульді масс фильтрінің температурасы 150
С⁰
Массалар диапазоны m/z 29-300 а.е.м.

18.

19.

20. Нәтижелер және оларды талқылау

ГХ-ДИП әдісінде техникалық сұйықтықтар
компоненттерін анықтау 1,2 кестелерде көрсетілген
стандартты қосылыстардың ұсталу уақытына сәйкес
жүргізіледі.
Егерде сынамада 1,2,4 кестелерде көрсетілмеген заттар
табылса, онда анықтау үшін Pfle-ger, NSIT, Wiley масс
спектрлер стандартты кітапханаларынан пайдаланады.
Спирттер және соларға тектес қоспаларды кспрессті
газохроматографиялы анықтау(2,2-5,5) қысқартылған
HP-B ALC колонкасында жүргізіледі, анықталатын
заттар 2 кестеде келтірілген.

21.

22.

23.

1в суретінде ерікті 50 мл виски ішкеннен 30
минуттан кейін несеп хроматограммасы
көрсетілген, сілекейдегі алкоголь мөлшері 0,015%
құрады.