мошанова

1.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«БОПАЙ ХАНЫМ» ЖОҒАРҒЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
ТАҚЫРЫБЫ: «ЕГДЕ ЖАСТАҒЫ НАУҚАСТАРҒА МЕЙІРГЕРЛІК КҮТІМНІҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.»
Мамандығы: 09130100 «Мейірбике ісі»
Біліктілігі: 5АВ09130101 «Мейірбике ісінің қолданбалы бакалаврі»
Орындаған:Мошанова Г.К
Ғылыми жетекшісі: Жунусова Л.С
Ақтөбе, 2024

2.

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
І. ТАРАУ.
ЕГДЕ ЖАСТАҒЫ ЖӘНЕ ҚАРТ АДАМДАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ
ЖАҒДАЙЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН ТЕОРИЯЛЫҚ ТАЛДАУ
1.1.
Қартаю кезіндегі жүйелер мен мүшелердің анатомиялық-физиологиялық
ерекшеліктері
1.2.
Егде жастағы адамдардың денсаулық жағдайына байланысты психологиялық
проблемалары
1.3.
Егде жастағы және қарт адамдарға мейірбикелік күтімнің ерекшеліктер
ІІ ТАРАУ.
ЕГДЕ ЖАСТАҒЫ АУРУЛАРДАҒЫ МЕЙІРБИКЕЛЕРДІҢ КӘСІБИ
ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1.
Зерттеу әдістемесі
2.2.
Гериатриялық науқастардың проблемаларын социологиялық зерттеу
ІІІ.
ҚОРЫТЫНДЫ
IV.
ПРАКТИКАЛЫҚ ҰСЫНЫСТАР
V.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
VI.
ҚОСЫМША

3.

Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Халықтың қартаюы қазіргі қоғамның өзекті мәселелерінің бірі болып табылады. Қазақстан
халқының жалпы құрылымындағы егде жастағы адамдардың саны басқа жас тобына қарағанда тез өсуде.
Қазақстан халқының жалпы ауруы өсуде. Ол 2019 жылғы 158,3 млн жағдайдан 2020 жылы 207,8 млн жағдайға дейін, яғни
31% - ға ұлғайды. 60 жастан асқан адамдардың аурушаңдығы орта жастағы адамдарға қарағанда 1,5-2 есе жоғары. Сіз күткендей,
егде жастағы қазақстандықтардың аурушаңдығы полиморбидтілікпен сипатталады, мұнда пациенттердің әрқайсысында 3-тен 5ке дейін және көбінесе аурулар көп болады. Бұл ретте егде жастағы адамдардың жоғары өліміне әкелетін аурулардың саны (қан
айналымы жүйесінің аурулары және неоплазмалар) 2021 жылдан 2022 жылға дейін тиісінше 96% және 61% - ға өсті. Егде
жастағы мүгедектіктің жоғары пайызына әкелетін тірек-қимыл жүйесі мен дәнекер тінінің ауруларының жиілігі 89% - ға өсті.
Егер Біз 2022 жылы Қазақстанда аурудың құрылымын есте ұстасақ, тыныс алу органдарының ауруларының үлкен
үлесімен қатар - 24,2% (егде жастағы адамдарда негізінен суық тию, Кәрілік эмфизема, бронхит және пневмония), қан айналымы
жүйесі ауруларының үлкен пайызы - 13,3%.
Ел халқының шамамен 20% - ы қан айналымы ауруларынан зардап шегеді (100 мың тұрғынға 19,4 мың). Егде жастағы
адамдарда олар қан қысымының жоғары және нашар бақыланатын деңгейімен (артериялық гипертензия), зиянды өмір салтының
таралуына байланысты атеросклероздың тез дамуымен (алкогольді теріс пайдалану, темекі шегу, шамадан тыс тамақтану,
гиподинамия және басқа қауіп факторлары) байланысты. Егде жастағы адамдарда атеросклероз мен артериялық гипертензияның
жиі кездесетін асқынулары миокард инфарктісі, ми инсульті және жүрек жеткіліксіздігі болып табылады.
Асқорыту ауруларының үлесі барлық сырқаттанушылықтың 7,7% құрайды, бұл көбінесе егде жастағы адамдардың дұрыс
емес тамақтануымен байланысты. Тірек - қимыл жүйесі ауруларының жоғары пайызы (7,5%) егде жастағы остеопороз және
остеоартрит (остеоартрит), негізінен тізе және жамбас буындары, сондай-ақ ревматоидты артрит және басқа да қозғалыс
аурулары арасында таралуына байланысты.
Қоғам қарт адамға қойылатын талаптарды төмендетеді деген дәстүрлі түсінікке қарамастан, қазіргі қоғамда қарт адамның
белсенділігі мен еңбекке қабілеттілігін сақтау қажеттілігі бар.
Егде жастағы адамдарға мейірбикелік күтім әлсіз қамқорлықтағы адамдардың лайықты өмір сүру сапасын сақтауға
бағытталған жан-жақты көмек көрсетуді көздейді. Әлемнің көптеген елдерінде егде жастағы адамдар санының және өмір сүру
ұзақтығының өсу үрдісі байқалады, сондықтан егде жастағы адамдарға мейірбикелік күтім мен қамқоршылық сұранысқа ие
және өзекті болып қала береді.

