Основы применения средств автоматизации управления в повседневной деятельности войсковых частей и учреждений

1.

1
ӘСКЕРИ БӨЛІМДЕР МЕН МЕКЕМЕЛЕРДІҢ КҮНДЕЛІКТІ
ҚЫЗМЕТІНДЕ АВТОМАТТАНДЫРУ БАСҚАРУ ҚҰРАЛДАРЫН
ҚОЛДАНУ НЕГІЗДЕРІ
ОСНОВЫ ПРИМЕНЕНИЯ СРЕДСТВ АВТОМАТИЗАЦИИ
УПРАВЛЕНИЯ
В ПОВСЕДНЕВНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ВОЙСКОВЫХ ЧАСТЕЙ И
УЧРЕЖДЕНИЙ
Военная кафедра Astana IT University

2.

2
2 тақырып: Әскери мақсаттағы автоматтандырылған
басқару жүйелері.
Тема 2: Автоматизированные системы управления
военного назначения.
1
сабақ.
ӘБАЖ
классификациясы.
Басқаруды
автоматтандырудың негізгі ұғымдары, терминдері мен
анықтамалары.
Занятие 1. Классификация АСУВ. Основные понятия,
термины и определения автоматизации управления.
Военная кафедра Astana IT University

3.

ОҚУ СҰРАҚТАРЫ
УЧЕБНЫЕ ВОПРОСЫ
1
Әскерлерді басқару жүйесіндегі ӘБАЖ рөлі мен орны.
Роль и место АСУВ в системе управления войсками.
2
Автоматтандыру процесінің түсініктері мен мазмұны
Понятия и содержание процесса автоматизации
3

4.

4
№1 ОҚУ СҰРАҒЫ
УЧЕБНЫЙ ВОПРОС №1

5.

БІРІНШІ ОҚУ СҰРАҒЫ/ПЕРВЫЙ УЧЕБНЫЙ ВОПРОС
ӘМ басқарудың автоматтандырылған жүйесі
(ӘМ БАЖ) - басқарылатын объектілерді
неғұрлым
тиімді
қолдану
мүддесінде
ақпаратты өңдеу және басқару жөніндегі
міндеттерді
орындаудың
ақпараттық
технологиясын іске асыратын ӘМ БАЖ
басқару органдары мен объектілеріндегі
тиісті
пункттердегі
жеке
құрам
мен
автоматтандыру
құралдары
кешенінің
жиынтығы. БАЖ ақпаратты өңдеу және
басқару бойынша бірқатар функцияларды
автоматтандырылған
орындау
арқылы
басқару объектілерін тиімді пайдалануды
қамтамасыз етеді. Ақпаратты өңдеу және
басқару
функцияларын
автоматтандыру
дәрежесі
тиісті
процестерді
ресімдеу
қажеттілігі мен мүмкіндіктерімен анықталады,
ол
экономикалық
және
әлеуметтік
негізделген болуы керек. Кез-келген ӘМ БАЖ
құрамында персоналды, басқару әдістерін
және ААК-ны бөліп көрсетуге болады.
5
Автоматизированная
система
управления ВН (АСУ ВН) - совокупность
личного состава и комплекса средств
автоматизации (КСА) на соответствующих
пунктах, в органах и объектах управления
АСУ ВН, реализующая информационную
технологию
выполнения
задач
по
обработке информации и управлению в
интересах
наиболее
продуктивного
применения управляемых объектов. АСУ
обеспечивает
эффективное
использование
объектов
управления
путем автоматизированного выполнения
ряда функций по обработке информации и
управлению.
Степень автоматизации функций по
обработке информации и управлению
определяется
необходимостью
и
возможностями
формализации
соответствующих процессов, она должна
быть экономически и (или) социально
обоснована. В составе любой АСУ ВН
можно выделить персонал, методы
управления и КСА.

6.

