БК 8 дәріс

1.

Дағдарыс жағдайындағы
көшбасшылық: мемлекеттік
басқару тәжірибесі
Бұл презентацияның мақсаты — дағдарыс жағдайында көшбасшылықтың
рөлін түсіну, мемлекеттік басқарудағы дағдарысқа қарсы стратегияларды
талдау және студенттердің шешім қабылдау қабілеттерін дамыту.
Мақсат 1
Мақсат 2
Көшбасшылықтың рөлін түсіну.
Дағдарысқа қарсы
стратегияларды талдау.
Мақсат 3
Шешім қабылдау қабілеттерін дамыту.

2.

Дағдарыс және оның мемлекеттік
басқаруға әсері
Дағдарыс (кризис) — бұл күтпеген, ұйым немесе қоғам өміріндегі тұрақсыздық тудыратын, жедел
және тиімді шешім қабылдауды қажет ететін жағдай. Дағдарыс кезінде басқару жүйесінің
тиімділігі мен көшбасшының қабілеті ерекше сынақтан өтеді.
Экономикалық дағдарыс
Инфляция, жұмыссыздық, бюджет тапшылығы сияқты қаржылық тұрақсыздықтар.
Әлеуметтік дағдарыс
Қоғамдық наразылық, теңсіздік, халықтың әл-ауқатының төмендеуі.
Саяси дағдарыс
Билік дағдарысы, қоғамдық сенімнің төмендеуі, саяси тұрақсыздық.
Экологиялық/Техногендік дағдарыс
Ірі апаттар, індеттер, табиғи апаттар (су тасқыны, жер сілкінісі).

3.

Дағдарыс кезеңіндегі көшбасшылықтың ерекшелігі
Дағдарыс жағдайында көшбасшылық дәстүрлі кезеңдерге қарағанда жоғары икемділікті, жедел шешім қабылдауды және адам факторына ерекше көңіл бөлуді
талап етеді. Көшбасшының міндеті – қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз етіп, қоғамға үміт пен бағыт беру.
Белгісіздік жағдайында шешім қабылдау
Толық ақпарат болмаған кезде де батыл және тиімді шешімдер қабылдау.
Жедел әрекет ету
Қысқа уақыт ішінде нақты және үйлесімді іс-қимылдарды ұйымдастыру.
Ашық коммуникация
Қоғаммен үнемі және ашық байланыс орнату, дүрбелеңді болдырмау.
Эмоциялық тұрақтылық
Қысым жағдайында сабырлылық сақтап, командаға сенімділік беру.

4.

Антикризистік көшбасшылықтың негізгі қағидаттары
Антикризистік көшбасшылық – бұл дағдарыс жағдайында ұйым немесе мемлекетті тұрақтандыруға бағытталған басқарушылық әрекеттер
мен шешімдер жүйесі. Бұл қағидаттар дағдарыстан шығудың негізін қалайды.
Жеделдік және нақтылық
Ақпараттың ашықтығы
Тәуекелдерді басқару
Шешімдерді кешіктірмей, жылдам
Қоғамға шынайы және уақтылы ақпарат
Болжам жасау, қауіптерді бағалау және
қабылдау және оларды нақты іске асыру.
беру арқылы сенімді нығайту.
оларды азайту шараларын қабылдау.
Эмпатия мен жауапкершілік
Командалық бірлік
Адамдардың жағдайын түсіну және моральдық жауапкершілікті
Барлық мүдделі тараптарды біріктіру және
сезіну.
ынтымақтастықты қамтамасыз ету.

5.

Көшбасшының негізгі дағдылары
Дағдарыс кезіндегі тиімді көшбасшылық арнайы дағдылар жиынтығын талап етеді. Бұл дағдылар дағдарысты қауіп емес, жүйені
жетілдіру мүмкіндігі ретінде қарастыруға көмектеседі.
Стратегиялық ойлау
Қысқа мерзімді әрекеттерді
ұзақ мерзімді мақсаттармен
үйлестіру.
Қысымда шешім
қабылдау
Адаптивтілік (Бейімделу)
Қалпына келтіру
жоспары
Стресс жағдайында да сапалы
Жаңа жағдайларға тез
Дағдарыстан кейінгі қалпына
және дұрыс шешімдер
бейімделу және басқару
келтіру және жүйені нығайту
қабылдау қабілеті.
тәсілдерін өзгерту.
жоспарын жасау.

6.

