Қазақстан республикасының мұнай газ тасымалдау саласының дамуы

1.

БҚОӘББ "Жоғары аграрлық-технологиялық колледжі" МКҚҚ
Қазақстан республикасының мұнай газ
тасымалдау саласының дамуы
Орындаған: МГ-221.1қ
тобының студенті
Ермек М.Қ
Қабылдаған: оқытушы
Е.А.Утегенов

2.

Қазақстан Республикасының мұнай-газ тасымалдау саласы экономика үшін
стратегиялық маңызды сала болып табылады. Қазақстанның табиғи
ресурстарының байлығы, оның ішінде мұнай мен газдың мол қоры, әлемдік
нарықтарда сұранысқа ие. Бұл сала Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін
қамтамасыз етіп, сыртқы нарықтарға өнім экспорттау мүмкіндіктерін
кеңейтеді.
1. *Қазақстанның мұнай және газ саласындағы жалпы жағдайы*
Қазақстан әлемдегі ең ірі мұнай өндіруші елдердің қатарында. Мұнай-газ
саласы елдің экономикасының негізгі салаларының бірі болып табылады.
Қазақстанның мұнай қорының басты көздері — *Теңіз*, *Қашаған* және
*Прорва* сияқты ірі кен орындары, сондай-ақ басқа да бірнеше маңызды
аймақтар бар. Осы кен орындарынан өндірілетін мұнай мен табиғи газды
тасымалдау үшін дамыған инфрақұрылым қажет.

3.

2. *Мұнай мен газды тасымалдау жүйесі*
Қазақстандағы мұнай мен газды тасымалдау жүйесі негізінен бірнеше маңызды
бағыттар бойынша дамыған:
a. *Мұнай тасымалдау жүйесі*
Қазақстанның мұнайын сыртқы нарықтарға тасымалдаудың негізгі бағыттары —
*Ресей*, *Қытай*, *Түркия* және басқа да елдерге бағытталған құбыр жүйелері.
- *Каспий құбыр консорциумы (КҚК)* — Қазақстанның мұнайын Каспий теңізі арқылы
әлемдік нарықтарға жеткізетін негізгі тасымалдау жүйесі. КҚК құбыры 2001 жылы іске
қосылды, ол Қазақстанның батыс аймағындағы мұнайды Ресей арқылы әлемдік
нарықтарға тасымалдауға мүмкіндік береді.
- *Атырау - Самара құбыры* — Бұл құбыр Қазақстанның мұнайын Ресейдің Самара
қаласына тасымалдайды және одан әрі халықаралық нарықтарға экспорттайды.
- *Қазақстан - Қытай құбыры* — Қазақстанның шығыс аймақтарынан Қытайға мұнай
тасымалдау үшін маңызды құбыр желісі. Бұл құбыр Қытайдың энергетикалық
сұранысын қанағаттандыруға маңызды рөл атқарады.
- *Түркияға бағытталған құбырлар* — Қазақстанның батыс аймағынан Түркия арқылы
Еуропаға мұнай тасымалдау үшін құбырлар жүйесі мен терминалдар дамуда.

4.

b. *Газ тасымалдау жүйесі*
Қазақстанның газды тасымалдау жүйесі де жақсы дамыған, бірақ ол
көп жағдайда ішкі қажеттіліктерге және көршілес елдерге газ
жеткізуге бағытталған.
- *Бейнеу - Шымкент - Тараз - Алматы құбыры* — Қазақстанның
оңтүстік аймақтарын газбен қамтамасыз ету үшін маңызды газ
құбыры.
- *Қытайға бағытталған газ құбыры* — Қазақстан мен Қытай
арасындағы газ тасымалдау көлемі жылдан-жылға артып келеді.
Қазақстан Қытайға газ экспортын арттыру мақсатында жаңа
құбырлар мен инфрақұрылымды дамытып жатыр.
- - *Орталық Азия - Оңтүстік Азия (TAPI) құбыры* — Бұл жоба
Түркменстан, Ауғанстан, Пәкістан және Үндістанды байланыстыратын
үлкен халықаралық газ құбыры, Қазақстанның газын да
тасымалдауды қамтиды.

5.