4.

Зерттеудің мақсаты: мейірбикенің кәсіби және жалпы құзыреттіліктерін зерттеу және гериатриялық
науқастардың мәселелерін шешуде мейірбикелік күтімнің тиімділігін арттыру.
Тапсырмалар:
1.
Курстық жұмыс тақырыбы бойынша әдебиеттер мен мерзімді басылымдарға теориялық талдау
жүргізу.
2.
Гериатриялық науқастарға емдеу - диагностикалық процесті және мейірбикелік күтімді
ұйымдастырудағы мейірбикенің рөлін анықтау.
3.
Пациенттердің басым проблемаларын, сондай-ақ оларды анықтау үшін АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ
ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ БАСҚАРМАСЫНЫҢ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУ ҚҰҚЫҒЫНДАҒЫ "№1
ҚАЛАЛЫҚ ЕМХАНА" КОММУНАЛДЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК КӘСІПОРНЫ базасында пациенттерге
сауалнама әзірлеу және сауалнама жүргізу мейірбикелік күтімнің сапасына қарастыру.
4.
Нәтижелерді кейіннен өңдеумен алынған мәліметтерге талдау жасау.
Зерттеу нысаны: кардиологиялық бөлімшенің және нефрологиялық бөлімшесінің пациенттері.
Зерттеу пәні: гериатриялық науқастардың мәселелерін шешудегі мейірбикенің кәсіби қызметі.
Зерттеу әдістері:
- осы бойынша медициналық әдебиеттерді ғылыми-теориялық талдау
тақырып;
- ұйымдастырушылық (салыстырмалы, кешенді) әдіс;
- әлеуметтанулық (сауалнама, сұхбат);
- статистикалық-ақпараттық массивті статикалық өңдеу.

5.

ІІ ТАРАУ. ЕГДЕ ЖАСТАҒЫ АУРУЛАРДАҒЫ МЕЙІРБИКЕЛЕРДІҢ КӘСІБИ ҚЫЗМЕТІН
ТАЛДАУ
2.1.
Зерттеу әдістемесі
Зерттеу жүргізу үшін гериатриялық пациенттерге сауалнама жүргізуге негізделген
социологиялық әдіс қолданылды.
Әлеуметтік зерттеу Ақтөбе қаласындағы №1 Қалалық емхана коммуналдық мемлекеттік
кәсіпорны базасында жүргізілді. Сауалнамаға барлығы 30 адам қатысты.
Барлық респонденттерге 20 сұрақ қойылды, оларға өз жауаптарын берді. Сауалнама парағы 1қосымшада ұсынылған.
Барлық деректерді алғаннан кейін жауаптар Excel бағдарламасында өңделді және тиісті
қорытындылар жасалған диаграммалар түрінде жасалды.
Зерттеудің бірінші кезеңінде гериатриялық науқастарға социологиялық зерттеу жүргізілді. Бұл
кезең келесі кезеңдерден құралған: сауалнама дайындау, респонденттерге сауалнама жүргізу,
нәтижелерді өңдеу.
Біз 20 сұрақтан тұратын сауалнама жасадық. Әр сұрақ үшін бірнеше жауап нұсқалары бар. Әрбір
гериатриялық пациент оның пікіріне сәйкес келетін жауапты таңдауы керек еді. Барлық сауалнама
парақтары толтырылды. Осыдан кейін біз жауаптардың пайызын есептедік және Excel
бағдарламасында олар қойған сұрақтардың әрқайсысы бойынша респонденттердің пікірін көрсететін
диаграммалар жасалды.

6.

2.2. Гериатриялық науқастардың проблемаларын социологиялық зерттеу
Бұл зерттеу 30 пациентке сауалнама жүргізді. Бірінші сұрақтың негізінде сауалнамаға қатысқан
респонденттердің жынысын анықтау керек болды.
1-суретте сауалнамаға қатысқандардың жынысы бойынша таралуы көрсетілген..
Зерттеу көрсеткендей, әйел гериатриялық науқастардың үлесі-54 %, еркектердің үлесі-46 %.
ер
40%
әйел
60%

7.

