Yellow Pink Playful Biology Group Project Presentation

1.

Bakteriofaglar
morfologiyasi,
strukturasi,
reproduksiyasi va
Bajardi: Xudayberdiyeva Hilola
Qabul qildi: Raximova Nargiza

2.

Reja:
Bakteriofaglar
Morfologiyasi
Strukturasi
Reproduksiyasi
Amaliyotda qo’llanilishi

3.

Bakteriofagla
r
Bakteriofaglar (bakteriyalar va yun. phegos –
yemiruvchi) – bakteriyalarni yutib, yemirib, yoʻq qilib
yuboradigan viruslar; bakteriyalar kushandasi. 1917-yil
fransuz olimi F. Derell bakterial filtrlardan oʻtib keta
oladigan, eritish qobiliyatiga ega mavjudotlarga
„bakteriofag“ deb nom bergan.
Bakteriofag yoki qisqacha fag bu bakteriyalarga yuqadigan virusdir.
Boshqa viruslar singari, bakteriofaglar ham shakl va genetik maʼlumot
jihatidan juda xilma-xil.
Fag genomlari DNK yoki RNKdan tuzilgan boʻlib, ularning soni eng kamida
toʻrtta va eng koʻpi bir necha yuztagacha ham borishi mumkin
Bakteriofagning kapsidi ikosaedr, tolasimon yoki bosh-dum shaklida
boʻlishi mumkin. Bosh-dum shaklli tuzilish koʻpgina faglar va ularning
yaqin qarindoshlari orasida keng tarqalgan (eukariot viruslarida esa
umuman uchramaydigan) holat hisoblanadi

4.

Mikroorganizmlar bor joyda bakteriofaglar ham albatta
boʻladi. Ularning diametri 45–140 nm boʻlgan dumaloqroq
yoki oltiburchak shaklidagi boshchasi va uzunligi 100 – 600
nm keladigan dumi bor. Boshcha va dum qobigʻi oqsil
moddadan
tashkil
topgan.
Bakteriofaglar
bakteriya
hujayrasiga oʻsimtasi bilan yopishib oladi (adsorbsiya),
soʻngra boshchasidagi narsa hujayra ichiga kirib borib, yangi
fag zarrachalarini hosil qiladi. Oqibatda hujayra yemirilib
(lizis), yangi bakteriofaglar atrofga ajraladi.

5.

Project
Overview
• Virulentli va moʻtadil (simbiotik) b’akteriofaglar farq qilinadi.
Birinchisi hujayralarni yemirib (lizis) yangi zarrachalar hosil
qiladi. Boshqalari hujayra ichiga kirsa ham uni eritib
yubormaydi (profag). Moʼtadil fag tutgan bakteriyalar lizogen
bakteriyalar deyiladi.
• Bakteriofaglarning ayrimlari gʻoyat spesifik xususiyatga ega,
yaʼni mikrobning faqat bir turiga taʼsir koʻrsatadi (monofag).
Boshqa Bakteriofaglar har xil turdagi hujayralarni eritib
yuboradi (polifag)

6.

DNK vs
RNK
1965 yilda Moskvada о‘tgan mikrobiologlarning Xalqaro IX kongressida viruslarning
yangi klassifikatsiyasi qabul qilindi. Viruslar tarkibidagi nuklein kislotalariga kо‘ra
ikkita guruhga: RNK virus va DNK viruslarga bо‘linadi. 1970 yilda Mexiko shahrida
bо‘lib о‘tgan mikrobiologlarning Xalqaro X kongressida RNK va DNK viruslari о‘z
navbatida bir necha avlodlarga bо‘linganligi ma’lum qilinadi.
Mikroblarning oʻzgaruvchanligi va evolyutsiyasida bakteriofaglar
muhim ahamiyatga ega. Hamma bakteriofaglar oqsil va nuklein
kislotalardan tashkil topgan boʻlib, shu kislotalar turiga qarab, DNK. va
RNK tutuvchi bakteriofaglarga boʻlinadi.

7.

DNK viruslarning guruhi a) papovaviruslar («papilloma», «polloma» va
«vakuolizlangan» sо‘zlarning birinchi ikkita harfidan olingan); b) adenoviruslar
(adenoid sо‘zidan olingan); v) gerpesviruslar (xerpes kasalining nomidan
olingan); g) poksviruslar (chechakni qо‘zg‘atadigan viruslar); d)
pikodnaviruslar.
RNK viruslarning guruhi a) pikornoviruslar (ikkita sо‘zdan iborat bо‘lib,
piko – kichkina, rN – RNK borligini kо‘rsatadi); b) reoviruslar (REO –
uchta sо‘zning birinchi harflaridan olingan bо‘lib, resperitori yenterik
organi degani); v) arboviruslar (arxropoborne sо‘zidan AR va ikkinchi
qismidan BO olinib tashkil topgan); g) ortomiksoviruslar (mikso –
lotincha mukoid); d) paramiksoviruslar; e) rabdoviruslar (rabiyes –
quturish sо‘zidan oling

8.

Bakteriyalar
reproduksiyasi
Bakteriofaglar o'z-o'zidan ko'paymaydi, ular
ko'payish uchun xost-hujayra mexanizmlaridan
foydalanadi. Ularning ko'payishi ikki yo'l bilan
amalga oshadi:
• Litik tsikl: Bakteriofag o'z genetik
materialini xost-hujayra DNK si bilan
birlashtiradi. Bir necha soat ichida ko'plab
yangi bakteriofaglar hosil bo'ladi.
• Lisogenik tsikl: Bakteriofaglar o'z genetik
materialini xost-hujayra DNK si bilan
birlashtiradi va ko'payishni boshlaydilar. Bu
davrda
xost-hujayra
bo'linib,
o'zidan
ko'payadi va yangi bakteriofaglar hosil
bo'ladi.

9.

Shu nuqtai nazardan, bakteriofag terapiyasi
zararsizlantiruvchi viruslardan foydalanishga asoslangan bioterapiya turi
saqlab qoladi.
antibiotiklarga nisbatan farqli ravishda, bakteriofaglarga
faqat davolash emas, balki kasalliklarning oldini olishda ham
foydalanish mumkin.
Bugungi kunda bakteriofag terapiyasi urogenital infeksiyalar uchun klinikadan oldingi (preklinik)
bakteriofag asosida yaratilayotgan zamonaviy biotexnologik mahsulotlar (nanoformulalar, fag
kokteyllari, rekombinant fagozomalar) kelajakda urogenital infeksiyalarni davolashda innovatsion
model sifatida muhim ahamiyat kasb etishi mumkin

10.

Video Time
Bu hammasi
emas:

11.

12.

Thank
You