Лекция 10

1.

9.Тақырып. Мемлекеттік және жергілікті қаржы
шығыстарының жүйесін басқару:
Ауыл шаруашылығына және салалас шаруашылықтарға
бюджет шығыстарын қалыптастыру және басқару
Сұрақтар:
1.Ауыл шаруашылығына арналған бюджет шығыстарының мәні мен
мақсаттары
2.Ауыл шаруашылығына бюджеттік шығыстардың құрылымы
3.Салалас шаруашылықтарға арналған бюджеттік шығыстар

2.

Ауыл шаруашылығына арналған бюджет шығыстарының мәні мен
мақсаттары
Негізгі мақсаттар:
-Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
-Фермерлік шаруашылықтарды қолдау және табыстылығын арттыру;
-Ауылдық инфрақұрылымды дамыту (жол, су, электр, интернет);
-Аграрлық ғылым мен инновацияны қолдау;
-Ауыл тұрғындарының әлеуметтік жағдайын жақсарту.

3.

Шығындардың міндеттері
-Нарықтық жағдайда ауыл шаруашылығын мемлекеттік
реттеу;
-Нарықтағы баға тұрақтылығын сақтау;
-Стратегиялық дақылдар өндірісін ынталандыру;
-Экспортқа бағдарланған өнімдерді қолдау.

4.

Бюджеттік шығыстардың құрылымы
Бюджет бағдарламасы
Субсидиялар
Инвестициялық
қолдау
Аграрлық ғылым
және инновациялар
Су ресурстарын
басқару
Ауыл
инфрақұрылымы
Сақтандыру жүйесі
Қысқаша мазмұны
Тыңайтқыш, тұқым, техника, жанармайға кеткен шығындарды
өтеу
Несиелер мен лизингтер бойынша пайыз мөлшерлемесін
субсидиялау
Ғылыми-зерттеу институттарын, инновациялық жобаларды
қаржыландыру
Каналдар, су қоймалары, тамшылатып суару жүйелері
Жолдар, мектеп, аурухана, ауыз су, интернет
АӨК саласында тәуекелдерді сақтандыруға арналған бюджет
қаражаты

5.

4. Бюджет шығыстарын қалыптастыру механизмі
1. Жоспарлау кезеңі:
-Орта мерзімді (3 жылдық) бюджеттік жоспарлау жүйесі
негізінде;
-Ауыл шаруашылығы министрлігі бюджеттік өтінім
дайындайды;
-Экономика және Қаржы министрліктері мен келісу.

6.

2. Шығыстарды бөлу қағидалары
-Нысаналы бағдарламалық әдіс (Бюджеттік бағдарламалар
операторлары);
-ҚР «Бюджет кодексі», «Аграрлық саясат тұжырымдамасы»
негізінде;
-Өнім көлемі, субсидия сұранысы, климаттық тәуекелдер
есепке алынады.

7.

Салалас шаруашылықтарға арналған бюджеттік шығыстар
Бұл бағытқа төмендегілер кіреді:
-Орман шаруашылығы: орманды қалпына келтіру, отырғызу,
өртке қарсы шаралардың шығындары;
-Балық шаруашылығы: балық өсіру тоғандары, су айдындарын
қорғау шығындары;
-Ауыл
шаруашылық
кооперативтері(корпорациялар):
логистика, қойма, суық тізбек жүйесін құру шығындары;
-Ветеринария және фитосанитария: вакцина, зертханалық
қызмет, аурудың алдын алу шаралары.

8.

Қаржыландыру көздері
Қаржы көзі
Республикалық
бюджет
Жергілікті
бюджеттер
Ұлттық қор
Мазмұны
Субсидиялар, мемлекеттік бағдарламалар
Инфрақұрылым, әлеуметтік жобалар
Стратегиялық жобалар (су қоймалары, ирригация)
Халықаралық қаржы
институттары
(Дүниежүзілік банк, АДБ
гранттары)
Ауылшаруашылық саласындағы х/а жобаларды
енгізіу
Жеке
инвестициялар
Агрохолдингтерге, фермерлік өндіріске салымдар

9.

Бюджет қаржысын басқару және бақылау
Негізгі басқару органдары:
-ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі;
-«ҚазАгро» холдингі / «Аграрлық несие корпорациясы»;
-Есеп комитеті – бақылау және аудит;
-Цифрлық субсидиялау (Qoldau.kz).

10.

Бақылау механизмі
-Нарықтағы өнім бағасын мониторингтеу;
-Субсидия алған шаруашылықтарды тексеру;
-Электронды карта (агроэкологиялық аймақтар).

11.

Ауыл шаруашылығы саласындағы ағымдағы мәселелер
-Субсидияны бөлу кезінде жемқорлық тәуекелі;
-Қаржыландырудың кеш шығуы;
-Ауылдағы инфрақұрылымның әлсіздігі;
-Фермерлердің қаржылық сауаттылығы төмен;
-Климаттық өзгерістер мен су тапшылығы.

12.

Ауыл щаруашылықты жетілдіру жолдары
- Цифрлық субсидиялау жүйесін толық енгізу (e-Subsidy);
- Сақтандыру қорын құру (агрострахование);
- Кооперативтерді дамыту арқылы ортақ техника, қойма, логистика
қолдану;
- Жас фермерлерге гранттар мен жеңілдетілген несие;
- Жасыл экономика: су үнемдеу, drip irrigation, агроинновациялар.

13.

Тұжырым
Ауыл шаруашылығына және салалас шаруашылықтарға бюджет
шығыстарын тиімді басқару - елдің азық-түлік қауіпсіздігі мен ауылдық
өңірдің дамуының негізгі факторларының бірі.
Салаға мемлекеттік қолдау жүйесін жетілдіру, цифрландыру және
қаржының мақсатты пайдаланылуы-тұрақты аграрлық саясаттың
маңызды элементтері болып тұр.