3. *Құбыр инфрақұрылымының дамуы*
Құбыр жүйелерінің кеңеюі Қазақстан үшін маңызды стратегиялық
мәселе. Бұл инфрақұрылымның дамуы мұнай мен газды экспорттау
мүмкіндіктерін кеңейтеді және елдің энергетикалық қауіпсіздігін
қамтамасыз етеді.
- *Құбыр жүйесінің жаңартылуы:* Қазіргі кезде Қазақстанда мұнай мен
газ құбырларының көпшілігі ескірген, сондықтан олардың жаңартылуы
мен модернизациясы қажет.
- *Құбырлардың қауіпсіздігі:* Құбыр жүйелерінің қауіпсіздігіне үлкен
назар аударылуда, өйткені оларды қорғау және жөндеу жұмыстары
қымбатқа түседі. Сонымен қатар, құбырлар арқылы экологиялық қауіптер
де болуы мүмкін, сондықтан экологиялық қауіпсіздік шараларына баса
назар аударылып келеді.

6.

4. *Энергетикалық қауіпсіздік және экология*
Құбырлар мен тасымалдау жүйелерінің жұмыс істеуі
экологиялық тұрғыдан да маңызды мәселе болып табылады.
Құбырлардың зақымдануы немесе апаттары экологиялық
зиянды әсер етуі мүмкін, сондықтан бұл салада экологиялық
мониторинг пен қауіпсіздік шараларының деңгейін арттыру
қажет.
- *Қоршаған ортаны қорғау:* Қазақстан үкіметі экологиялық
қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін жаңа технологиялар мен
бақылау жүйелерін енгізуде.
- *Жаңартылатын энергия көздері:* Қазақстан мұнай мен газ
ресурстарын өндірумен қатар, жаңартылатын энергия көздерін
дамытуға да мән беруде. Бұл энергетикалық қауіпсіздік пен
тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін маңызды.

7.

5. *Қаржылық және экономикалық аспектілер*
Мұнай мен газ тасымалдау саласы Қазақстан экономикасының
маңызды секторларының бірі болып табылады. Осы саладағы табыс
елдің жалпы ішкі өнімін (ЖІӨ) қалыптастыруда үлкен рөл атқарады.
- *Инвестициялар:* Қазақстанның мұнай-газ секторына шетелдік
инвестициялар тарту үшін қолайлы жағдайлар жасалуда. Әсіресе, жаңа
құбыр жүйелері мен инфрақұрылымдық жобаларға инвестициялар
тарту жоспарланып отыр.
- *Экспорттық әлеует:* Мұнай мен газ тасымалдаудың халықаралық
нарықтардағы сұранысқа байланысты Қазақстан өзінің экспорттық
әлеуетін арттыруды көздеуде. Бұл өз кезегінде елдің экономикалық
өсуіне ықпал етеді.

8.

6. *Мұнай мен газ тасымалдау саласының болашағы*
Қазақстанның мұнай-газ тасымалдау саласының болашағы өте маңызды. Елдің мұнай
мен газды экспорттау мүмкіндіктерін кеңейту үшін бірнеше негізгі бағытта жұмыс
жүргізілуде:
- *Қытайға экспорт:* Қытай әлемдегі ең ірі энергетикалық тұтынушы болып табылады,
сондықтан Қазақстан Қытаймен мұнай мен газ тасымалдауды арттыруға мүдделі.
- *Еуропаға экспорт:* Түркия арқылы Еуропаға мұнай тасымалдауды дамыту Қазақстан
үшін маңызды болып табылады.
- *Технологиялар мен инновациялар:* Мұнай-газ тасымалдау жүйелерін тиімдірек ету
үшін жаңа технологиялар мен инновацияларды енгізу жоспарланып отыр.
Қорытынды
Қазақстанның мұнай мен газ тасымалдау саласы оның экономикасының негізі болып
табылады. Сала дамып келе жатқанымен, инфрақұрылымды жаңарту, экологиялық
қауіпсіздік шараларын күшейту және жаңа нарықтарға шығу — алдағы жылдары басты
міндеттер болып қала береді. Энергетикалық қауіпсіздік және экологияны ескере
отырып, Қазақстан мұнай мен газ тасымалдау саласының бәсекеге қабілеттілігін
арттыруды мақсат етіп отыр.

9.

10.