БІРІНШІ ОҚУ СҰРАҒЫ/ПЕРВЫЙ УЧЕБНЫЙ ВОПРОС
Персонал ӘМ БАЖ жұмыс істеуіне қатысатын
немесе оның жұмыс істеу нәтижелерін
пайдаланатын басқарушылық (жедел құрам)
және ААК қызмет көрсететін пайдалану
құрамына бөлінеді.
Басқару әдістері-бұл ақпаратты өңдеу және
басқару функцияларын жүзеге асыруда
қолданылатын басқару персоналының (жедел
құрамның) жұмыс істеу әдістері мен тәсілдері.
ӘМ БАЖ ақпаратты автоматтандырылған
және автоматтандырылмаған өңдеу және
басқару
әдістері,
сондай-ақ
орталықтандырылған
және
орталықтандырылмаған басқару әдістері бірбірін толықтыра отырып біріктіріледі.
ӘМ
БАЖ
құрамынан
автоматтандыру
құралдарының кешені Өндірістік-техникалық
мақсаттағы өнім ретінде әзірленетін және
дайындалатын
және
ӘМ
БАЖ
автоматтандырылған пункттерін, органдары
мен объектілерін жарақтандыру мүддесінде
жеткізілетін бағдарламалық, техникалық және
ақпараттық
қамтамасыз
етудің
өзара
келісілген компоненттері мен кешендерінің
жиынтығы болып табылады.
6
Персонал
подразделяется
на
управленческий
(оперативный
состав),
участвующий в функционировании АСУ ВН
или
использующий
результаты
ее
функционирования, и на эксплуатационный,
обслуживающий КСА.
Методы управления - это приемы и способы
работы
управленческого
персонала
(оперативного состава), используемые им при
реализации функций обработки информации
и
управления.
В
АСУ
ВН
методы
автоматизированной и неавтоматизированной
обработки информации и управления, а также
методы
централизованного
и
децентрализованного управления сочетаются,
дополняя друг друга.
Комплекс
средств
автоматизации
из
состава АСУ ВН представляет собой
совокупность
взаимосогласованных
компонентов и комплексов программного,
технического
и
информационного
обеспечения,
разрабатываемых
и
изготавливаемых
как
продукция
производственно-технического назначения и
поставляемых
в
интересах
оснащения
автоматизируемых
пунктов,
органов
и
объектов АСУ ВН.

7.

7
ӘМ БАЖ ішкі құрылымы олардың элементтері арасындағы тұрақты
байланыстарды көрсететін құрылымдардың көмегімен сипатталады. ӘМ БАЖны сипаттау кезінде элементтердің түрімен және олардың арасындағы
байланыстармен ерекшеленетін келесі түрлердің құрылымдарын қолданған жөн:
Внутреннее строение АСУ ВН характеризуют с помощью структур,
отображающих устойчивые связи между их элементами. При описании АСУ ВН
целесообразно использовать структуры следующих видов, различающиеся
типом элементов и связей между ними:
- функционалдық (элементтер - функциялар, міндеттер, рәсімдер;
байланыстар - ақпараттық);
- функциональные (элементы - функции, задачи, процедуры; связи информационные);
- техникалық (элементтер-құрылғылар, компоненттер мен кешендер;
байланыстар-байланыс желілері мен арналары);
- технические (элементы - устройства, компоненты и комплексы; связи - линии
и каналы связи);
- ұйымдастырушылық (элементтер - адамдар ұжымы және жеке
орындаушылар; байланыстар-ақпараттық, бағыныштылық және өзара іс-қимыл);
- организационные (элементы - коллективы людей и отдельные исполнители;
связи - информационные, соподчинения и взаимодействия);

8.

8
- деректі (элементтер-бөлінбейтін құрамдас бөліктер және вн БАЖ құжаттары;
байланыстар - өзара іс-қимыл, кіру және бағыну);
- документальные (элементы - неделимые составные части и документы АСУ
ВН; связи - взаимодействия, входимости и соподчинения);
- алгоритмдік (элементтер - алгоритмдер; байланыстар - ақпараттық);
- алгоритмические (элементы - алгоритмы; связи - информационные);
- бағдарламалық (элементтер - бағдарламалық модульдер; байланыстарбасқарушылар);
- программные (элементы - программные модули; связи - управляющие);
- ақпараттық (элементтер-жүйеде ақпараттың болуы және ұсынылу
формалары; байланыстар-жүйеде ақпаратты түрлендіру операциялары).
- информационные (элементы - формы существования и представления
информации в системе; связи - операции преобразования информации в
системе).

9.

