131.35K

7.1 Рынки труда и капитала. Формирование факторных доходов.ru.kk

1.

Еңбек және капитал нарықтары.
Факторлық табысты
қалыптастыру

Факторлық нарықтардың
құрылымы
1.
2.
3.
4.
Толық бәсекеге қабілетті нарықтар–
көптеген сатушылар мен сатып алушылар
Монопсония – сұраныс жағында
монополия, бір сатып алушы
Монополия – бір сатушы
Екіжақты монополия–бір сатып алушы
және бір сатушы

3.

Факторлық нарықтардың
ерекшеліктері.
Бөлімнің мақсаты- фирмалар тауар өндіруге
қажетті экономикалық ресурстарды сатып алатын
нарықтарды зерттеу.
Кәсіпорын қызметінің тиімділігі ресурстарды ұтымды
пайдалануға байланысты.
Ресурстар нарықтары мен дайын өнім нарықтары
тепе-теңдікті ұйымдастыру және орнату
принциптерінде ортақ көп нәрсеге ие. Дегенмен,
айырмашылықтар бар.

4.

Дөңгелек ағын моделі
MRP = MRC
шығында
р
Фирмалар
Ресурстар нарықтары
ресурста
р
жұмыс
капитал
Жер
Үй шаруашылықтары
тауарлар
тауарлар
сатудан түскен
түсім
Өнім нарықтары
MR = MC
тұтынушылық
табыс

5.

Ресурстар нарығының қызмет
ету ерекшеліктері:
1. Ресурстар нарығында фирмалар сатып алушы,
ал үй шаруашылықтары сатушы ретінде әрекет
етеді.
2. Фирмалардың өндіріс факторларына сұранысы
туынды (екінші реттік) сипатқа ие, яғни дайын
өнімге сұранысқа байланысты.
3. Ресурстар нарығында фирма өзіне қажетті
өндіріс факторларын сатып алады және
инвестициядан ең үлкен табысты алу үшін оларды
белгілі бір жолмен біріктіреді.

6.

4. Компания қосымша жалдайды
қызметкер, егер одан қосымша табыс болса
оның еңбегі оның жалақысынан көп.
5. Тәуелділік: Фирма ресурс бірлігін неғұрлым
көп пайдаланса, соғұрлым әрбір бірліктің
шекті өнімділігі төмен болады.

7.

8.

Ақша түріндегі шекті өнім
қисығы
Прес
MRP1үкілер бәсеке
MRP2Несов. бәсеке
Qрес

9.

Ресурстың шекті шығындар
қисығы
Прес
M.R.C.нес.к.
Пs =MRC = ACс.к.
Qрес

10.

6. Кәсіпорын ресурстардың осындай
көлемін теңдік сақталған кезде алады:
MRP = MRC
Фирманың пайдасын барынша арттыру
шартыфакторлар нарығы
7. Бұзақ мерзімдікомпания мөлшерді
өзгерте аладыбарлығыол тартатын
ресурстар (барлық ресурстар айнымалы).

11.

Ресурстарды
пайдаланудың оңтайлы
пропорциялары
MRP1MRP2
=
П1П2

12.

Ақша түріндегі еңбектің
шекті өнімі
тәуелдібағаларқосымша
өнім бірлігі
MRPL= MPL • P

13.

2. Еңбек нарығы және
жалақы

14.

.
Жұмыс-адамдардың ақыл-ой және дене күшін
тікелей жұмсау түріндегі өндіріске қосқан үлесі
Еңбек сөзі лат тілінен шыққан.Трипалус- азап қыңыр жылқыларды етіккен кезде
қозғалыссыздандыруға қажетті үш қазық
құрылғысы
Гректер мен римдіктер еңбек үшін басқа екі сөзді
қолданған:еңбек, опус(дене, еңбек және
шығармашылық, шығармашылық жұмыс)

15.

