ҚР-ғы неонатологиялық қызметі: заманауи жағдайы және даму жолдары. Перинатальді көмектің ұйымдастырылуы

1.

Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
Шымкент медициналық институты
Дипломнан кейінгі білім беру факультеті
ҚР-ғы неонатологиялық қызметі: заманауи жағдайы және
даму жолдары. Перинатальді көмектің ұйымдастырылуы
және акушерлік стационардағы нәрестелердің медициналық
қызметінің принциптері. Жолдастық босану. Ана мен
баланың бірге болуы. Қолды дұрыстап жуу.
Қабылдаған: Тузелов М. Қ
Дайындаған: Ахметова Ә.М
тобы: ПҚ-605

2. Жоспар

1
Кіріспе
2
Негізгі бөлім
А)
ҚР-ғы неонатологиялық қызметі
Б)
Перинатальді көмектің ұйымдастырылуы
С)
3
4
Жолдастық босану. Ана мен баланың бірге
болуы. Қолды дұрыстап жуу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3. Кіріспе

• Неонатология – жаңа туылған нәрестелерді күту
туралы ғылым, нақты айтқанда балалар өмірінің
алғашқы 4 аптасындағы олардың ауруларын
анықтау мен емдеудің қолайлы әдістерін
іздестіруге, осы неонатальдық кезеңде адамның
алдағы өмірінде денсаулығын қалыптастыруға
қажетті жағдайларды тудыруға бағытталған
педиатрияның басты бір саласы.
• Жаңа туылғандық немесе неонатальды кезең –
туылғаннан кейінгі нәресте өмірінің алғашқы
туылғаннан кейінгі нәресте өмірінің алғашқы 28
күнгі аралықты айтады.

4.

ҚР-ғы неонатологиялық қызметі
Неонатология жас ғылым, ХХ ғасырдың
бас кезеңінен бастап дами бастады.
1960 жылы америкалық педиатр
Александр Шаффер ұсынған.
Қазақстанда дамуына үлес қосқан
профессор А.И. Авенирова, Т.Қ
Чувакова, Б.Х Хабижанов, Б.Ж
Тастанбеков, Е.Т Дадамбаев т.б бар

5.

• Бала өлім көрсеткіші – 1000 тірі туылғандардың ішіндегі 5
жасқа дейінгі өлген балалардың саны.
• Нәрестелік өлім көрсеткіші – 1000 тірі туылғандардың
ішінде 1 жасқа дейінгі өлгендердің саны, басқаша айтқанда
нақты есеп беру жылындағы 1 жасқа дейінгі өлгендердің
саны.
• Неонатальды өлім көрсеткіші –толық 28 күн толып
туылғандар ішінде өлгендер санын 1000 тірі туылғандарға
шаққандағы саны.
• Перинатальды өлім көрсеткіші –өлі туылғандар саны (
жүктіліктің 22 аптасынан кейін өлі туғандар ) +өмірінің
алғашқы аптасында өлгендер санын ( 6 күн 23 сағат 59 мину
) 1000 тірі және өлі туығандарға шаққанда.
• Ұрықтың ерте өлуі – жүктіліктің толық 20 апталығына
дейінгі өлім.
• Ұрықтың аралық өлімі – жүктіліктің 20 аптасынан кейін
бірақ 28 аптасына дейінгі өлімді айтады.
• Ұрықтың кеш феталды өлімі –жүктіліктің 28 апталығынан
кейінгі өлімді айтады.

6.

• Күні жетіп туылған нәресте – жүктіліктің 37 мен 42
апталықтар арасыда туылған нәресте.
• Шала туылған нәресте – жүктіліктің 37 аптасына
дейін туылған нәресте.
• Күні асып туылған нәресте – жүктіліктің 42
аптасында және одан асып туылған нәресте.
• Аз салмақпен туылғандар – кез келген гестациялық
мерзімде салмағы 2,5 килограммнан аз салмақпен
туылғандар.
• Өте аз салмақпен туылғандар – кез келген
гестациялық мерзімде салмағы 1,5 килограммнан
аз салмақпен туылғандар.
• Экстремалды аз салмақпен туылғандар – кез келген
гестациялық мерзімде салмағы 1,0 килограммнан
аз салмақпен туылғандар.

7.

Перинатальді
көмектің
ұйымдастырылуы

8. Босануға дейінгі патронаж

• Педиатр немесе орта медицина қызметікері 8-10
күн ішінде жүктілік туралы мәлімет келіп түскеннен
соң патронаж жасайды.
• негізгі міндеті:
• 1. болашақ ананы консультациялау және қолдау
• 2. Қауіп факторларын анықтау
• Рекомендациялар:
• Анасының денсаулығын, зиянды әдеттерін бағалау
• гинекологпен бірге жүктілік ағымын бағалау
• Тамақтану, анемия алдын алуға кеңес беру
• Туберкулез профилактикасы

9.