Батыс Қазақстан Республикасының территориясынан өтетін магистралды
құбырлар елдің мұнай, газ және басқа да энергия көздерін тасымалдауда
маңызды рөл атқарады. Бұл құбырлар Қазақстанның энергетикалық
қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, экспорттық нарықтарға өнімдерді жеткізуге
мүмкіндік береді. Батыс Қазақстан аймағында орналасқан ірі мұнай және газ
кен орындары мен стратегиялық маңызды тасымалдау бағыттары ерекше
назар аударуды қажет етеді.
1. *Мұнай тасымалдау құбырлары*
a. *Каспий құбыр консорциумы (КҚК)*
- *Құбыр жүйесі:* КҚК — Қазақстанның мұнайын Каспий теңізі арқылы
экспорттау үшін пайдаланылатын негізгі құбыр жүйесі. Бұл құбыр
Қазақстанның батысындағы Атырау облысынан басталып, Ресейдің астанасы
Мәскеуге жақын орналасқан Новороссийск қаласына дейін жетеді.
- *Құбыр ұзындығы:* 1 510 км (оның ішінде Қазақстан аумағында 700 км).
- *Құбырдың маңызы:* КҚК құбыры әлемдік нарықтарға Қазақстанның
мұнайын жеткізудің негізгі жолы болып табылады. Бұл құбыр арқылы
Қазақстанның батысындағы Теңіз, Қашаған және басқа ірі кен орындарынан
өндірілген мұнай экспортталады.

11.

- *Сипаттамасы:* КҚК құбыры Қазақстаннан Ресей арқылы Каспий теңізінің жағалауына
дейін жеткізіледі және одан әрі әлемдік нарықтарға тасымалданады. Бұл құбырдың
маңызды ерекшелігі — ол теңіз арқылы мұнайды әлемнің түрлі бөліктеріне жеткізуге
мүмкіндік береді.
b. *Атырау - Самара құбыры*
- *Құбыр жүйесі:* Атырау қаласынан бастап Ресейдің Самара қаласына дейін созылатын
құбыр. Бұл құбыр Ресейдің ішкі нарығына және басқа халықаралық нарықтарға
Қазақстанның мұнайын тасымалдауға қызмет етеді.
- *Құбыр ұзындығы:* Шамамен 2 000 км.
- *Құбырдың маңызы:* Бұл құбыр Ресей арқылы мұнайды басқа Еуропа елдеріне жеткізу
үшін стратегиялық маңызды. Қазақстанның батыс аймақтарында өндірілген мұнай осы
құбыр арқылы Еуропаға экспортталады.
c. *Қазақстан - Қытай мұнай құбыры*
- *Құбыр жүйесі:* Қазақстанның шығыс аймақтарынан Қытайға мұнай тасымалдайтын
құбыр. Бұл құбыр Қазақстанның мұнайын Қытайдың энергетикалық нарығына жеткізу үшін
маңызды.
- *Құбыр ұзындығы:* Шамамен 2 000 км.
- *Құбырдың маңызы:* Қытай — әлемдегі ең ірі энергетикалық тұтынушы елдердің бірі,
сондықтан бұл құбыр Қазақстанның мұнайын экспорттау үшін маңызды бағыт болып
табылады. Қытайға мұнай тасымалдау көлемі жыл сайын артып келеді.

12.

2. *Газ тасымалдау құбырлары*
a. *Бейнеу - Шымкент - Тараз - Алматы газ құбыры*
- *Құбыр жүйесі:* Қазақстанның оңтүстік аймақтарына газ жеткізу үшін маңызды құбыр жүйесі.
Бұл құбыр Бейнеу қаласынан бастап Оңтүстік Қазақстан аймағына дейін созылады.
- *Құбыр ұзындығы:* Шамамен 1 500 км.
- *Құбырдың маңызы:* Оңтүстік Қазақстан аймақтарын табиғи газбен қамтамасыз етуде
маңызды рөл атқарады. Бұл құбыр газды ішкі нарыққа тасымалдауға мүмкіндік береді.
b. *Қытайға бағытталған газ құбыры*
- *Құбыр жүйесі:* Қазақстан мен Қытай арасындағы газ құбыры, ол Қазақстанның Орталық және
Шығыс аймақтарынан Қытайға газ тасымалдайды.
- *Құбыр ұзындығы:* Шамамен 1 800 км.
- *Құбырдың маңызы:* Қытайға газ экспортын арттыру үшін үлкен маңызға ие. Қытайдың
энергетикалық сұранысын қанағаттандыруда маңызды рөл атқарады.
c. *Түркменстан - Ауғанстан - Пәкістан - Үндістан (TAPI) газ құбыры*
- *Құбыр жүйесі:* Бұл халықаралық газ құбыры Қазақстанның газын да тасымалдауды қамтиды.
ТAPI жобасы Түркменстан, Ауғанстан, Пәкістан және Үндістанды байланыстыратын үлкен газ
құбыры болып табылады.
- *Құбырдың маңызы:* Қазақстанның газын Оңтүстік Азияға жеткізу үшін маңызды жоба. Бұл газ
құбыры аймақтың энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көмектеседі.

