Негізгі нейропротективті заттар. ОЖЖ-нің регенераторлы-репаративті үрдістерін жақсартуға бағытталған препараттар

1. \ ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ ФАРМАКОЛОГИЯ МОДУЛІ Тақырыбы: «Негізгі нейр

\
ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
ФАРМАКОЛОГИЯ МОДУЛІ
Тақырыбы: «Негізгі нейропротективті заттар.
ОЖЖ-нің регенераторлы-репаративті үрдістерін
жақсартуға бағытталған препараттар»
(Жалпы медицина факультетінің 3курс студенттеріне арналған)
Құрастырған: м.ғ.к. Айтжанова Г.Б.
Алматы, 2014

2.

Нейропротективті заттар –
жүйке жүйесінде микроциркуляцияны, зат
алмасуды жақсарта отырып ,
жасушаларды зақымданудан қорғайтын,
олардың зақымдаушы факторларға
төзімділігін жоғарылататын,
нәтижесінде ми қызметтері
бұзылыстарын қалпына келтіретін
заттар

3.

Ми қызметтері бұзылыстарының негізгі
себебінің бірі – мидың қан айналымының
бұзылыстары
Ми қан айналымының бұзылыстары жедел
және созылмалы түрде жүреді
Ми қан айналымының жедел бұзылысы - инсульт

4.

Инсульт даму себебіне байланысты 2 түрде:
Ишемиялық инсульт (қан тамырының спазмы,
тромбоз, эмболия, атеросклероз және т.б.)
Геморрагиялық инсульт (қан тамырларының
жарылуы)
Созылмалы ми қан айналымының
бұзылыстары - зат алмасуы бұзылыстары
нәтижесінде, ишемияға байланысты (стресс)
дамиды

5.

Нейропротективті ем шартты түрде
2 бөлінеді
Біріншілік нейропротекция - қан айналымды
қалпына келтіруге бағытталады.
Екіншілік нейропротекция - жасушалардың
(нейрондардың) зақымдануын (өлуін) тежеуге,
трофикалық дисфункцияларды жоюға
бағытталған ем.

6. Нейропротективті заттардың жіктелуі

1. Антитромботикалық заттар
1.1. Антикоагулянттар – Гепарин
1.2. Фибринолитикалық заттар
Фибринолизин Стрептокиназа Алтеплаза
2. Гемостатикалық заттар
2.1. Антифибринолитикалық заттар
Аминокапрон қышқылы
Контрикал
2.2. Коагулянттар –
Фибриноген
Викасол
3. Кальций каналының тежегіштері
Нимодипин
Циннаризин

7. Нейропротективті заттардың жіктелуі

4. Метилксантиндер
Эуфиллин
5. Кіші барвинок туындысы
Винпоцетин
6. Қазтауыш алкалоидының туындысы
Ницерголин
7. Белокты гидролизаттар
Церебролизин
8. Ноотропты заттар

8. Нейропротективті заттардың сипаттамасы

Кальций каналының блокаторлары
Әсер механизмі: топ препараттары қан
тамырлары қабырғаларында және
тромбоциттерде – потенциал тәуелді Са++
каналын тежейді
қан тамырлары кеңейеді
тромбоциттерден агрегациялық фактордың
босап шығуы төмендейді

9. Фармакологиялық әсерлері

1. Қан тамырларды кеңейтеді
ми мен жұлынның қан тамырларына тропты
әсер етеді
тамырлардың тарылған бөлігіне таңдап әсер
етеді
2. Тромбоциттердің агрегациясын азайтады
3. Миға нейропротективті әсер етеді, олардың
функционалдық жағдайын қалпына келтіреді

10.

4. Антиоксиданттық әсер тән - бос
радикалдардың тотығуын тежейді
(нимодипинде айқын)
5. Ишемиялық инсульттен кейін өлім жиілігін
төмендетеді
6. Фибринолизді күшейтеді

11. Қолданылуы

Ми қан айналымының жедел және созылмалы
бұзылыстары (ишемиялық генезді)
Гипертониялық криз
Ангиоспастикалық синдром
Сақина

12. Жанама әсерлері:

Бас ауру, бас айналу, артериялық гипотензия,
тахикардия, беттің қызаруы, экстрасистолия
Диспепсиялық бұзылыстар (жүрек айну, ауыз
құрғау, сирек жағдайда ішек түйілу)
Дәрілік паркинсонизм, депрессия,
ұйқышылдық
Флебит

13. Кіші барвинок туындысы Винпоцетин

Әсер ету механизмі:
препарат фосфодиэстеразаны тежейді,
аденилатциклазаны ынталандырады,
қан тамырларының тегіс салалы еттерінде
кальций деңгейі төмендейді, қан тамыры
кеңейеді, микроциркуляция жақсарады

14. Винпоцетиннің фармакологиялық әсерлері:

Мидың ишемияға ұшыраған бөлігіне таңдап
әсер етеді
Тромбоциттердің агрегациясын төмендетеді
Қанның тұтқырлығын азайтады
Ми жасушаларының гипоксияға төзімділігін
жоғарылатады
Миға глюкозаның өтуін және оның
метаболизмін күшейтеді
Есте сақтау, зейін аудару, ақыл-ойды
жақсартады

15. Жанама әсерлері:

Артериялық қысымның төмендеуі
Тахикардия
Венаға енгізгенде – бас айналу, “ыстықты”
сезіну, беттің қызаруы
Тромбофлебит
Қарынша фибрилляциясы

16. Қазтауыш алкалоидының туындысы - Ницерголин

Қазтауыш алкалоидының туындысы Ницерголин
Альфа-адреноблокаторлық әсер тән
Құрылымында никотин қышқылының
қалдығы бар, сондықтан қан тамырларына
қосымша спазмолитикалық әсер көрсетеді
Ми қан тамырларының қарсыластығын
азайтып, қан айналымды жақсартады

17. Қазтауыш алкалоидының туындысы - Ницерголин

Қазтауыш алкалоидының туындысы Ницерголин
Ми тіндерімен оттегінің және глюкозаның
жұмсалуын жақсартады
Белоктың биосинтезін күшейтеді және
нейромедиаторлардың балансын қалпына
келтіреді
Тромбоциттердің агрегациясын азайтады
Препарат ми қан тамырларына және шеткі
қан тамырларға әсер етеді

18. Жанама әсерлері:

Бас айналу
Ыстықты сезіну
Парентералды енгізгенде - ортостатикалық реакция
Сирек - диспепсиялық бұзылыстар
Ұйқы бұзылыстары

19. Ноотропты заттардың жіктелуі

1. ГАМҚ аналогтары
Пирацетам Аминалон Фенибут
2. Витамин туындылары
Пиридитол
Пантогам
3. Амин қышқылды құрылымды заттар
Церебролизин
Глицин
4. Барвинок туындысы
Кавинтон

20. Ноотропты заттар

Әсер механизмі:
Нерв жасушасының метаболикалық және
биоэнергетикалық үрдістерін жақсартады
Белоктардың синтезін ынталандырады
Нейрон мембраналары арқылы глюкозаның
өтуін және оның жұмсалуын жақсартады
Аденозинүшфосфаттың синтезін және
жұмсалуын күшейтеді

21. Ноотропты заттар

Мидың нейромедиаторлы жүйесіне әсер етеді,
нейрондарда қозудың берілуін
ынталандырады
Мидың қанмен қамтамасыз етілуін
жақсартады (әсіресе мидың ишемияға
ұшыраған бөлігіне тікелей әсер етеді)

22. Ноотропты заттардың фармакодинамикасы

Мидың жоғарғы интегративті қызметін
(оқуды, есте сақтауды, ақыл-ой қызметін)
жақсартады
Антигипоксиялық және
мембранатұрақтандырғыш әсер көрсетеді
Неврологиялық бұзылыстарды азайтады
Ағзаның экстремалды әсерге төзімділігін
жоғарылатады

23. Ноотропты заттардың фармакодинамикасы

Ноотропты заттардың қосымша
фармакологиялық әсерлері
Фенибут, пантогам - транквилизаторлық әсер
Пиридитол – депрессияға қарсы әсер
Аминалон – гипотензивті, гипогликемиялық,
тырысуға қарсы әсер
Пантогам – гиперкинезияда, дірілде, эпилепсия
ұстамасының кейбір түрлерінде тиімді

24. Ноотропты заттардың қолданылуы

Созылмалы ми қан айналымы
жетіспеушілігінде және мидың дегенеративті
зақымдалуына байланысты дамыған ақыл –
ойдың төмендеуінде
Мидың перинаталды зақымдануларында нәрестенің жатыр ішілік инфекциясымен,
гипоксиямен, босану кезіндегі травмалармен
шақырылған

25. Ноотропты заттардың қолданылуы

Ми шайқалғанда және мидың жарақаты
Менингоэнцефалит
Гидроцефальды синдромдар
Олигофрения
Баланың церебралды салдануы
Оқу үрдісін жақсарту үшін

26. Ноотропты заттардың жанама әсерлері

Қызбалық, қозу, ашушаңдық, мазасыздық,
ұйқысыздық;
Бас айналу, діріл;
Диспепсиялық бұзылыстар – жүрек айну, құсу,
диарея, іштің ауыруы;
Сирек жағдайда - аллергиялық реакциялар

27. Белокты гидрализаттар Церебролизин

Препарат мидың энергетикалық үрдісін жақсартады
Глюкозаның жасуша ішіне тасымалдануын
жоғарылатады
Белок синтезін күшейтеді
Нейрондарды зақымдаушы әсерлерден қорғайды
(гипоксия мен ишемия жағдайында)
Липидтердің асқын тотығуы өнімдерінің
концентрациясын азайтады