• Екінші босануға дейінгі патронаж жүктіліктің 30-32
аптасында жүргізіледі
• негізгі міндеттері:
• 1. І патронажда берілген кеңестерді орындалуын
қадағалау.
• 2. Босануға отбасын дайындау, жолдастық босану
туралы ақпарат беру.
• Рекомендация:
• Төспен емізуге дайындау;
• Жаңа туған нәресте бұрышын дайындау;
• Отбасын мүшелерінің инфекциялық ауруларын
анықтау.

10. Жаңа туған нәрестені клиникалық тексеру

• Бөлмені дайындау
• Шолып қарау
• Нәрестенің бет бейнесін қарау
• Айқайы (ұзақтығы)
• Қимыл белсенділігі(патологиялық қалыптар)
• Тері жамылғысының түсі
• Дене қызуы( көтерілуі, төмендеуі)

11. Жаңа туылған нәрестені күту принциптері

Босану бөлмесін
дайындау
Баланы құрғату
Баланың жағдайын
бағалау
Тыныс жолдарын
тазалау(қажет
болса)
Баланы анасына
беру “тері мен тері”
Классификациялау,
қажет болса
шаралар қолдану

12.

Кіндігін кесу
Төске салып емізу
Бала мен анасын
жалғыз
қалдырмау
Профилактикалық
шаралар жүргізу
Баланы қарау,
бойын, салмағын
өлшеу, киіндіру
Анасымен бірге
тәулік бойы
болуын қадағалау

13. Жүйелер бойынша қарау

• Басты қарау
• Басты пальпациялау(туылу ісігі, кефалогематома, ми жарықтары, бас сүйек
сынықтары)
• Бас аускультациясы
• Бет аймағын қарау(бет ассиметриясы, туа біткен дакроцистит)
• Көзді қарау
• Ауыз қуысының сілемей қабатын қарау
• Мойынды қарау(пальпациялау, аускультациялау)
• Кеудені қарау(пальпация, перкуссия, аускультация)
• Ішті қарау (пальпация, перкуссия, аускультация)
• Кіндік жарасын қарау
• Жыныс ағзаларын қарау
• Бел аймағын қарау
• Бөксе аймағын қарау
• Жамбас –ортан жілік буынын қарау

14. Учаскеде жаңа туған балаларды патронаждауды ұйымдастыру

Нәрестелік кезең мен 2 айға толмаған сәбиді бақылау
№ р/с
1
Неше рет келді
Баланың жасы
дәрігер/фельдшер
Перзентханадан шығарғаннан
кейінгі алғашқы 3 күн
мейірбике
1 – дәрігер мен мейірбикенің үйде
бірлесіп қарауы
2
7 күн толғанда
-
үйде
3
14 күн толғанда
1 - үйде
-
4
21 күн толғанда
-
үйде
5
28 күн толғанда
-
үйде
6
1 ай
1 - қабылдауда
үйде
7
2 айға толмаған
-
үйде
Барлығы 8 қарауы, оның ішінде:
8
Барлығы:
3 дәрігер/фельдшер
5 мейірбике қарауы
қарауы

15. Жаңа туған балалардың ауруларының негізгі ауруларының алдын алу, диагностика және емдеу негізінде мынадай шараларды жүзеге

асырады:
• 1) нәресте мен 2 айға толмаған сәби (қауіпті
белгілердің, дамуында көзге байқалатын кемістіктердің
және басқаларының ерте анықталуы) денсаулығының
жай-күйіне дұрыс баға беру;
2) нәресте мен 2 айға толмаған сәбиге күтім
жасауды (балалар кереуеті, бағып-күтуге қажетті керекжарақтар, киім, ойыншық) бағалау;
3) ана денсаулығының жай-күйін (лактостаз/емшек
қабынуы, босанғаннан кейінгі торығу, бала емізетін
ананың тамақтану пирамидасын және т.б.) бағалау;
4) сүттің шығу жағдайын тексеру, емізу техникасын
үйрету (кеудеге «4-3-4» жағдайында дұрыс салып,
жатқызу), тек емізудің артықшылықтарына үйрету;
5) «2 айға толмаған» кезеңін қосқанда, баланы
күтіп-бағуға үйрету;
6) психомоторлық және әлеуметтік дамуын (балаға
ойын және қарым-қатынас жасау арқылы жете көңіл
бөлу) бағалау;
7) БЖАЫҚ ерте жастағы балаларға күтім жасау
ұсынымдарына сәйкес қосалқы коректендіруді енгізу;

