Мағжан Жұмабаев поэзиясындағы метафоралар мен бейнелі сөздер

1.

Мағжан Жұмабаев
поэзиясындағы
метафоралар мен
бейнелі сөздер

2.

Кіріспе: Мағжан Жұмабаев – қазақ сөз өнерінің
алыбы
Мағжан Жұмабаев – қазақ әдебиетінің көрнекті тұлғасы, Алаш
қозғалысының белсенді қайраткері. Оның поэзиясы ХХ ғасыр
басындағы қазақ халқының рухани өмірінде айрықша із қалдырды.
Мағжан өз шығармаларында метафора мен бейнелі сөздерді шебер
қолдану арқылы қазақ тілінің байлығын, сөз өнерінің қуатын асқақтатты.
Ол тек ақын ғана емес, сонымен қатар терең ойшыл, ұлтжанды азамат
болғандықтан, өлеңдерінің әр жолынан ұлттық рух, терең
философиялық мән мен адамгершілік мұраттар көрініс табады. Оның
шығармашылығы қазақ поэзиясының дамуына үлкен серпін берді.
Мағжан Жұмабаевтың мұрасы – қазақ халқының рухани
қазынасы.

3.

Метафора мен бейнелі сөздердің әдебиеттегі маңызы
Әдебиеттегі метафоралар мен бейнелі сөздер – шығарманы көркемдеудегі ең маңызды құралдардың бірі. Олар мәтінге тереңдік, бояу және
көпмағыналылық береді. Ақын-жазушылар бұл тәсілдерді оқырмандардың сезімдеріне әсер ету, суреттелетін нәрселерді жанды етіп көрсету
үшін қолданады.
Көркем бейнелер
Эмоционалдық әсер
Оқырмандардың қиялында айқын суреттер жасауға көмектеседі.
Шығарманың сезімдік әсерін күшейтіп, оқырманды баурап алады.
Мағыналық тереңдік
Сөз байлығы
Қарапайым сөзбен жеткізу мүмкін емес, күрделі ойларды береді.
Тілді байытып, оның эстетикалық құндылығын арттырады.
Метафоралар арқылы абстрактілі ұғымдар нақтыланып, бейнелі сөздер арқылы оқиғалар мен кейіпкерлерге жаңа сипаттар беріледі.

4.

Мағжан шығармашылығындағы
көркемдегіш құралдардың ерекшелігі
Мағжан Жұмабаевтың өлеңдеріндегі көркемдегіш құралдар ерекше тереңдігімен, ұлттық нақышымен
және философиялық мағынасымен дараланады. Ол метафоралар мен теңеулерді жай ғана әдемілік
үшін емес, терең ойды, ұлттық рухты жеткізу үшін қолданды.
Философиялық тереңдік
Ақын метафораларында адам тағдыры, өмір мәні, ұлт болашағы туралы терең ойлар жатыр.
Ұлттық нақыш
Оның бейнелі сөздері қазақ халқының дәстүріне, тарихына, мифологиясына негізделген.
Оригинальды теңеулер
Мағжанның салыстырулары тың, ерекше әрі есте қаларлықтай.
Оның әрбір метафорасы қазақтың кең даласының, тарихының, болмысының бір бөлшегіндей сезіледі.
Бұл оның тілге деген асқан шеберлігін көрсетеді.

5.

"Мен жастарға сенемін" өлеңіндегі
метафоралық қолданыстарды талдау
Мағжан Жұмабаевтың "Мен жастарға сенемін!" өлеңі – қазақ жастарына арналған рухты да,
жігерлі шығарма. Бұл өлеңде ақын метафораларды жастардың болашаққа деген сенімін, олардың
күш-қуатын суреттеу үшін шебер қолданған.
"Күннен туған жас бала"
"Қырандай еркін ұшқан"
Жастарды күнге теңеу – олардың жарқын
Жастардың еркіндігін, биік мақсаттарға
болашағын, өмірге жаңа энергия
жетуге деген ұмтылысын көрсететін теңеу.
әкелетінін білдіретін метафора.
"Тамыры терең ағаштай"
Жастардың ұлттық тамырына, дәстүрге беріктігін, мызғымас іргетасын білдіретін метафора.
Бұл метафоралар жастарға деген сенімді, үмітті және олардың болашақ ұлттың тірегі екенін
айқын жеткізеді.

6.

