Қоғамдық денсаулықпен байланысты медицинаның этикалық мәселелері

1.

АҚ «Астана Медицина Университеті»
СӨЖ
Тақырыбы: Қоғамдық денсаулықпен байланысты медицинаның
этикалық мәселелері. ҚР Президентінің жыл сайынғы халыққа
жолдауындағы денсаулық тақырыбы.
Орындаған: Шайкен Ә.Қ.
Топ: 327 ЖМ
Тексерген: Ахелова Ш.Л.
Астана 2018

2. Жоспар:

Кіріспе
Негізгі бөлім
I.
II.
a.
b.
Этикалық принциптер
ҚР Президентінің жолдауы
Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер
III.

3. Кіріспе

Қоғамдық денсаулық сақтауды бағалаудың негізгі
компоненті – медициналық этика, ол емдеупрофилактикалық мамандануда басты рольді
алады.
Қоғамдық
денсаулық
сақтау
проблемаларының
шынайылығы
мен
объективтілігін этикалық аспекттерін қосқанда
анықтау тек әр мемлекеттегі оның оң және теріс
даму тенденцияларын бағалау арқылы мүмкін
болып отыр. Өкінішке орай, қазіргі уақытта
медициналық этика екінші орынға ауысып
отыр, өйткені біраз елдің денсаулық сақтауының
басты аспектісі болып экономика және т.б.
болып отыр .

4. Этикалық принциптер

Гиппократ кезінен бастап медицинада бірыңғай этикалық
принциптер құрылды. Олардың негізгілері мыналар:
Дәрігер іс-әрекетінің барлығы науқастың жағдайын
жақсартуға бағытталуы керек, керісінше емес;
Науқасқа азап және туған-туысқандарына қайғы-қасірет
тудыруы мүмкін іс-әрекеттерден аулақ болу керек;
Дәрігердің іс-әрекеті ешкімге зардап алып келмеуі керек;
Дәрігер шешімі қазіргі медицинаға негізделуі керек;
Дәрігер науқасқа байыту көзі ретінде қарамауы керек;
Дәрігер науқас денсаулығына қатысты мәліметтерді және
емдеу нәтижесінде анықталған жағдайларды құпияда
сақтау керек;

5. Қағидат #1

Тұтқындар мен тергеуге алынған
адамдарға
медициналық
қызмет
көрсететін
денсаулық
сақтау
жұмысшылары олардың физикалық
және
психикалық
денсаулығын
қорғауға міндетті және олардың
денсаулығын
бостандықтағы
адамдардың денсаулығына сай бөлмей
сапалы қызмет көрсетуі қажет.

6. Қағидат #2

Денсаулық сақтау жұмыскерлері мына
жағдайларда медициналық этиканы
бұзады, егер:
активті
немесе пассивті азаптауға
қатысса
немесе
арандатушылық
көрсетсе және т.б.
тергеу кезінде өздерінің білімі мен
тәжірибесін тергеуге алынған немесе
түрмедегі адамдардың физикалық және
психикалық денсаулығын зақымдауға
бағыттаса және т.б.;

7.

Этикалық медициналық қағидаттар науқастың
құқығы мен мүддесін қорғауға бағытталған.
Бірақ, өмірде түрлі оқиғалар болады.
Медицина қызметкері медицина этикасына
қайшы келетін іс-әрекеттерді орындауға
мәжбүр болады. Бұндай жағдайларда дәрігер
науқас өміріне аз қауіп төндіретін шешім
қабылдауға талпынады.

8. Өмірлік мысалдар

Өмірлік мысалдар өте көп. Мысалы, төтенше
жағдайларда
немесе
әскери-далалық
медициналық көмек, бұл уақыттарда
жарақаттанған адамдарды сұрыптау жүзеге
асады. Ереже бойынша, жарақаттанғандар 3
топқа бөлінеді: жеңіл, ауыр және үмітсіздер;
Жеңіл жарақаттанғандарды таңып, тылға
жібереді. Ауыр жақаттанғандарды ең
алдымен сол орында максимальды көмек
көрсетіп, тылға жібереді. Үмітсіздердің
азабын жеңілдетеді, бірақ тылға жібермейді.

9.

Негізінен кейбір үмітсіздердің өмірін аман
сақтап
қалуға
болады, егер олардың
денсаулығымен жоғары біліктілікті дәрігерлер
арнайыландырылған
специализацияланған
құралдарды қолданса. Ол үшін науқастарды
медперсоналмен бірге жедел эвакуациялау
керек. Бірақ бұл жағдайда жеңіл және ауыр
жарақаттанғандар медицина көмегінсіз қалады.

10.

Осы уақытта мынадай медициналық этикалық
проблема туындайды: бір жағынан адамды
аман алып қалуға болатын мүмкіндіктен
айырмау керек, екінші жағынан бір адамды
құтқарам деп ондаған адамдарды жайбарақат
қалдырып кетуге болмайды. Этикалық
тұрғыдан бұл жағдайдан шығудың дұрыс
жауабы
жоқ.
Сондықтан
әр
дәрігер
жауапкершілікті мойнына алып, өзі шешім
қабылдайды. Көптеген дәрігерлер көптің
өмірін аман сақтап қалу керек деген қағиданы
негізге алады.