16. Жаңа туылған нәрестеге емдік профилактикалық шараларды ұйымдастыру

• Нәрестеге өз бетінше еметіндей мүмкіндік жасау
(15-20 минут ішінде бала өзі анасынан емуге
талаптанады) ана төсіне еметіндей дұрыс жатуына
көмектесу. Анасында, баласында жылы көрпемен
жауып , емуіне кедергі жасамау керек.
• Туған бөлмедегі ауа температурасы 25-270 C болуы
керек.
• Әр 30 минутта туғаннан соң дене температурасын
электронды термометрмен өлшеу (баланы ашқанда,
емшек еміп, анасымен бірге жатқан кезін бұзбау).
Жаңа туған баланы алғашқы рет өңдеу. Бұрынғы
әдет бойынша әрбір 120 минутта бала қанып емген
соң ұйықтайды. Осы уақытта өлшеуге болады және
алғашқы өңдеу жұмыстарын жүргізеді, алдын ала
үстелге жайылған жайалықтарға, сәулені жылу көзі
бар жерге орналастырылады.

17. Кіндік күтімі

1. Кіндігін алғашқы лүпілі тоқтаған бетте (1 мин. ішінде)
кеседі.
2. Өте ыңғайлы, кіндікті сенімді әдіспен резинамен
байлайды.
3. Қысқышпен қысылған және байланған кіндікті
резиналы қысқыш көмегімен тартады.
4. Пластикалық қысқыш – оны қайта қолдануға
болмайды.
5. Кіндік түбін таза және құрғақ ұстау керек, оны
ештемемен жауып, үстіне ештеңе салмақтамайды.
6. Антисептикалық дәрілік заттармен кіндікті күнделікті
өңдемейді.
7. Кіндік түбін кір болудан, зәр тамудан сақтау және таза
киіммен қамтамасыз ету, осы ереже перезентханада да,
үйде де сақталуы керек.

18. Профилактикалық емшаралар

• 1. Алғашқы мерзімдерде қан ағудың
алдын алу керек жəне
геморрагиялық аурулардың өршіп
кетуі үшін - тері-ет астына 1 мг
немесе 2 мг бірінші күні аузынан
витамин К1 жəне туғаннан соң 7
күнде сол дозада қайталау, егер
витамин К жоқ болса, К витаминін
тері-ет арасына қалыпты туғанға - 5
мг, шала туғанға - 2-3 мг.
2. Коньюктивиттің алдын алуда 1%
тетрациклинді жақпай ұсынылады,
өйткені зиянсыз тиімді жəне арзан
3. БҚЖ-ға егу перзентханадан үйге
шыққанда барлық жаңа туған
балаларға жүргізіледі, тек қана ВИЧ
симптомына қарама қайшы.

19. Жаялықтау

• Тығыз жаялықтау бірнеше себептермен
қолданылмайды:
1. Өкпе желдетуін қиындату,
диафрагманың (көк ет)
қозғалмасын
2. Дененің əр бөлігіне қан
ағысын төмендетеді.
3. Бала денесімен жаялық
арасында жұқа қабат қатпар
болса ол жылуды
ұстамайды.
4. Аяқ-қол қозғалысын шектеу
ет-нерв үйлесімділігінің
дамуына кедергі болады.
5. Басын қатты таңу баланың
емуіне кедергі, өйткені аузын
көбірек ашып төске дұрыс
жақындауын қиындатады.
6. Баланы бөлесе көбірек
ұйықтайды жəне төсті көп
іздемейді.

20. Баланы шомылдыру

• Баланың сыртқы денесі кір тоңғақты болса онда əр 2-6
сағатта мынандай жағдайда, және перзентханадан
шыққыннан соң шомылдырады:
-
бөлменің ауа температурасы 27С төмен емес;
- ваннада су температурасы 37,5 С;
шомылдырған соң жылы құрғақ сүлгімен орап,
мұқият кептіріп басынан аяғына дейін сүрту;
-

21.