"Шолпан" поэмасындағы терең бейнелер мен салыстырулар
Мағжанның "Шолпан" поэмасы – ақынның лирикалық шығармашылығының шыңы. Поэмадағы Шолпан
бейнесі – жай ғана жұлдыз емес, ол – азаттық, махаббат, сұлулық және арман символы. Ақын Шолпанды
суреттеу үшін көптеген көркем метафоралар мен теңеулерді қолданады.
Жырланған жұлдыз: Шолпан – жарық, жетелейтін күш, үміттің сәулесі.
Табиғатпен байланыс: Шолпан арқылы табиғаттың тылсым күші мен әдемілігі ашылады.
Адамзат арманы: Шолпан – адамның мәңгілік іздеген, қол жеткізгісі келген идеалды бейнесі.
Ақынның Шолпанға деген махаббаты арқылы ол барша сұлулыққа, еркіндікке және ізгілікке деген ұмтылысын
білдіреді.

7.

Мағжан метафораларының ұлттық-мәдени мәні мен
символикасы
Мағжан Жұмабаевтың метафоралары тек сөз көркемдегіш құралы ғана емес, сонымен бірге терең ұлттық-мәдени мәнге ие. Олар қазақ халқының
тарихы, дәстүрі, мифологиясы және дүниетанымымен тығыз байланысты.
Көшпелі өркениет
Тотемизм іздері
Мағжанның метафораларында дала өмірі,
Қасқыр, қыран сияқты жануарлардың
атқа мінген ердің еркіндігі сияқты бейнелер
символикасы қазақ батырларының
жиі кездеседі.
Дәстүрлі өнер
Өлеңдеріндегі әшекейлер мен оюөрнектерге ұқсас сөз тіркестері.
бейнесімен астасып жатады.
Батырлық рух
Ұлттық қаһармандық пен ерлік
метафоралар арқылы қастерленеді.
Ол әрбір сөзді қазақтың жүрегіне жақын, түсінікті етіп қолдана білді, бұл оның шығармаларының ұлттық санада мәңгілік орын алуына себеп
болды.

8.

Ақын тіліндегі халықтық даналық
пен философиялық ойлардың
көрінісі
Мағжан Жұмабаевтың өлеңдері – тек көркем сөз емес, сонымен бірге қазақ
халқының ғасырлар бойы жинаған даналығы мен терең философиялық ойларының
қайнар көзі. Ол өз шығармалары арқылы өмірдің мәні, адам тағдыры, ұлттың
болашағы туралы сұрақтарға жауап іздейді.
"Адамзаттың бәрін сүй бауырым
"Өткенді ұмытпа, болашақты
деп, тек қана қазақты сүй тілегім
бағытта"
деп"
"Жаным – жаным, жалын атып жатқан от"
Оның поэзиясы – ұрпақтарға бағытталған даналық мұра, өмірлік ұстаным. Мағжан өз
ойларын метафоралық, символикалық түрде жеткізу арқылы оқырманға
философиялық толғаныс сыйлайды. Бұл өлеңдер бүгінгі күні де өз өзектілігін
жоғалтқан жоқ, керісінше, жаңа мағыналармен толығып келеді.

9.

Қорытынды: Мағжанның тілдік мұрасының қазақ
әдебиеті үшін құндылығы
Мағжан Жұмабаевтың поэзиясы – қазақ әдебиетінің алтын қазынасы. Оның метафоралар мен бейнелі сөздерді шебер қолдануы қазақ
тілінің көркемдік мүмкіндіктерін кеңейтіп, оны жаңа биіктерге көтерді. Мағжанның шығармашылығы тілдік тазалықтың, терең ойдың
және ұлттық рухтың үлгісі болып қала береді.
Тілдік байлық
Қазақ тілінің сөздік қорын байытты, көркемдігін арттырды.
Поэтикалық биіктік
Қазақ поэзиясын әлемдік деңгейге көтерді.
Рухани мұра
Ұрпақтарға мәңгілік рухани бағдар берді.
Оның әрбір өлеңі – қазақ халқының тарихы, мәдениеті және арманы туралы баяндайтын терең сырлы әлем. Мағжанның тілдік мұрасы
– бүгінгі және келешек ұрпақ үшін баға жетпес құндылық.

10.

Сұрақтар мен пікір алмасу
Мағжан Жұмабаевтың поэзиясы туралы ойларыңызбен бөлісіңіз немесе сұрақтарыңызды қойыңыз.