Витаминдер және олардың маңызы

1. Сабақтың тақырыбы: Витаминдер

2. Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Организм үшін витаминнің
маңызы, олардың жетіспеушілігінен
организмде болатын өзгерістер туралы
білімдерін толықтыру.
Дамытушылық: Адам организмдегі
витаминдердің маңызы, тағамдағы
витаминдерді сақтау жолдары туралы
білімдерін дамыту.
Тәрбиелілік: Тағам құнарлылығы, дұрыс
тамақтану, салауатты өмір салтын
қалыптастыруға баулу.

3. Сабақ жоспары:

бөлу.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) Сәлемдесу, түгелдеу, топқа
ә) Психологиялық дайындық.
ІІ.Үй тапсырмасы.
а)Сұрақ-жауап.
ә) Биологиялық диктант.“Білгенге
– маржан”.
III.Жаңа сабақ.
IV. Сөздікпен жұмыс
V.Блиц-турнир.
VI. Венн диаграммасы.
VII.Қорытынды.Семантикалық
карта.
VIII. Топтастыру.
ІХ. “Бейнет түбі – зейнет” бағалау.
X. Үйге тапсырма.

4. ІІ.Үй тапсырмасы.

I-топтың сұрақтары:
1.Зат және энергия алмасудың маңызы қандай?
2.Пластикалық алмасу дегеніміз не?
3.Энергетикалық алмасудың мәні?
4.Нәруыз алмасуы қалай жүреді?
II-топтың сұрақтары:
1.Майлар адам денесінің қанша процентін құрайды?
2.Көмірсулар алмасуының қандай ерекшелігі бар?
3.Су зат алмасуда тұтас организмде қандай рөл атқарады?
4.Минералды тұздардың адам организміндегі рөлі қандай?

5.

1....аминқышқылдарынан түзіледі.
2.Көмірсулар ыдырағанда ...түзіледі.
3.Қорытылған астың сіңірілуі
алдымен...одан қанға түсетін зат.
4. Адам ағзасындағы жалпы судың
көлемі ... пайыз.
5.Сүйек құрамына...кіреді.
6. Ересек адамға қажетті майдың
тәуліктік мөлшері ...

6. III.Жаңа сабақ Витаминдер және олардың маңызы

Витаминдер денсаулықтың нығаюына әсер
етеді.Организм суық тиюден болатын және
жұқпалы аурулардан қарсы тұруын
жоғарылатады,жұмысқа қабілеттілікті
арттырады.1911 жылы поляк ғалымы К.Функ
тазартылған күрішпен қоректенген
көгершіндерді сал ауруынан емдеген затты
күріш кебегінен алды.Ол бұл затты витамин
(лат.vita-тіршілік)деп атады.

7. Витаминдер дегеніміз- ағзаның тіршілік әрекетіне қажет органикалық заттардың жеке тобы

Ағзаның суық тиюден
сақтауына әсер етеді
Аминқышқылдар,майлар
, нуклеин
қышқылдар,гормондар
синтезі мен ыдырауына
қатысады
Жұқпалы
ауруларға
қарсы тұруына
ықпал етеді
Витаминдер
Ферменттердің
құрамында болып,
биохимиялық,
физиологиялық
процестерге қатысады
Тәулігіне әртүрлі
витаминдердің
бірнеше милиграмы
ғана қажет
Денсаулықтың
нығаюын
жүзеге асырады
Жұмысқа
қабілеттілікті
арттырады

8. Витаминдердің ашылу тарихынан...

1881жылы орыс дәрігері Н.И.Лунин
өз эксперименттері негізінде тамақ
құрамындағы қандайда бір ерекше
заттардың болмауынан ауруға
ұшырауын анықтады.
1911жылы поляк ғалымы К.Функ
тазартылмаған күрішпен қоректенген
көгершіндерді сал(паралич)
ауруынан емдеген затты күріш
кебегінен алды. Ол бұл затты
витамин(лат.vita-тіршілік)деп атады.

9. Витаминдер

Суда еритіндер
Н
С
В
Майда еритіндер
В
А
2
12
В
1
В
6
К
D
Е

10. Ағзадағы витаминдер концентрациясының бұзылуы

• ГИПОВИТАМИНОЗ
( гипо... және
витамин) ағзадағы
витаминдердің
жетіспеушілігі
• ГИПЕРВИТАМИНОЗ
(гипер…және
витамин) ағзадағы
витаминдер
мөлшерінің артуы
( А және Д
витаминдерінің ғана
артуы ағзаны
ауруға
шалдықтырады)
• АВИТАМИНОЗ
қандай да бір
витаминнің күрт
жетіспеушілігінен
болатын ауру.
(Мысалы:бери-бери,
пеллагра,
құрқұлақ(цинга)
және т.б.)