ӘМ БАЖ типтік құрылымдық сызбасының нұсқасы (әуе қорғанысының күштері мен
құралдарын басқаруға қатысты) 2.1. суретте көрсетілген.
Вариант типовой структурной схемы АСУ ВН (применительно к управлению силами и
средствами ПВО) показан на рис. 2.1.
9
Әскерлерді БЖ басқарылатын объектілері
бағынысты
әскерлер
(күштер),
ал
жауынгерлік
құралдарды
басқару
жүйелерінде — қару-жарақ пен техника,
негізінен
барлау
және
зақымдау
құралдары (зениттік зымыран кешендері,
авиациялық
ұстау
кешендері
мен
радиолокациялық
станциялар,
радиоэлектрондық
күрес
құралдары)
болып табылады.
Управляемыми объектами СУ войсками
являются подчиненные войска (силы), а в
системах
управления
боевыми
средствами — вооружение и техника,
главным образом, средства разведки и
поражения
(зенитные
ракетные
комплексы,
авиационные
комплексы
перехвата и радиолокационные станции,
средства радиоэлектронной борьбы).

10.

10
Барлық басқарылатын нысандар ақпарат көзі ретінде де, тұтынушы ретінде де
ӘМ БАЖ үшін болып табылады.
Ақпарат көздері басқару жүзеге асырылатын жағдай туралы деректерді
әзірлейді және береді. Жауынгерлік құралдарды басқару жүйелеріне арналған
ақпарат көздерінің ішінде негізгі рөлді әуе жағдайы туралы деректерді беретін
әр түрлі мақсаттағы радиолокациялық құралдар (радиолокациялық
қондырғылар), ал әскерлерді (күштерді) басқару жүйелері үшін бағынышты
әскерлердің (күштердің) басқару органдары атқарады. ӘМ БАЖ үшін ақпарат
көзі басқарылмайтын объектілер (құрылғылар), мысалы, автоматты датчиктер
бола алады.
Все управляемые объекты являются для АСУ ВН как источниками, так и
потребителями информации.
Источники информации вырабатывают и передают данные об обстановке, по
которым осуществляется управление. Среди источников информации для
систем управления боевыми средствами основную роль играют
радиолокационные средства (РЛС) различного назначения, передающие
данные о воздушной обстановке, а для систем управления войсками (силами)
— органы управления (ОУ) подчиненных войск (сил). Источниками
информации для АСУ ВН также могут служить и неуправляемые объекты
(устройства), например автоматические датчики.

11.

11
Ақпаратты тұтынушылар - бұл қажетті мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу
үшін басқару жүйелерінде әзірленетін басқару әсерін тікелей жүзеге асыратын
басқарылатын объектілер. Мысалы, әскерлерді (күштерді) басқару жүйесінің
басқарылатын объектілеріндегі ақпаратты тұтынушылар — бағынысты
әскерлердің басқару органдары, ал жауынгерлік құралдарды басқару
жүйелерінде — қару-жарақ пен жауынгерлік техника.
ӘМ БАЖ-ға қатысты сыртқы ақпарат көздері мен тұтынушылары жоғары
деңгейдегі БЖ, сондай-ақ өзара әрекеттесетін БЖ болып табылады.
Потребителями информации являются управляемые объекты, непосредственно
реализующие вырабатываемые в системах управления управляющие
воздействия для достижения требуемых целей и задач. Например, потребители
информации в управляемых объектах системы управления войсками (силами)
— органы управления подчиненных войск, а в системах управления боевыми
средствами — вооружение и боевая техника.
Внешними по отношению к АСУ ВН источниками и потребителями информации
являются СУ вышестоящего уровня, а также взаимодействующие СУ.

12.

12
ӘМ БАЖ өзара қарым-қатынас - жұмыс істейтін ӘМ БАЖ арасында мәліметтер,
командалар және сигналдар алмасу.
ӘМ БАЖ функциясы - белгілі бір мақсатқа жетуге бағытталған ӘМ БАЖ әрекеттерінің
жиынтығы.
ӘМ БАЖ міндеті - бұл берілген түрдің нәтижесіне әкелетін автоматтандырылған
әрекеттердің формальды жиынтығы болып табылатын ӘМ БАЖ функциясы немесе бөлігі.
ӘМ БАЖ жұмыс істеу алгоритмі - бұл жүйенің функцияларын орындау кезінде жүйелік
компоненттердің шарттары мен реттілігін анықтайтын алгоритм.
ӘМ БАЖ ғылыми-техникалық деңгейі - ӘМ БАЖ техникалық және экономикалық
сипаттамаларының ғылым мен техниканың қазіргі жетістіктеріне сәйкестік дәрежесін
сипаттайтын көрсеткіш немесе көрсеткіштер жиынтығы. ӘМ БАЖ хабарламасы - ӘМ БАЖ
жұмыс істеген кезде берілетін толық деректер блогы түріндегі мәліметтер.
Взаимодействие АСУ ВН - обмен данными, командами и сигналами между
функционирующими АСУ ВН.
Функция АСУ ВН - совокупность действий АСУ ВН, направленная на достижение
определенной цели.
Задача АСУВН - функция или часть функции АСУ ВН, представляющая собой
формализованную совокупность автоматических действий, выполнение которых приводит
к результату заданного вида
Алгоритм функционирования АСУ ВН - алгоритм, задающий условия и
последовательность действий компонентов системы при выполнении ею своих функций.
Научно-технический уровень АСУ ВН - показатель или совокупность показателей,
характеризующая степень соответствия технических и экономических характеристик АСУ
ВН современным достижениям науки и техники. Сообщение АСУ ВН - сведения в виде
законченного блока данных, передаваемые при функционировании АСУ ВН.