Мемлекеттік басқарудағы дағдарыс
менеджменті тәжірибесі
Мемлекеттік органдардағы дағдарыс менеджменті — бұл төтенше жағдайларға дайындық, әрекет
ету және қалпына келтіру үдерістерінің жиынтығы. Тиімді көшбасшы дағдарысты қауіп емес, жүйені
жетілдіру мүмкіндігі ретінде қарастырады.
Сценарийді болжау
Дағдарыс сценарийін алдын ала болжау және алдын алу шараларын қабылдау.
Ақпараттық саясат
Қоғамдық сенімді сақтау үшін ашық және үйлесімді ақпараттық саясат жүргізу.
Байланысты күшейту
Мемлекеттік құрылымдар мен қоғам арасындағы байланысты нығайту.
Ресурстарды бөлу
Шектеулі ресурстарды тиімді бөлу және басымдықтарды дұрыс белгілеу.

7.

Қазақстан мен халықаралық тәжірибелер
Дағдарыс жағдайындағы көшбасшылық – бұл тек басқарушылық қабілет емес, қоғамдық сенімді сақтау және тұрақтылық орнату өнері.
Қазақстан тәжірибесі
Халықаралық тәжірибе
Жаңа Зеландия (Джасинда Ардерн): COVID-19 кезінде эмпатия мен ашық коммуникация арқылы қоғамның сенімін арттырды.
COVID-19 пандемиясы кезіндегі антикризистік іс-қимылдар: Денсаулық сақтау мен экономика салаларындағы үйлесімді
басқару, онлайн қызметтерді кеңейту.
2020 жылғы ТЖ режимі кезінде орталық және жергілікті органдар арасында үйлестіру тетіктері жетілдірілді.
Сингапур: Дағдарыс кезінде технологиялық шешімдерді енгізу арқылы басқару тиімділігін арттырды.
Президент жанындағы ТЖ жөніндегі мемлекеттік комиссиялар және Үкіметтің шұғыл штабтары стратегиялық
Оңтүстік Корея: Жедел ақпараттық жүйе мен азаматтардың сеніміне негізделген антикризистік көшбасшылық үлгісін
шешімдерді шұғыл қабылдау алаңы ретінде қызмет етті.
көрсетті.

8.

Кейс-талдау: Дағдарыс жағдайындағы шешімдер
Студенттердің шешім қабылдау қабілеттерін дамыту үшін нақты жағдайларды талдау маңызды. Кейс-талдау арқылы дағдарыс
кезіндегі көшбасшылықтың маңыздылығын түсінуге болады.
Кейс 1: COVID-19 пандемиясы
Кейс 2: Табиғи апат жағдайы
Қазақстандағы пандемия кезінде мемлекеттік басқару
Табиғи апат (мысалы, су тасқыны) кезінде жергілікті биліктің
тәжірибесін талдау. Қабылданған шешімдердің (локдаун,
әрекетін талдау. Ресурстарды басқару және халықты
әлеуметтік көмек) тиімділігін бағалау.
эвакуациялаудағы көшбасшылық рөлі.
Негізгі мәселелерді анықтау.
Көшбасшылықтың рөлін түсіну.
Топтарға бөлініп, шешімдерді ұсыну.
Қорытынды талқылау жүргізу.
Кейс-талдаудың мақсаты: Дағдарыс жағдайында қабылданған шешімдерді талдау және көшбасшылықтың рөлін түсіну.

9.

Бейнемазмұнды талдау және талқылау
Қазақстандағы төтенше жағдайлар кезінде мемлекеттік органдардың әрекеттері туралы бейнемазмұнды қарау арқылы теориялық білімді практикалық мысалдармен бекіту.
Бейнемазмұнға шолу
Бейнемазмұнда Қазақстандағы төтенше жағдайлар кезінде мемлекеттік
органдардың қалай әрекет ететіні, дағдарыс жағдайында қабылданған шешімдер мен
жүзеге асырылған шаралар көрсетіледі.
Сілтеме: Қазақстандағы төтенше жағдайлар кезіндегі мемлекеттік органдардың
әрекеттері
Талқылау сұрақтары:
Көшбасшылар қандай шешімдер қабылдады?
Қандай қиындықтармен кездесті?
Қандай нәтижелерге қол жеткізілді?

10.

Қорытынды және үй тапсырмасы
Тиімді антикризистік көшбасшы қиындықты мүмкіндіктерге айналдырады, команданы бір мақсатқа бағыттайды және қоғамның сенімін нығайтады.
Ерекше рөл
Дағдарыс жағдайында көшбасшының рөлі ерекше
маңызды.
Сенімділік
Батылдық, стратегиялық ойлау және жоғары
жауапкершілік талап етіледі.
Шұғыл шешімдер
Шұғыл шешімдер мен тиімді коммуникация
маңызды.
Кәсіби шеберлік
Дағдарыс жағдайы көшбасшының кәсіби шеберлігін
арттырады.
Үй тапсырмасы
Дағдарыс жағдайында көшбасшының рөлін сипаттайтын эссе жазу. Нақты тарихи немесе қазіргі мысалдарды қолданыңыз.