Айналардың қандай айырмашылығы бар? Түсіндіріңдер. Мақсаты

1. Айналардың қандай айырмашылығы бар? Түсіндіріңдер.

J.M. Gabrielse

2.

J.M. Gabrielse

3. Мақсаты

8.5.1.3 - дененің кескінін алу үшін
сфералық айнада сәуленің жолын салу
және алынған кескінді сипаттау.
8.5.1.3 - дененің кескінін алу үшін
сфералық айнада сәуленің жолын салу
және алынған кескінді сипаттау.
J.M. Gabrielse

4. Сфералық айналар. Сфералық айналардан кескін алу

J.M. Gabrielse

5. Сфералық айналар (Ойыс және Дөңес)

J.M. Gabrielse

6. Ойыс және Дөңес (сфераның бөлігі ғана)

C
r
F
f
C: Сфераның радиусы
F: Ойыс айна фокусы
F: Фокустық қашықтық, F = R / 2
J.M. Gabrielse

7. Ойыс айна.

F
Оптикалық ось

8. Ойыс айна (мысал)

F
Оптикалық ось
J.M. Gabrielse

9. Ойыс айна (мысал)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық бас осіне параллель жүреді де айнадан шағылғаннан кейін
айнаның фокусы арқылы өтеді.
J.M. Gabrielse

10. Ойыс айна (мысал)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық бас осіне параллель жүреді де айнадан шағылғаннан кейін
айнаның фокусы арқылы өтеді.
2-сәуле айнаның фокусы арқылы өтіп, айнадан шағылғаннан кейін негізгі
оптикалық оське параллель жүреді.
J.M. Gabrielse

11. Ойыс айна (мысал)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық бас осіне параллель жүреді де айнадан шағылғаннан кейін айнаның
фокусы арқылы өтеді.
2-сәуле айнаның фокусы арқылы өтіп, айнадан шағылғаннан кейін негізгі оптикалық оське
параллель жүреді.
Ал кескін бейнесі сәулелердің қиылысу нүктесінде алынады.
J.M. Gabrielse

12. Ойыс айна (мысал 2)

F
Оптикалық ось
J.M. Gabrielse

13. Ойыс айна (мысал 2)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық бас осіне параллель жүреді де айнадан шағылғаннан кейін
айнаның фокусы арқылы өтеді.
J.M. Gabrielse

14. Ойыс айна (мысал 2)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық бас осіне параллель жүреді де айнадан шағылғаннан кейін
айнаның фокусы арқылы өтеді.
2-сәуле айнаның фокусы арқылы өтіп, айнадан шағылғаннан кейін негізгі
оптикалық оське параллель жүреді.
J.M. Gabrielse

15. Ойыс айна (мысал 2)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық бас осіне параллель жүреді де айнадан шағылғаннан кейін
айнаның фокусы арқылы өтеді.
2-сәуле айнаның фокусы арқылы өтіп, айнадан шағылғаннан кейін негізгі
оптикалық оське параллель жүреді.
Ал кескін бейнесі сәулелердің қиылысу нүктесінде алынады. Бірақ олар
J.M. Gabrielse
қиылыспайды

16. Ойыс айна (мысал 2)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық бас осіне параллель жүреді де айнадан шағылғаннан кейін
айнаның фокусы арқылы өтеді.
2-сәуле айнаның фокусы арқылы өтіп, айнадан шағылғаннан кейін негізгі
оптикалық оське параллель жүреді.
Ал жалған кескін бейнесі түскен сәулелердің жалғасы қиылысқан жерде пайда
J.M. Gabrielse
болады.

17. Дөңес айна

F
Оптикалық ось
Жарық сәулесі оптикалық оське параллель өтіп, фокус арқылы шағылады.
Фокус жорамал, өйткені сәулелердің өздері емес, олардың жалғасы.
J.M. Gabrielse

18. Дөңес айна (мысал)

F
Оптикалық ось
J.M. Gabrielse

19. Дөңес айна (мысал)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық оське параллель жүреді де, шағылып фокус арқылы өтеді.
J.M. Gabrielse

20. Дөңес айна (мысал)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық оське параллель жүреді де, шағылып фокус арқылы өтеді.
2-сәуле фокус арқылы өтіп, оптикалық оське параллель жүреді.
J.M. Gabrielse

21. Дөңес айна (мысал)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық оське параллель жүреді де, шағылып фокус арқылы өтеді.
2-сәуле фокус арқылы өтіп, оптикалық оське параллель жүреді.
Сәулелер қиылыспайды, бірақ олардың жалғасын жүргіземіз.
J.M. Gabrielse

22. Дөңес айна (мысал)

F
Оптикалық ось
1-сәуле оптикалық оське параллель жүреді де, шағылып фокус арқылы өтеді.
2-сәуле фокус арқылы өтіп, оптикалық оське параллель жүреді.
Сәулелер қиылыспайды, бірақ олардың жалғасын жүргіземіз.
Жалған кескіннің бейнесі жалғасқан сәулелердің қиылысқан нүктесінде болады
J.M. Gabrielse

23. Ойыс айна

1 1 1
F f d
f
F= Фокустық қашықтық
ƒ= Нәрседен айнаға дейінгі
қашықтық
d = Айнадан кескінге дейінгі
қашықтық
J.M. Gabrielse

24. Дөңес айна

1 1 1
F f d
f
F= Фокустық қашықтық
ƒ= Нәрседен айнаға дейінгі
қашықтық
d = Айнадан кескінге дейінгі
қашықтық
J.M. Gabrielse

25. Үлкейтілуі.

Нi
f
Г
ho do
Г = үлкейтілу
hi = кескіннің биіктігі
ho = нәрсенің биіктігі
Егер биіктік теріс болса, онда кескін төңкерілген
болады.
Егер үлкейтілу теріс болса, онда кескін
инверттеледі (төңкерілген)
J.M. Gabrielse

26. Топтық жұмыс

• Тапсырма №1
Нәрсе ойыс айнадан екі еселенген фокустан үлкен (d>2F)
болған қашықтықта орналасқан, айнада пайда болатын
кескінді сипаттаӊыз.
• Тапсырма №2
Нәрсе ойыс айнадан F<d<2F болған қашықтықта
орналасқан, айнада пайда болатын кескінді сипаттаӊыз.
• Тапсырма №3
Нәрсе ойыс айнадан d=2F болған қашықтықта орналасқан,
айнада пайда болатын кескінді сипаттаӊыз.
• Тапсырма №4
Нәрсе ойыс айнадан d<F болған қашықтықта орналасқан,
айнада пайда болатын кескінді сипаттаӊыз.
J.M. Gabrielse

27. Thanks/Further Info

• Faulkes Telescope Project: Light & Optics by Sarah
Roberts
• Fundamentals of Optics: An Introduction for Beginners by
Jenny Reinhard
• PHET Geometric Optics (Flash Simulator)
• Thin Lens & Mirror (Java Simulator) by Fu-Kwun Hwang
J.M. Gabrielse