13.

13
ӘМ БАЖ-дағы біріздендірілген рәсім - әртүрлі автоматтандырылған функциялардың
немесе міндеттердің олардың бірдей іс-қимылдарының ресімделген жиынтығын білдіретін
жалпы бөлігі.
ӘМ БАЖ функцияларын орындаудың диалогтық режимі - адам жүйенің техникалық
құралдарымен оған берілетін ақпаратты бағалау негізінде ӘМ БАЖ шарттарын және
(немесе) жұмыс істеу тәртібін өзгерте отырып, оның шешімін басқаратын ӘМ БАЖ
функцияларын орындау режимі.
ӘМ БАЖ функциясын орындаудың автоматтандырылмаған режимі - ӘМ БАЖ
функциясын орындау режимі, ол кезде оны адам ғана орындайды.
ӘМБАЖ компоненті - белгілі бір белгі немесе белгілер жиынтығы бойынша бөлінген және
біртұтас ретінде қаралатын ӘМ БАЖ бөлігі.
Унифицированная процедура в АСУ ВН - общая часть различных автоматизированных
функций или задач, представляющая собой формализованную совокупность их
одинаковых действий.
Диалоговый режим выполнения функции АСУ ВН - режим выполнения функции АСУ
ВН, при котором человек управляет решением задачи, изменяя ее условия и (или)
порядок функционирования АСУ ВН на основе оценки информации, представляемой ему
техническими средствами системы.
Неавтоматизированный режим выполнения функции АСУ ВН - режим выполнения
функции АСУ ВН, при котором она выполняется только человеком.
Компонент АСУВН - часть АСУ ВН, выделенная по определенному признаку или
совокупности признаков и рассматриваемая как единое целое.

14.

14
БАЖ-дағы жиынтықтаушы бұйым - техникалық шарттарға немесе оған арналған
техникалық тапсырмаға сәйкес БАЖ құрамдас бөлігі ретінде қолданылатын бұйым немесе
ғылыми-техникалық өнім бірлігі.
БАЖ-дағы бағдарламалық бұйым - дайындалған, белгіленген түрдегі сынақтан өткен
және БАЖ-дағы қолдану үшін өндірістік-техникалық мақсаттағы өнім ретінде жеткізілетін
бағдарламалық құрал.
ӘМ БАЖ ақпараттық құралы - берілген қолдану саласының параметрлері мен
сипаттамаларын және пайдаланушыға жеткізуге арналған тиісті құжаттаманы сипаттайтын
деректерді жеткізгіштегі тұрақты ақпаратқа қатысты реттелген кешен.
Комплектующее изделие в АСУ ВН - изделие или единица научно-технической
продукции, применяемая как составная часть АСУ ВН в соответствии с техническими
условиями или техническим заданием на него.
Программное изделие в АСУ ВН - программное средство, изготовленное, прошедшее
испытания установленного вида и поставляемое как продукция производственнотехнического назначения для применения в АСУ ВН.
Информационное средство АСУ ВН - комплекс упорядоченной относительно
постоянной информации на носителе данных, описывающей параметры и характеристики
заданной области применения и соответствующей документации, предназначенной для
поставки пользователю.

15.