Зерттеу барысында респонденттердің жасын анықтау керек болды.
Осылайша, сауалнамаға 60-65 жас аралығындағы гериатриялық науқастар қатысты - 40%, 6670 жас - 33%, 71-75 жас - 17%, 76 және одан жоғары жастағы - 10%.
76 ж /одан
жоғары
10%
71-75 ж
17%
60-65 ж
40%
66-70 ж
33%

8.

Сауалнамаға сәйкес гериатриялық науқастардың жиі кездесетін аурулары
анықталды (сурет. 3).
Жүргізілген зерттеу негізінде инсульт 50%, жүректің ишемиялық ауруы гериатриялық науқастардың 23%, артериялық гипертензия - 17%, қант диабеті - 10%.
Осылайша, жүрек-қан тамырлары патологиясы, атап айтқанда жүректің
ишемиялық ауруы егде жастағы аурулардың жалпы құрылымында бірінші орын алады
деген қорытынды жасауға болады.
ҚД
10%
АГ
17%
инсульт
50%
ЖИА
23%

9.

Сурет. 4. Гериатриялық науқастардың психоэмоционалды жағдайы
(сауалнама уақытында)
Гериатриялық науқастардың психоэмоционалды жағдайын талдай отырып, 17% сағыныш, 27%
жалғыздық, депрессия -33%, өлім қорқынышы - 13%, мазасыздық - 10%,
өлім
қорқынышы
13%
мазасыздық
10%
сағыныш
17%
жалғыздық
27%
депрессия
33%

10.

Сурет. 5. Мейірбике тарапынан психологиялық көмек көрсету туралы респонденттердің пікірі
Гериатриялық пациенттерге психологиялық көмек көрсету мәселесі бойынша сұралғандардың
67% - психолог психологиялық көмек көрсетілгені, респонденттердің 33% - ешқандай
психологиялық қолдау көрсетілмегені анықталды.
жоқ
33%
ия
67%

11.

Келесі сұраққа сүйене отырып, мейірбике гериатриялық науқастарға олардың
аурулары үшін диетаны ұстану туралы айтты ма, жоқ па, соны анықтау керек болды.
Алынған нәтижелер 6-суретте көрсетілген..
Осылайша, респонденттердің көпшілігіне (57%) мейірбике диетаның ерекшеліктері
туралы хабарлаған деген қорытынды жасауға болады. Екінші орынды 43% мұндай ақпарат
оларға берілмеді деп жауап берді.
жоқ
43%
ия
57%

12.

Стресс адамның іс-әрекетін, оның мінез-құлқын бұзады, әртүрлі психоэмоционалды бұзылуларға әкеледі
(мазасыздық, депрессия, невроздар, эмоционалды тұрақсыздық, көңіл-күйдің төмендеуі немесе керісінше, шамадан
тыс қозу, ашулану, есте сақтау қабілетінің бұзылуы, ұйқысыздық, шаршау және басқалар).
Стресс, әсіресе жиі және ұзаққа созылатын болса, психологиялық жағдайға ғана емес, адамның физикалық
денсаулығына да кері әсер етеді. Олар көптеген аурулардың көрінісі мен өршуінің негізгі қауіп факторлары болып
табылады. Жүрек-қан тамырлары жүйесінің аурулары (миокард инфарктісі, стенокардия, гипертония), асқазан-ішек
жолдары (гастрит, асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасы), иммунитеттің төмендеуі жиі кездеседі.
Гериатриялық науқастар күйзеліске ұшырай ма? Алынған нәтижелер 7-суретте көрсетілген.
жоқ
27%
ия
73%
Осылайша, респонденттердің көпшілігі стрессті сезінеді-73%.
Бүгінгі таңда стрессті емдеу медицинадағы маңызды бағыттардың бірі болып табылады.
Стресстің салдары адамның психикалық жағдайына ғана емес, сонымен қатар кез-келген
органның немесе жүйенің жұмысын бұзуға қабілетті. Стресстің салдарынан әртүрлі
соматикалық аурулар дамуы мүмкін.

13.

Келесі сұрақтың негізінде: "мейірбике гериатриялық науқасқа қаншалықты тез көмекке
келеді". Алынған нәтижелер 8-суретте көрсетілген.
Сурет. 8. Мейірбикенің гериатриялық науқастарды емдеуге жауап беру уақыты
Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, егде жастағы пациенттердің 77% - ы мейірбикелер
тез жауап береді және дереу келеді деп жауап берді, 23% - ы медбикені ұзақ күтуге тура
келеді, мейірбикелер өз міндеттерін баяу орындайды деп санайды (сурет. 8).
ұзақ әрі баяу
23%
тез әрі дереу
77%

14.