Еңбекті экономикалық қызмет
ретінде қарастыру 3 құрамдас
бөлікті анықтауды көздейді:

16.

1). Еңбектің демографиялық аспектілері;
2). Еңбектің экономикалық құрамдас
бөліктері;
3). Құқықтық және әлеуметтік еңбек
жағдайлары.
Демографиялық аспектілер:
ЖІӨ-нің қалыптасуына тек экономикалық
тұрғыдан қатысадыбелсенді халықкәсіптік қызметпен айналысатын еңбекке
қабілетті жастағы халық.

17.

Халықтың үш жас тобы бар:
1) 0-19 жас;
2)20 – 64 жас – еңбекке жарамды жас;
3) 65 жас және одан жоғары.
Көптеген елдерде экономикалық белсенді халықтың деңгейі
40-45% құрайды.
Жұмыс күшінің ұсынысы әсер етедітуу көрсеткішіелде
Жұмыс күшінің динамикасына әсер етедіиммиграциялық
процестер(АҚШ, Германиядағы халық өсімінің 20%)

18.

Еңбектің экономикалық
аспектілері
Жұмыс– пайдалылық (өнімділік) мен
пайдасыздық (шығындар) арасында байланыс
бар.
Утилита– еңбек өнімділігі.
Сонымен қатар, жұмыс ауыр әрекет
(пайдасыздық).Бұл баламалы уақытты
пайдаланудан бас тарту: демалыс, бос уақыт,
серуендеу, хобби.
Сананың тереңінде еңбек жаза ретінде
қабылданады.

19.

Құқықтық және әлеуметтік
еңбек жағдайлары
Адамзат қоғамы дамыған сайын еңбектің құқықтық
режимі еркіндікке қарай дамыды
Еркін еңбек жүйесінің айрықша белгілері:
Жұмыс күші оны ұсынатын адамға (жұмысшыға) тиесілі;
Жұмыс күшіне сұраныс пен ұсыныстың қызмет етуі
нарықта жүзеге асырылады.
Жұмыс күші бағасы бар тауар болып саналады.

20.

Ресурсқа сұраныс факторлары
Бұл ресурстың қайтарылуынан
Оның көмегімен өндірілген
экономикалық тауарлардың
бағасынан
Ресурстың өз бағасынан

21.

Жұмыс күшімен қамтамасыз
ету
Жеке қызметкерден немесе кәсіподақ мүшесі болып табылатын
қызметкерден
Жеке деңгейде әр адам бос уақыт пен 1 сағаттық жұмыс үшін алуға
болатын тауарларды тұтыну арасындағы тұтынушының таңдауына
негізделген еңбекпен қамтамасыз ету мәселесін өзі шешеді.
Жалақының өсуі екі қарама-қарсы әсер етеді:алмастыру әсері және
табыс әсері.

22.

Ауыстыру және табыс
әсерлері
Ауыстыру әсері– жалақы өскен сайын
қызметкер қосымша уақыт жұмыс
істеуге мүдделі, өйткені ол жақсы
төлейді. Қызметкер тенденцияны
дамытадыауыстырыңызбос уақыт
жұмысы

23.

Табыс әсері– жұмыс уақытының ұлғаюымен
қызметкердің 1 сағат бос уақыты
қымбаттайды, өйткені ол азайып барады.
Қызметкер жалақыны көбейту арқылы бос
уақытын құрбан етуді жалғастырғысы
келмейтін уақыт келеді.Ұсыныс қисығының
төңкерілген пішіні бар– табыс әсерінің
иллюстрациясы.

24.

Баға факторы еңбек –
жалақы

25.

Жалақы- қызметкердің орындаған жұмысы үшін алатын
ақшалай кірісі.
Жалақы ерекшелігі– еңбекке қабілетті халықтың
негізгі табыс көзі ретінде әрекет етеді. Жалақының
мақсаты:
Қызметкердің көзқарасы бойынша өмір сүрудің
экономикалық жағдайларын қамтамасыз ету.
Компанияның көзқарасы бойынша қызметкерлердің
жұмысқа мотивациясын қамтамасыз ету.
Халықтың жалпы ақшалай табысындағы жалақының үлесі
-66.1%(2006 жылы Ресейде)

26.