11. А Витамині

Тәуліктік мөлшері1-1,5
мг
Өсу витамині
Родопсиннің
түзілуі
Ферменттер
Жұмысын күшейтеді
Эпителий
ұлпаларының
өсуін реттейді

12. В тобы витаминдері

Тәуліктік мөлшері
0,2-14 мг
Ақуыз алмасуына
қатысады
Қан жасушаларының
түзілуін
жүзеге асырады
Ес, зейін,жүйке
жүйесі қызметіне
әсер етеді
Жүрек,бұлшықет,
эпителий ұлпасының
қызметін жақсартады

13. С витамині

Тәуліктік мөлшері
50 -100 мг
Ферменттердің
құрам бөлігі
Ақуыз синтезіне
қатысады
Иммунитетті
күшейтеді
Антиденелердің
Қалыптасуын
жүзеге асырады

14. Лимон жоқ кезде …

Ұлы Отан соғысы кезіндегі
Ленинград блокадасында
балаларды қарағай жас
бұтақтарының
қайнатпасымен
тамақтандырған. Себебі,
қарағай бұтақтарында С
витамині өте көп.

15. Д Витамині

Өсу
витамині
Тәуліктік мөлшері
1 мг
Фосфор
алмасуына
қатысады
Кальций
алмасуына
қатысады
Сүйектің
қалыпты дамуына
әсер етеді

16. Мешел (рахит) ауруы

- Фосфор–
кальцийлік алмасу
бұзылады;
- Бойдың өсуі
баяулайды;
- Сүйек беріктігінен
айырылады;
- Аяқ сүйектері
қисаяды;
- Бас, қарын үлкен
болады.

17. К витамині

- 1935 жылы дат биохимигі
Хенрик Дам анықтады,
1943жылы осы еңбнгі үшін
Нобель сыйлығына ие болды;
-Салат жапырағында, бауырда
көп кездеседі;
-Қан ұюына ,ішекте
органикалық заттардың
сіңірілуіне қатысады;
-К витамині жетіспеушілігі өте
сирек кездеседі, себебі ішек
қабырғасында жеткілікті
мөлшерде түзіледі.
К авитаминозы

18. IV.Сөздікпен жұмыс

А
IV.Сөздікпен жұмыс
В6

19.

1.Витамин-тіршілік
2.Авитаминоз-тағамда қандай да бір
витаминнің болмауы.
3.Гипервитаминоз-артық мөлшерде
4.Гиповитаминоз-организмнің
әлсіреуі.

20.

V. Блиц – турнир.
І топ.
1. Дәрумендер дегеніміз қандай заттар?
2. Дәрумендер қай жерде кездеседі?
3. Дәрумендер қай елдің әріпімен белгіленеді?
4. Қай дәрумен ағзаның өсуіне және дамып жетілуіне
әсерін тигізеді?
5. “В” дәруменінің қандай түрлері бар?
ІІ топ.
1. Күн сәулесінің әсерінен түзілетін дәрумен?
2. “К” дәрумені қанның құрамында жетіспесе адамға
қандай әсері болады?
3. “С” дәруменінің басқаша аталуы?
4. Қабығы ашылған картопты қарайып кетпес үшін не
істеу керек?
5. Дәрумендерді сақтау үшін қандай ыдыс пайдалану
керек?

21. VI.Венн диаграммасы суда еритін майда еритін витаминдер витаминдер

VI.Венн диаграммасы
суда еритін
витаминдер
майда еритін
витаминдер

22. VII. Семантикалық карта

Витаминдер
қасиеттері
А
В
С
Д
В12
РР
Қан
аздық
дамиды
Көздің
көруіне
әсер етеді.
Құрқұлақ
ауруын
тудырады
Аяқ сүйектері
қисаяды,кеуде
қуысы өзгереді.
Бүйрек
үсті
гармонда
рының
түзілуіне
қатысады
.
Зат алмасу
амин
қышқылдары
ның
алмасуын
реттейді.

23. VIII.Топтастыру: Витаминдер

24. ІХ. Бағалау Х. Үй тапсырмасы:

• &51 оқып білу;
• Оқулық пен қосымша
әдебиеттерді
пайдаланып,Е витаминін
сипаттау;
• Е витаминінің маңызын,
қандай тағамдарда
кездесетінін анықтау;
• Е витаминіне кесте құру.