ӘМ БАЖ-дағы ақпараттық бұйым - ӘМБАЖ-да қолдану үшін өндірістік-техникалық
мақсаттағы өнім ретінде дайындалған, белгіленген түрдегі сынақтан өткен және
жеткізілетін ақпараттық құрал.
ӘМ БАЖ бағдарламалық-техникалық кешені - ӘМ БАЖ бір немесе одан көп
міндеттерін орындау үшін жеткілікті жүйені іске қосу кезінде есептеу техникасы
құралдарының, бағдарламалық қамтамасыз ету құралдарының және машиналық
ақпараттық базаны құру мен толтыру құралдарының жиынтығын білдіретін өнім.
ӘМ БАЖ ақпараттық базасы - ӘМ БАЖ жұмыс істеуі кезінде пайдаланылатын
реттелген ақпараттың жиынтығы.
ӘМ БАЖ машинадан тыс ақпараттық базасы - есептеу техникасы құралдарын
қолданбай адамның тікелей қабылдауына арналған құжаттардың жиынтығы болып
табылатын ӘМ БАЖ ақпараттық базасының бөлігі.
Информационное изделие в АСУ ВН - информационное средство, изготовленное,
прошедшее испытания установленного вида и поставляемое как продукция
производственно-технического назначения для применения в АСУ ВН.
Программно-технический комплекс АСУ ВН - продукция, представляющая собой
совокупность средств вычислительной техники, программного обеспечения и средств
создания и заполнения машинной информационной базы при вводе системы в
действие, достаточных для выполнения одной или более задач АСУ ВН.
Информационная база АСУВН - совокупность упорядоченной информации,
используемой при функционировании АСУ ВН.
Внемашинная информационная база АСУ ВН - часть информационной базы АСУ ВН,
представляющая
собой
совокупность
документов,
предназначенных
для
непосредственного восприятия человеком без применения средств вычислительной
техники.
15

16.

16
ӘМ БАЖ машиналық ақпараттық базасы - ӘМ БАЖ ақпараттық базасының
бір бөлігі, ол ӘМ БАЖ-да пайдаланылатын деректер тасымалдағыштағы
ақпараттың жиынтығын білдіреді.
Автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО) - белгілі бір түрдегі қызметті
автоматтандыруға арналған ӘМ АБЖ бағдарламалық-техникалық кешені.
БӘ БАЖ кіріс ақпараты - БӘ БАЖ функцияларын орындау үшін қажетті
құжаттар, хабарламалар, деректер, сигналдар түрінде БӘ БАЖ-ға келіп түсетін
ақпарат.
Машинная информационная база АСУ ВН - часть информационной базы АСУ
ВН, представляющая собой совокупность используемой в АСУ ВН информации
на носителях данных.
Автоматизированное рабочее место (АРМ) - программно-технический
комплекс АСУ ВН, предназначенный для автоматизации деятельности
определенного вида.
Входная информация АСУ ВН - информация, поступающая в АСУ ВН в виде
документов, сообщений, данных, сигналов, необходимая для выполнения
функций АСУ ВН.

17.

ӘМ БАЖ шығыс ақпараты - ӘМ БАЖ функцияларын орындау нәтижесінде 17
алынатын және оның қызмет объектісіне, пайдаланушыға немесе басқа жүйелерге
берілетін ақпарат.
ӘМ БАЖ жедел ақпараты - БӘ БАЖ қызметі бағытталған объектінің қазіргі
уақыттағы жай-күйін көрсететін ақпарат.
Выходная информация АСУ ВН - информация, получаемая в результате
выполнения функций АСУ ВН и выдаваемая на объект ее деятельности,
пользователю или в другие системы.
Оперативная информация АСУ ВН - информация, отражающая на данный
момент времени состояние объекта, на который направлена деятельность АСУ ВН.
ӘМ БАЖ нормативтік-анықтамалық ақпараты - нормативтік құжаттар мен
анықтамалықтардан алынған және ӘМ БАЖ жұмыс істеуі кезінде пайдаланылатын
ақпарат.
ӘМ БАЖ құжаттамасы - БАЖ-ға техникалық талаптарды, БАЖ-ды құру және оның жұмыс
істеуі жөніндегі жобалық және ұйымдастырушылық шешімдерді толық айқындайтын өзара
байланысты құжаттардың жиынтығы.
Нормативно-справочная информация АСУ ВН - информация, заимствованная из
нормативных документов и справочников и используемая при функционировании АСУ ВН.
Документация на АСУ ВН - комплект взаимоувязанных документов, полностью
определяющих технические требования к АСУ ВН, проектные и организационные решения
по созданию и функционированию АСУ ВН.

18.