тезірек баланы жаялықтап, басына бас киімін
кигізу;
-
баланы ана төсіне апарып жатқызу;
жаялықтарын ауыстырғанда бала денесі
суымау керек, барлық іс-əрекеттер жылдам
болуы керек.
-

22. Аз салмақты жаңа туған нәрестелер күтімі

• Аз салмақты нәрестенің туылуы күтілгенде:
босану бөліміндегі
ауа температурасы
28ºС болуы тиіс
(қосымша
жылытқыштар қосу
жылы жаялық, бас
киім, қысқа шұлық
және басқа да тиісті
киім дайындау
барлық жабдықтың
оңалту шараларына
дайын болуы;
аз салмақпен туылған
нәрестелер
басқалардан гөрі
жансақтауға мұқтаж
болғандықтан,
жансақтаудың
барлық әдістерін
меңгерген
неонатологтар
командасы

23. Аз салмақпен жаңа туылған нәрестелердің босану палатасындағы күтімі

• Сақтықтың әмбебап шараларын қолдану (ауруханаішілік
инфекциялар профилактикасы) – қолда дұрыс және мұқият
жуу, тек зарарсыздандырылған аспаптарды қолдану, қажетсіз
инвазивті емшаралардан аулақ болу).
• Гипотермия профилактикасы
• Туылғаннан кейінгі гипогликемия профилактикасы:
- калорияны сәйкес тұтыну үшін туылғаннан 1 сағаттан
кейін емшек беруді бастау.
• Тыныс алу бұзушылықтарын уақтылы айқындау:
- нәрестені туылғаннан кейін бірінші 2 сағат бойы әр 30 минут
сайын байқау:
- ыңырсыған тыныс алу жоқ па, тыңдау;
- 1 минутта тыныс алу жиілігін тыңдау, егер ТАЖ 30 т/мин. аз
болса, егер 60 т/мин. көп болса, қайтадан санау;
- кеуде қуысының тартылуы немесе танауының едіреюі бар
ма, тексеру.
Ана мен баланы ешқашан қараусыз қалдырмау!

24. Аз салмақты балаларды қоректендіру

Қоректендіру әдісі:
- жаңа туған нәрестенің бастапқы салмағынан,
сору рефлексінің жетілгендігінен, жұтудан және
осылардың үйлесімділігі.
Дене салмағы туылғанда 1,75-тен до 2,5 кг-ға
дейінгі нәрестелерде және салмақты
қиындықтар болмаса, емізуді туыла сала
бастауға болады.
Туылғандағы дене салмағы 1,75 кг-нан аз
нәрестелерде және салмақты қиындықтар
болмаса, сауып алынған емшек сүтімен
баламалы сүңгі немесе ыдыс/қасықпен
қоректендіру әдісі қолданылады.

25. Гигиена мен сақтық шаралары

баланы анасының өзі
күтуін қадағалау (киімін
ауыстыру, жуу,
температурасын өлшеу);
анасының қолды дұрыс
жуу техникасын және оны
орындауды қадағалау;
кіндікбау қалдығын ашық
әдіспен жүргізу,
ешнәрсемен өңдемеу, ол
ұдайы құрғақ болуын
қадағалау, несеп пен
нәжіс тигізбеу;
инвазивті емшараларды
(қан алу), егер осылар
қажет болса, барынша
қысқарту; жарақатты
дұрыс өңдеу;
нәрестеге әрі ана
күтімін қамтамасыз ету

26. Жолдастық босану. Ана мен баланың бірге болуы. Қолды дұрыстап жуу

27. Анасымен бірге тәулік бойы болуы

28. Жаңа туылған баланы күту кезінде қолды жуу гигиенасын қатаң сақтау қажет!

29.

30. Қорытынды

• Қорыта келгенде,
ұрпағымыз болашағымыз,
сондықтан
балаларымыздың
денсаулықтарына
уақтылы көңіл бөліп,
дәрігерге дер кезінде
қаратып, ағзасында
өзгерістер болып жатса
неге көңіл бөлу керек
екенін аналарға түсіндіре
білу, көптеген келеңсіз
жағдайлардың алдын
алар еді.

31. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

• 1.Неменко Б.А. Оспанова Г.К Балалар мен жасөспірімдер
гигиенасы(Оқулық).- Алматы 2002.344б.
• 2.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков., М.,
Медицина, 2004.,
• 3.Дадамбаев Е.Т. Нәресте туралы ілім 2005 ж.
• 4. Дадамбаев Е.Т. Бала дәрігерінің серігі, Алматы 2011
ж.
• 5. Педиатрия. Национальное руководство: в 2-х тт. Под
ред. А.А. Баранова.- М.: ГЭОТАР - Медиа.- 2009.
• 6. Лекции по педиатрии. Том 7. Диетология и
нутрициология. Под ред. В.Ф. Демина, С.О.,
Ключникова, Ю.Г. Мухиной. М.: РГМУ, 2007.
• www.medelement.kz
• www.adilet.zan.kz