Қан және лимфа. Эмбрионалдық қан жасау. Қанның жасқа байланысты гистологиясы және регенерациясы

1. Студенттің өзіндік жұмысы

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік
медицина университеті
Студенттің өзіндік жұмысы
Факультеті: Жалпы медицина
Дисциплина: Гистология негіздері
Тақырыбы: Қан және лимфа. Эмбрионалдық қан жасау.
Қанның жасқа байланысты гистологиясы және регенерациясы
Орындаған: Каспи А.Р.
Тексерген: Сермагамбетова И.Т.

2. Жоспары:

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
a) Қан. Қан плазмасы
b) Лимфа
c) Эмбрионалдық қан жасау.
d) Қан жасушаларының жасқа байланысты өзгеруі
ІІІ Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
V Бағалау парағы

3.

Организмнің ішкі ортасына қан, лимфа және ұлпа сұйықтығы
жатады.Ішкі ортаның салыстырмалы химиялық құрамы мен
физика-химиялық тұрақтылық қасиеті арқылы организмнің
жасушалары салыстырмалы өзгермейтін жағдайларда тіршілік
етеді және сыртқы орта әсеріне көп ұшырамайды.
Организмнің ішкі ортасы
Қан
Лимфа
Ұлпа
сұйықтығы

4. Қан

Қан – қан тамырларының ішінде болатын сұйық тін. Қан
плазмасы мен қанның формальды элементтерінен тұрады.
Адам ағзасының 5 – 9%-ы қаннан тұрады (5-6 литрдей).

5. Қан

Плазма
Формальды
элементтер
эритроциттер
лейкоциттер
тромбациттер

6. Қан плазмасы

Қан плазмасы - қанның сұйықтық бөлімі. Оның құрамына (9092%) органикалық және бейорганикалық заттар (8-10%) кіреді.
Бейорганикалық заттың (6,5-8,5%) белоктар, ал (1,5-3,5%)
органикалық және минералды тұздардан тұрады. Плазмадағы
оганикалық заттардан ең көбі белоктар (орта есеппен 7-8%) –
албуминдер, глобулиндер және фибриноген (фибриногені жоқ
плазманы қанның сары суы деп атайды).

7.

8.

9. Эритроциттердің түрлері

Эритроциттердің түрлері
Дискоциттер (екі бүйірі қысыңқы)
Планоциттер(жалпақ)
Эхиноциттер (эритроциттердің
ескірген түрі)
Стоматоциттер(күмбез тәрізді)
Сфероциттер (шар тәрізді)
Ретикулоциттер(жас
эритроциттер)

10. Лейкоциттер

Лейкоциттер немесе қанның ақ
түйіршіктері – түссіз, ядролы қан
жасушалары. 1мм3 көлемінде - 49 мың лейкоциттер болады.
Лейкоциттердің негізгі қызметі қорғаныштық. Лейкоциттердің
қорғаныштық қызыметі олардың
қанда антиденелерді құрып,
бактериялардың өзіне сіңіріп,
жою қабілетіне
байланысты(макрофагтық).
Лейкоциттер түйіршікті
(гранилоциттер) және түйіршіксіз
(агранулуциттер) болып бөлінеді

11. Лейкоциттер

Түйіршікті
Түйіршіксіз
Базофильді
гранулоциттер
Нейтрофильді
гранулоциттер
Эозинофильді
гранулоциттер
Лимфоциттер
Моноциттер
Кіші
лимфоциттер
Орташа
лимфоциттер
Ірі
лимфоциттер

12. Тромбоциттер

Қан пластинкалары (тромбоциттер) – пішінсіз, түссіз, адам
қанында топтасып орналасқан қанның формальды элементтері. 1
мм3 көлемінде 400000мың тромбоциттер болады. Орташа
тіршілік ету мерзімі 5-7 тәулік. Тромбоциттер сүйектің қызыл
кемігінде түзіледі. Негізгі қызметі – қанның ұюына қатысады.

13. Лимфа

Лимфа (латынша «lympha» - таза су, ылғал) - адамның лимфа
тамырлары мен лимфа түйіндерінде болатын сұйық дәнекер
ұлпа немесе сарғылт түсті мөлдір сұйықтық. Лимфа - ағзаның
ішкі ортасы, ұлпа сұйықтығынан түзіледі. Лимфаның химиялық
құрамы: 95% су, 1-2% нәруыз; 0,1% глюкоза; 0,9% минералды
тұздар. Лимфаның құрамында фибриноген нәруызы болады.
Лимфоцит - лейкоциттің бауырда түзілетін түйіршіксіз түрі.
Адамның барлық лейкоциттерінің 18-30%-ын құрайды.
Лимфоциттер - ұсақ, диаметрі 8-10 мкм. Лимфа сыртқы және
ішкі әсерлерге өте сезімтал.

14. Лимфа айналымы

15.

16. Қан жасушаларының жасқа байланысты өзгеруі

Жаңа туылған нәрестенің алғашқы сағаттарындағы қанында
эритроциттер саны 6,0-7,0*1012 /л болады. Кейін 10-14 тәуліктерде бұл
көрсеткіш ересек адамдардағы эритроциттер санына теңеседі. Ал 3-6
айлық нәрестеде эритроциттердің саны азаяды, бұл физиологиялық
анемия болып саналады. Ал лейкоциттердің саны 10,-30,0*109 /л болса,
ол көрсеткіш екі аптадан кейін азаяды, 9,0-15,0*109/л. Жаңа туылған
сәбиде нейтрофильдер мен лимфоциттердің саны ересектердікіндей 4,59,0*109/л.Бұл әрі қарай лимфоциттердің саны өсіп, ал нейтрофильдер
саны азаяды. Туылғаннан кейін төртінші тәулікте лимфоциттердің саны
теңеседі. Мұны лейкоциттердің бірінші физиологиялық қиылысуы дейді.
Баланың 1-2 жасында лимфоциттері 65%, ал нейтрофильдері 25%, 4жастағы балада қайтадан лимфоциттер азайып, ал нейтрофильдер
көбейіп, ересектермен теңеледі, мұны екінші физиологиялық қиылыу
кезеңі дейміз.

17. Қолданылған әдебиеттер:

1. Цитология және гистология. Оқу құралы. Сапаров
Қ.Ә. — Алматы: Қазақ университеті, 2009. - 128 бет.
2. Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі / —
Алматы: «Сөздік-Словарь», 2009 жыл. Вирусология,
иммунология, генетика, молекулалық биология.
3. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі»
баспасы, 1993 жыл. Әлімқұлова Р., Сәтімбеков Р. Ә 55