18
Кез келген деңгейдегі АМ БАЖ сипатты ерекшелігі (2-суретті қараңыз) онда мынадай трактілердің
(контурлардың) болуы болып табылады:
- синтаксистік талдауды, агрегаттауды, көрсеткіштерді есептеуді және т.б. қоса алғанда, басқару үшін
қажетті барлық ақпаратты жинау және бастапқы өңдеу жүргізілетін ақпараттық-есептеу жолы (ИРТ);
- талдамалық тракт (АТ), онда алынған деректер негізінде ағымдағы ахуалды семантикалық (мағыналық)
талдау, басқару мақсаттарын қалыптастыру және оларға қол жеткізу жөніндегі шешімдердің нұсқаларын
әзірлеу жүзеге асырылады;
- шешімдерді келісу және қабылдау, сондай-ақ оларды ресурстар мен жабдықтарды жедел басқару кезінде
іске асыру жүзеге асырылатын басқарушы тракт (УТ).
Кейбір жүйелерде ИРТ ақпараттық-талдау жолын (АТК) құра отырып, АТ-мен біріктіріледі.
Характерной особенностью АСУ СН любого уровня (см. рис. 2) является наличие в ней следующих
трактов (контуров):
- информационно-расчётный тракт (ИРТ), в котором производится сбор и первичная обработка всей
необходимой для управления информации, включая синтаксический анализ, агрегирование, расчеты
показателей и т.п.;
- аналитический тракт (АТ), в котором на основе полученных данных осуществляется семантический
(смысловой) анализ текущей обстановки, формирование целей управления и выработка вариантов
решений по их достижению;
- управляющий тракт (УТ), с помощью которого осуществляется согласование и принятие решений, а
также их реализация при оперативном управлении ресурсами и оборудованием.
В некоторых системах ИРТ объединяется с АТ, образуя информационно-аналитический тракт (ИАТ).

19.

19
АМ БАЖ шешімдерін қалыптастыру, келісу, қабылдау және орындалуын бақылау
циклі 4-суретте ұсынылған.
Әдетте, әскери мақсаттағы БАЖ-да шешім қабылдайтын адам командир, ЛГР - оның
штаб бастығы, ал ЛРР - осы командир қолбасшылық ететін бөлімшенің жеке құрамы
болып табылады.
Цикл формирования, согласования, принятия и контроля выполнения решений
АСУ СН представлен на рис. 4.
Как правило, в АСУ СН военного назначения лицом, принимающим решения,
является командир, ЛГР - его начальник штаба, а ЛРР – личный состав того
подразделения, которым командует этот командир.

20.

АМ БАЖ көпшілігінде объектілерден алынған
ақпарат ЛГР-ға құжатталған нысанда ғана
емес, сондай-ақ олардың құрамына кіретін
деректерді
жинаудың
техникалық
құралдарынан да келіп түседі. Мұндай БАЖда ЛПР беретін командалар осындай
объектілердің басқару бөлігінің арнайы
блоктарымен автоматты режимде іске
асырылуы мүмкін.
Кез келген АМ БАЖ-да басқару пункттерінің
автоматтандыру
құралдарының
(КСА)
кешенін
құрайтын
мынадай
типтік
аппараттық-бағдарламалық компоненттерді
бөліп көрсетуге болады:
20
Следует отметить, что в большинстве АСУ
СН информация от объектов управления
поступает
к
ЛГР
не
только
в
документированной форме, но и от
входящих в их состав технических средств
сбора данных. В таких АСУ команды,
выдаваемые ЛПР, могут реализовываться в
автоматическом режиме специальными
блоками
управляющей
части
таких
объектов.
В любой АСУ СН можно выделить
следующие
типовые
аппаратнопрограммные компоненты, составляющие
комплексы средств автоматизации (КСА)
пунктов управления:

21.