28. Белокты гидрализаттар Церебролизин

Ишемияға ұшыраған тіндерде реваскуляризацияны
қалыптастырады
Қоздырғыш амин қышқылдарының (глутамат,
аспартат) зақымдаушы нейротоксикалық әсерін
төмендетеді
Назар аударуды, есте сақтау үрдісін жақсартады
Ақыл – ой қызметін белсендіреді
Көңіл күйді жақсартады

29. Қолданылуы

Ишемиялық инсульт
Мисауыттың, мидың жарақаттары
Альцгеймер ауруы
Полиневропатиялар
Әр түрлі себепті энцефалопатия

30. Жанама әсерлері

аллергиялық реакциялар: есек жем,
анафилаксиялық шок
қан құйылу сезімі
дене температурасы жоғарылауы

31. Глицин

Әсер механизмі
ГАМҚ -ергиялық әсер
Альфа1-адреноблокаторлық әсер
Глутаматтық (NMDA) рецепторлардың
қызметін реттейді

32. Глициннің фармакологиялық әсерлері

Ноотропты әсер - есте сақтауды, оймен жүмыс
істеу қабілетін жоғарылатады;
Седативті (тыныштандырғыш) әсер
Әлсіз транквилизаторлық әсер (үрей,
қорқыныш сезімдерді, агрессивтілікті
азайтады)
Әлсіз антидепрессивті әсер
Әлеуметтік бейімделуді жоғарылатады
Атиоксиданттық

33. Глициннің фармакологиялық әсерлері

Көңіл – күйді жақсартады;
Қалғуды жеңілдетеді және ұйқыны қалыптастырады;
Вегето-қан тамырлық бұзылыстарды азайтады
(сонымен қатар климактериялық кезеңде);
Ишемиялық инсульт кезінде, ми – ми сауыттық
травмада ми қызметінің жалпы бұзылыстарының
айқындығын азайтады;

34. Қолданылуы

Ақыл – оймен жұмыс істеудің төмендеуі
Стрестік жағдайлар — психоэмоционалды
жүктеме
Қозғыштықтың жоғарылауымен,
эмоционалды тұрақсыздықпен, ақыл-ойдың
төмендеуімен жүретін жүйке жүйесінің әртүрлі
функциональдық және органикалық аурулары

35. Қолданылуы

Невроз, неврозтәрізді жағдайлар
Вегето-қан тамырлық дистония
Нейроинфекция және ми – ми сауыттық
травмалардан соң
Ишемиялық инсульт
Жанама әсерлері:
аллергиялық әсерлер

36. Семакс

АКТГ молекула құрамына кіретін 7
аминқышқылының қалдығынан тұратын
синтетикалық пептидті қосылыс
Гормондық белсенділігі жоқ
Ноотропты әсер тән
Ұйқыны жақсартады
Ағзаның гипоксияға тұрақтылығын
жоғарылатады

37. Семакс

Қолданылуы
Мидың қан айналымы бұзылыстарында
Төтенше жағдайға бейімділігін жоғарылату
үшін
Неврит
Жанама әсері:
аллергиялық әсерлер

38. Әдебиеттер:

1. Фармакология. Харкевич Д.А. Мемлекеттік тілдегі аудармасы Алматы,
2004 ж. 604 б.
2.Харкевич Д.А. Фармакология: Учебник. – 10-е изд., перераб., доп. и испр. –М.:
ГЭОТАР-Медиа, 2008 - 752 с.
3.Машковский М.Д. Лекарственные средства. Издание пятнадцатое. – М.:
Новая волна, 2007 – 1206 б.
4. Лекции по фармакологии для врачей и провизоров/ Венгеровский А.И. – 3-е
издание, переработанное и дополненное: учебное пособие – М.:ИФ «Физикоматематическая литература», 2006. – 704 б.
5. Лоуренс Д.Р., Бенетт П.Н. Клиническая фармакология. – М.: Медицина, 2002,
т.1-2. – 669 б.
Основы фармакотерапии детей и взрослых: руководство для врачей / И.Б.
Михайлов. –М.: АСТ; СПб.: Сова, 2005. – 798 б.
Гудман Г., Гилман Г. Клиническая фармакология. Перевод 10-го издания. М.
«Практика». 2006. - 1648 б.
Клиническая фармакология и фармакотерапия. /Под ред. В.Г.Кукеса. –
ГЭОТАР.: Медицина, 2004. – 517 б.
Аляутдин Р.Н. Фармакология. Учебник. Москва. Изд. Дом «ГЭОТАР-МЕД».
2004.-591 б.
Справочник врача общей практики. Издание Москва ЭКСМО – ПРЕСС, 2002. т.
1-2. – 926 б.