Eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalar

1. Mavzu: Eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalar

2.

Reja:
1.
• Eshitish nuqsonlarining kelib chiqish
sabablari
2.
• Eshitishda nuqsoni bo‘lgan bolalar
tasnifi
3.
• Surdopedagogika- ENB bolalar ta’limi

3.

Tayanch iboralar
1. Gers (Gs) - tebranishlar chastotasini o‘lchash uchun qabul
qilingan xalqaro atama. Nemis olimi Genrix Gers nomiga
atalgan.
2. Desibel (Db) - tovush kuchi (jadalligi)ning o‘lchov birligi
bo‘lib, karlik va zaif eshituvchilik o‘rtasidagi eshitish
chegaralarini aniqlashda foydalaniladi
3. Koxlear implantatsiya (K I)- eshitish sezgilarini jarrohlik yo‘li
bilan qayta tiklash.
4. Pedagogik tasnif - eshitish qobiliyatining pasayishiga ko‘ra
bolalami guruhlarga jamlash.
5. Audiometriya - audiometr yordamida turli chastotali
tovushlami idrok etish chegarasini aniqlash orqali eshitish
o‘tkirligi va holatini tekshirish.

4.

Turg’un eshitish
nuqsonlari kelib
chiqish
sabablariga ko‘ra
Tug‘ma
Orttirilgan

5.

Tug‘ma sabab
L.V. Neyman tadqiqodlariga ko‘ra eshitishida
nuqsoni bo‘lgan bolalarning 25—30 foizida eshitish
nuqsonlari tug‘ma bo'ladi. Bunga sabab: onaning
xomiladorlik davrida turli kasalliklar, masalan,
gripp bilan kasallanishi, ota-onalaming ichkilik
ichib turishi, onaning xomiladorlik davrida bilarbilmas dori-damionlami iste’mol qilishi (ayniqsa
streptomitsin, xinin, singari dorilarni), xomilaning
shikastlanishi; irsiyat, genetik faktorlar (quloq
tuzilishidagi patologik o‘zgarishlar bo'lishi,
masalan, eshitish yo‘li atreziyasi — bituvi).

6.

Orttirilgan sabab
Eshitishdagi orttirilgan nuqsonlar quloq yoki eshitish
analizatorining tuzilishidagi kamchiliklardan kelib
chiqishi mumkin. Bunga oliy nerv markazi,
o‘tkazuvchi yo‘llar yoki quloqning o‘zidagi
o‘zgarishlar sabab bo‘ladi. Bolaning ilk yoshida otit,
parotit (tepki), meningit, meningoensefalit, qizamiq,
qizilcha, gripp kasalliklari bilan kasallanishi ba’zi
hollarda karlik yoki turli darajalardagi zaif eshitishga
olib kelishi mumkin.

7.

ENB
bolalar
Kar
Zaif
eshituvchi

8.

Kar bolalar D.Kardono tasnifiga ko‘ra
1.Tug‘ma
kar
2.Erta kar
bo‘lgan
3.Kech
kar
bo‘lgan

9.

Kar bolalar L.V.Neyman
tasnifiga ko‘ra
1-guruh - eng
past 125-250 Gs
chastotalami idrok
etadigan bolalar.
Bunday bolalar
qandaydir nutq
tovushlarini
farqlamaydi va
qulogi yaqinida
aytilgan juda
baland tovushlarga
yoki yaqin
masofadan turib
berilgan intensiv
tovushlarga
reaksiya qiladi.
2-guruh - 125-500
Gs chastotani
idrok etadigan
bolalar. Bu
3-guruh - past va
guruh bolalar
o‘rta chastotalar,
qulogi yaqinida
aytilgan baland
125 -1000 Gs
gacha
tovushlarga
diapazondagi
reaksiya qiladi,
tovushlarni idrok
«о» va «i»
etadigan bolalar.
unlilarini
farqlaydi. Boshqa
juda baland
tovushlarni idrok
etishga qodir.
4-guruh - 125
- 2000 Gs
chastotani
idrok etadigan
bolalar.

10.

Zaif eshituvchi bolalar L.V.Neyman tasnifiga ko‘ra
1-daraja - nutqiy
diapazonda eshitish
ning pasayishi 50 dB
gacha nutqiy muloqot
qilish mumkin. 1 m
dan ortiq masofadan
so‘zlashish
balandligidagi nutqni
saralab idrok etish
mumkin.
2-daraja - eshitish 5070 dB gacha nutqiy
diapazonda pasaygan.
Nutqiy muloqot
qiyinlashgan Og‘zaki
nutq 1 m dan kam
masofadan idrok
etiladi.
3-daraja - eshitish
70-80 dB gacha
nutqiy diapazonda
pasaygan.So‘zlashu
v balandligidagi
nutq hatto qulogi
oldida ham
farqlanmaydi.
Muloqot baland
ovoz yordamida
quloqqa yaqin
masofada amalga
oshiriladi.
L.V.Neyman tasnifiga kar, zaif eshituvchilik bilan karlik
o‘rtasidagi shartli chegara 80 dB darajasida.

11. Surdopedagogika tarixi

Surdopedagogika (lotincha «surdus» — so‘zidan olingan bo'lib
«karlik» degan ma’noni bildiradi) maxsus pedagogikaning bir
tarmog‘i bo'lib, eshitishida nuqsoni bo'lgan shaxslar ta’lim-tarbiyasi
masalalari hamda muammolari bilan shug'ullanuvchi fandir.
XVIII asr Fransuz pedagogi R.A.Sikar eshitish nuqsoni har xil
bo‘lgan bolalami guruhlarga bo‘lishni va ulami bo'lak holda o‘qitishni
taklif qilgan. XIX asrning birinchi yarmida Rus surdopedagogi
V.I.Fleri kar va zaif eshituvchi o'quvchilami, kech kar bo‘lib
qolganlarni va zaif eshituvchilami bo'lak holda o'qitish kerakligini
taklif qilgan.

12.

XVIII asming 2-yarmida Fransiya,
Germaniya, Angliya, Avstriyada karlar uchun
maxsus o‘qishlar ochildi. Sharl Mishel Epe
Parijda karlar uchun institut ochdi. Shu bilan
bir qatorda, u «mimik metod» yaratuvchisi
hamdir. 1778-yil Germaniyada ham karlar
uchun institut ochildi, u yerda «sof og‘zaki
metod»dan foydalanildi. Uning asoschisi
Samuil Geynike (1727-1790) bo'lib, bu tizim
XIX asming oxiriga kelib, G‘arbiy
Yevropaning hamma shaharlariga tarqaldi.
AQSHda birinchi karlar uchun maktab 1817yili tashkil qilindi.
Sharl Mishel Epe
(1712-1789)

13.

ENB bolalar ta’lim tizimi
1
• Maktabgach
a ta’lim
2
3
• O‘rta
maxsus
ta’lim
• Kasbiy
ta’lim
4
• Oliy ta’lim