21
1) серверлер - техникалық, бағдарламалық құралдарды және ұжымдық пайдаланудағы
ақпараттық ресурстарды қамтитын аппараттық-бағдарламалық құралдар;
2) әртүрлі деңгейдегі есептеу желілерін іске асыру құралдары базасында (желілік карталар,
маршрутизаторлар, концентраторлар және т.б.) байланыс және деректер беру жүйесінен
тұратын телекоммуникациялық жүйе;
3) ЛПР, ЛГР және ЛРР функционалдық АЖО және АМ БАЖ әкімшілерінің АЖО қамтитын
автоматтандырылған жұмыс орындары (АЖО);
4) басқару объектісінің және сыртқы ортаның жай-күйі туралы ақпаратты жинауды,
бастапқы өңдеуді және бейнелеуді, сондай-ақ объектінің құрамында қабылданған
шешімдерді іске асыруды жүзеге асыратын АМ БАЖ арнайы құралдары;
АМ БАЖ басқару пунктінің автоматтандыру құралдары кешенінің жалпы құрылымы 5суретте келтірілген.
1)серверы - аппаратно-программные средства, включающие в себя технические,
программные средства и информационные ресурсы коллективного пользования;
2)телекоммуникационную систему, состоящую из системы связи и передачи данных на
базе средств реализации вычислительных сетей различного уровня (сетевые карты,
маршрутизаторы, концентраторы и т.п.);
3) автоматизированные рабочие места (АРМ), включающие в себя функциональные АРМ
ЛПР, ЛГР и ЛРР и АРМ администраторов АСУ СН;
4) специальные средства АСУ СН, осуществляющие сбор, первичную обработку и
отображение информации о состоянии объекта управления и внешней среды, а также
реализацию в составе объекта принятых решений,
Общая структура комплекса средств автоматизации пункта управления АСУ СН приведена
на рис. 5.

22.

22
№2 ОҚУ СҰРАҒЫ/УЧЕБНЫЙ ВОПРОС №2

23.

ӘМ БАЖ қандай да бір дәрежеде ӘМ БАЖ мақсатын, негізгі қасиеттерін, сипаттамаларын немесе
ерекшеліктерін көрсететін әртүрлі белгілер бойынша жіктеуге болады.
23
ӘМ БАЖ мынадай белгілер бойынша жіктелуі мүмкін:
- функционалдық мақсаты (қолдану аясы);
- автоматтандырылған қызмет түрі;
- ақпараттың кіріс ағынын өңдеуге, шешім қабылдауға және оларды орындаушыларға жеткізуге реакция
уақыты (реактивтілік);
- орналасқан аумақтың мөлшері (аумақтық белгісі);
- басқарылатын процестің сипаты;
- автоматтандыру құралдарының ұтқырлық дәрежесі;
- басқару процесін автоматтандыру дәрежесі;
- басқару деңгейлерінің саны (иерархиялық құрылым);
басқару және бағыныстылық принципі;
- өткізу қабілеті;
- сериялық қабілеттілік.
АСУ ВН можно классифицировать по различным признакам, которые в той или иной степени отражают
назначение, основные свойства, характеристики или особенности АСУ ВН.
АСУ ВН могут быть классифицированы по следующим признакам:
- функциональное назначение (сфера применения);
- вид автоматизируемой деятельности;
- время реакции на обработку входного потока информации, принятия решений и доведения их до
исполнителей (реактивность);
- размеры занимаемой территории (территориальный признак);
- характер управляемого процесса;
- степень мобильности средств автоматизации;
- степень автоматизации процесса управления;
- число уровней управления (иерархическая структура);
принцип управления и подчиненности;
- пропускная способность;
- серийноспособность.

24.

әскери ӘМБАЖ әзірлеудің жинақталған тәжірибесін жинақтай отырып, 1-суретте ұсынылған
БАЖ қаралып отырған түрінің мынадай жіктемесін ұсынуға болады.
24
Обобщая накопленный опыт разработки военных АСУ СН, можно предложить следующую
классификацию рассматриваемого вида АСУ, представленную на рис. 1.
Әскери үшін АМ БАЖ стратегиялық
деңгей елдің Қорғаныс министрлігі мен
оның Қарулы Күштерінің Бас штабы
деңгейінде жұмыс істейтін жүйелерге
тән. Жедел деңгей жүйелері бірлестіктер
штабтарының (оның ішінде әскер тектері
бойынша) қызметін автоматтандыруға
арналған. АМ БАЖ тактикалық деңгейі
әскери бөлімшелердің деңгейіне сәйкес
келеді және мәні бойынша БАЖ
Для военных АСУ СН стратегический уровень әскерлер мен қару болып табылады.
характерен для систем, функционирующих на
уровне Министерства Обороны страны и
Генерального Штаба её Вооружённых Сил.
Системы оперативного уровня предназначены
для автоматизации деятельности штабов
объединений (в том числе по родам войск).
Тактический уровень АСУ СН соответствует
уровню войсковых подразделений и, по
существу, является АСУ войсками и оружием
(АСУВиО).