Жұмыс күшінің ұсынысы жалақы
мөлшерімен анықталады.
Төлем номиналды және нақты болып
бөлінеді.
Номиналды- орындалған жұмыс үшін
алынған ақша сомасы.
Нағыз– номиналды жалақыға сатып алуға
болатын тауарлардың, тауарлардың,
қызметтердің құны.
Нарықтық экономика жалақы деңгейлерінің
саралануымен сипатталады.

27.

Жалақы
дифференциациясының
факторлары:
1) Адамның табиғи қабілеттері (психикалық
және физикалық).
2) Біліктілік және кәсіби дайындық деңгейі
(білім, тәжірибе).
3) Жұмыспен қамту саласы (саласы).
4) Жұмыс күшінің ұтқырлық дәрежесі.
5) Сұраныс пен ұсыныстың
арақатынасыбелгілі бір жұмыс –бәсекелес
емес топтардың болуы.

28.

Жалақы нысандары:
Уақытқа негізделген– жұмыс істеген уақытына
байланысты есептелетін жалақы.
Бөлшек жұмыс –оның сапасын ескере отырып, өндірілген
өнімнің санына байланысты есептелетін еңбекақы.
Жалақының екі негізгі нысанының болуы оларды қолданудың
және біріктірудің көптеген нұсқаларын тудырды -жалақы
жүйелері.

29.

Жалақы жүйесі
Жұмысшылардың еңбегіне ақы төлеуді
ұйымдастыру принциптері мен элементтерінің
жиынтығы.
Сыйлықтың қосымша материалдық және
моральдық элементтерін қамтиды:
Қызметкерлердің пайдасына қатысу жүйесі;
Бонустар;
Азық-түлікке, жол жүруге субсидиялар;
Несие беру;
Медициналық қызмет;
Өмірді сақтандыру;
Зейнетақылар;
елге сапарлар;

30.

Жалақы туралы марксистік
түсінік
Жұмыс күші – адамның еңбекке қабілеттілігі. Оны
капиталист – өндіріс құралының иесі сатып алады.
Жұмыс күші тауар ретінде екі қасиетке ие:
Бағасы– еңбекті ұдайы өндіруге қажетті барлық қорлардың
жиынтығы.
Қолдану мәні –жұмыс күшінің өзіндік құнынан асатын
жаңа құнды құру мүмкіндігі. Оны капиталист иемденеді.

31.

Жетілмеген бәсеке бар
еңбек нарығы

32.

Монопсония– нарықта жұмыс күшін жалғыз
сатып алушының болуы.
Монопсонияның белгілері:
Қызметкерлердің негізгі бөлігінің бір
кәсіпорында шоғырлануы.
Жұмысшылардың ұтқырлығының болмауы.
Пайданы көбейту мақсатында монопсонист
тарапынан жұмыс күшінің бағасына
бақылаудың болуы.

33.

Еңбек нарығындағы кәсіподақтар
(монополия).
Одақтар -олардың экономикалық мүдделерін қорғау
және еңбек жағдайларын жақсарту мақсатында құрылған
жалдамалы жұмысшылардың бірлестіктері.
Кәсіподақтардың қысымымен белгіленген жалақы
мөлшерлемесі тепе-теңдік деңгейінен жоғары.
Еңбек ұсынысының қисығы үзілген қисыққа айналады.
Сұраныс қисығына сәйкес фирма жалақы
мөлшерлемесінің өсуіне жұмыс істейтін жұмысшылар
санын азайту арқылы жауап береді.

7.1 Рынки труда и капитала. Формирование факторных доходов.ru.kk

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.