11. Студентті оқытудағы медициналық этикалық проблемалар

Студенттерді
тірі
адамдарда
оқыту
да
медициналық этикалық проблемалар қатарына
жатады. Студенттердің тәжірибесі және білімі
салыстырмалы түрде аз болғандықтан, олар
науқасқа зиян тигізулері мүмкін, ал бұл
дәрігерлік этикаға қайшы келеді. Бірақ жоғары
біліктілікті
дәрігерді
тірі
адамдармен
тәжірибесіз қалай дайындап шығуға болады?!
Мүляждар да, мәйіттер де болашақ дәрігерді
тірі адаммен жүргізілген тәжірибелердей
дайындап шықпайды. Бұл этикалық проблема
әлі де шешімін тапқан жоқ.

12.

Денсаулық сақтау аясы адамдардың өмір сүру
сапасы мен халықтың әлеуметтік жағдайын
анықтайды. Еліміздегі денсаулықты қорғау
сұрақтарына жауаптар табу демографиялық
жағдайды шешуге мүмкіндік береді және адам
капиталының дамуына алғышарт туындатады.
Сондықтан да Елбасымыздың халыққа Жолдауы
“Болашақты бірге жасаймыз” медицина
қауымымен әлеуметтік модернизацияның
кепілі ретінде қабылданады.

13. ҚР денсаулық сақтауы дамуы нәтижесінде көптеген нәтижелерге қол жетті:

ҚР Кодексі қабылданды “Халық денсаулығы мен денсаулық
қорғау системасы”
Тегін медициналық көмектің кепілденген көлемінің минимальды
стандарттары орнатылды
Шекара қорғалуының санитарлық системасы
ұйымдастырылды: мемлекетіміздің шекарасында
санитарлық-карантинді бекеттердің торы ашылған
Алғашқы медико-санитарлық көмектің реформациясы
жүргізілген, жалпы дәрігерлік тәжірибе жүзінде қызмет
атқарылады, балаларды профилактикалық қарау, ересек
халық арасында жүрек-қан тамыр ауруларын анықтауға,
әйел адамдарда репродуктивті жүйенің онкопатологиясын
анықтауға бағытталған скринингтік зерттеулер жүргізу
2010 жылдың 1 қаңтарынан бастап Денсаулық қорғаудың
бірыңғай ұлттық жүйесі енгізілген, ол науқастарға еркін
дәрігерлерді таңдауға мүмкіндік береді, медициналық
қызмет арасында бәсеке туындату арқылы сапаны көтеру,
факттік шығын нәтижесінде медициналық қызметті төлеу
Денсаулық сақтауду қаржыландыру 2002 жылғы 1,9% -тен 2010
жылғы 3,2% -ке артты

14.

Бір адамға қаржыландыру 3,3% - ке көтерілді, 21750 теңгеден 22479
теңгеге дейін. Тегін медициналық көмектің кепілденген көлемі
7,8% көтерілді, 14,1 млрд.-тан 15,2 млрд-ке дейін.
“Телемедицина дамуы мен ауылдық жерлердегі денсаулық сақтаудың
мобильді медицинасы” аясында 2009 жылдан бастап 13
телемедициналық құрылғылардың комплекттері жұмыс атқарады.
2010 жылдан бастап санитарлы авиациялық жедел медициналық
көмектің аймақтық орталығы жұмыс атқарады
Ауылдық дәрігерлік амбулаториялардың санитарлық көлікпен
қамтамасыздандырылуы 100%
Облыстың денсаулық сақтау жүйесі емдік-профилактикалық
организациялармен ұсынылған
Дәрілік заттардың бірыңғай дистрибуциялық жүйесіне сай еліміздің
дәрілерін қолдану көлемі артып, экономикалық тұрғыдан
шығындар азайды.
Шала туған балаларды күтуге ыңғайыландырылған құрылғылар
көбеюде
Ауданда жоғары специализацияланған медициналық көмек дамуда.

15. Қорытынды

Елбасымыз дамудың жаңа этаптарында нақты
мәселелерді қояды – экономиканың тұрақты
өсуін, қазақстандықтарды сапалы қызметпен
қамтамасыз ету және ұлттық қауіпсіздікті
дамыту.
Жыл сайынғы Нұрсұлтан Назарбаевтың
халыққа Жолдауы жаһандық дауысы бар
құжат болып табылады. Оның себебі,
қозғалатын
сұрақтардың
тек
қана
мемлекетішілік қана емес, жаһандық
сұрақтар қойылатынына байланысты.

16. Қолданылған әдебиеттер

Дземешкевич С.Л., Богорад И.В., Гурвич А.И.
Биоэтика
и
деонтология
в
клинической
трансплантологии//“Биомедицинская этика” Ред.
В.И. Покровский, М. Медицина, 1997, с.141.
2. Карьера в медицине / Вед.ред. А.Элиович, отв.ред.
М.Широкова. – М.: Аванта+, 2003. – 320с.
3. Национальное
информационное
агентство
«КазИнформ»
4. Назарбаев Н.А. «Послание народу Казахстана»,
2012
5. www.zakon.kz
1.
6.