13.

3. *Мұнай мен газ тасымалдау инфрақұрылымын дамыту*
Батыс Қазақстандағы мұнай-газ тасымалдау инфрақұрылымының дамуы
Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету және экспорттық
әлеуетін арттыру үшін өте маңызды. Бұл инфрақұрылымның тиімді жұмысы
тек ішкі нарық үшін ғана емес, сонымен бірге халықаралық нарықтарға өнім
жеткізу үшін де қажет.
- *Құбырларды жаңарту және кеңейту:* Ескі құбырлар мен инфрақұрылымды
жаңарту — маңызды міндеттердің бірі. Бұл құбырлар арқылы
тасымалданатын мұнай мен газдың көлемі артып, нарықта бәсекелестікті
арттырады.
- *Қауіпсіздік:* Құбыр жүйелерінің қауіпсіздігі өте маңызды мәселе.
Құбырлардың зақымдануы немесе ақаулардың болуы экологиялық апаттарға,
экономикалық шығындарға және энергетикалық дағдарысқа әкелуі мүмкін.
Сондықтан құбырлар мен инфрақұрылымның тұрақтылығы мен қауіпсіздігіне
ерекше көңіл бөлінеді.

14.

4. *Қазақстанның мұнай-газ тасымалдау саласының болашағы*
Қазақстанның мұнай мен газ тасымалдау саласы болашақта да маңызды рөл
атқаратын болады. Елдің табиғи ресурстары мен стратегиялық орналасуы оны әлемдік
энергетикалық нарықта маңызды ойыншы етеді. Алдағы жылдары мұнай мен газ
тасымалдау инфрақұрылымын дамыту және жаңа нарықтарға шығу — басты
мақсаттардың бірі.
- *Қытайға және Еуропаға экспорт:* Қазақстан Қытайға және Еуропаға мұнай мен газ
экспортын арттыруды жоспарлап отыр.
- *Жаңартылатын энергия көздері:* Сонымен қатар, Қазақстан жаңартылатын энергия
көздеріне де инвестиция салып, мұнай мен газ саласына тәуелділігін азайтуға
ұмтылуда.
Қорытынды
Батыс Қазақстан Республикасының аумағынан өтетін магистралды мұнай және газ
құбырлары елдің энергетикалық инфрақұрылымының негізін құрайды. Бұл құбырлар
Қазақстанның ішкі қажеттіліктерін қанағаттандыруға және халықаралық нарықтарға
өнім жеткізуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, құбыр жүйелерінің қауіпсіздігін
қамтамасыз ету және инфрақұрылымды жаңарту жұмыстарын жүргізу Қазақстанның
мұнай-газ секторын дамыту үшін маңызды бағыт болып табылады.

15.

Кітаптар:
1. *"Қазақстан Республикасының энергетикалық ресурстары"*
2. *"Мұнай және газ саласының экономикасы"*
3. *"Энергетика және экология"*
Сайттар:
1.
*Қазақстанның
Энергетика
министрлігінің
ресми
сайты*:
[www.energo.gov.kz]
(http://www.energo.gov.kz)
2. *ҚазМұнайГаз компаниясының ресми сайты*: [www.kmg.kz](http://www.kmg.kz)
3. *Каспий Құбыр Консорциумы*: [www.cpc.ru](http://www.cpc.ru)
4. *Statista*: [www.statista.com](https://www.statista.com)
5. *Oil and Gas Journal*: [www.oilandgasjournal.com](https://www.oilandgasjournal.com)