Келесі сұрақта респонденттердің мейірбикелердің ізгі ниеті туралы пікірі анықталды (сурет.
9).
Сурет. 9. Респонденттердің мейірбикелердің ізгі ниеті туралы пікірі
Біз респонденттердің көпшілігі, атап айтқанда 50% - ы медбикелер оларға мейірімділікпен
қарайды деп есептейтінін анықтадық, 23% - ы бұл сұраққа жауап беру қиынға соқты, ал тек 27%
- ы оларға деген жағымсыз қатынасты атап өтті.
жауап беру
қиын
23%
мейірімділік
танытады
50%
мейірімділік
танытпайды
27%

15.

Зерттеудің соңғы сұрағында барлық респонденттерге гериатриялық науқастарға мейірбикелік
көмектің сапасын бағалау қажет болды (сурет. 10).
Сурет. 10. Гериатриялық науқастарға мейірбикелік көмектің сапасын бағалау
Жүргізілген зерттеу респонденттің 47% - ы медбикелердің жұмысын "өте жақсы" деп бағалады, 23% ы медбикелердің жұмысын "жақсы" деп бағалады, ал 13% - ы медбикелердің жұмысын "қанағаттанарлық"
деп бағалады, 17% - Бұл сұраққа жауап беру қиынға соқты.
Мейірбикелердің көпшілігі пациенттердің жағдайын бақылайды,қазіргі жағдайын анықтайды, қажет
болған жағдайда барлық қажетті шараларды жүргізеді
жауап беру
қиын
17%
.
қанағаттанарл
ық
13%
өте жақсы
47%
жақсы
23%

16.

ҚОРЫТЫНДЫ
Кәрілік-бұл экзогендік және эндогендік факторлардың жасына байланысты зиянды әсер ету процесінде дамитын деструктивті
процесс. Қартаю ағзаның бейімделу мүмкіндіктерін шектеуге және жасқа байланысты патологияның дамуына әкеледі. Денеде
қартаюды болдырмайтын және өмірді ұзартуға көмектесетін бейімделгіш организм де бар.
Егде жастағы адамдарға амбулаториялық қабылдауда, үйде немесе ауруханада болған кезде тиісті көмек көрсету үшін
медициналық қызметкерлер қартайған адамның психологиясымен таныс болуы керек, олардың әлеуметтік ортадағы орнын білуі
керек. Егде жастағы адамдар келе жатқан кәрілікті оның шектеулерімен басқаша қабылдайды. Адамдар қартайғанға дейін көп
уақыт бұрын оларды денелерінде болып жатқан біртіндеп өзгерістермен таныстыру, келе жатқан өзгерістерді түсінуге көмектесу
және өмір салтының әртүрлі элементтерін қайта құру бойынша ұсыныстар беру керек. Қартайған адамдармен қарым-қатынас
кезінде оларда жиі байқалатын психиканың ерекшеліктерін ескеру қажет. Әдетте, бұл өткенге айқын үндеу, болашаққа деген
қызығушылық аз, тіпті қазіргі уақытқа да сирек емес.
Мейірбикелік күтімді дамыту бағыттарының бірі-барлық отбасы мүшелері тарапынан науқасқа қажетті көмек пен
психологиялық қолдау көрсету, сондай-ақ науқастың туыстарының өмір салтын оның ауыр ауруына бейімдеу. Отбасы мүшелерінің
дәрігерлерге және мейірбике қызметкерлеріне көмегі пациенттердің барлық қажетті медициналық ұсыныстарды, тамақтану және
демалу режимін сақтауын бақылау, сондай-ақ пациенттің отбасылық достарымен, әріптестерімен және т.б. келуіне жәрдемдесу
болуы мүмкін. Туыстарының медициналық қызметкерлермен ынтымақтастығы мұндай науқастарға күтім жасауды едәуір
жеңілдетеді.

17.

ПРАКТИКАЛЫҚ ҰСЫНЫСТАР
Медбике міндетті:
1. Егде жастағы пациенттерді салауатты өмір салтының негіздеріне үйрету,
дозаланған дене шынықтыру жаттығулары мен таза ауада серуендеу күн тәртібіне міндетті
түрде енгізу.
2. Пациенттерде дұрыс тамақтану дағдыларын қалыптастыру.
3. Егде жастағы пациенттермен профилактикалық жұмыс жүргізу кезінде белсенді
ұзақ өмір сүруге мотивацияны арттыру мақсатында оның отбасы мүшелерін тарту.
4. Мейірбикелік күтім бойынша олардың білім деңгейін, хабардарлығын және
практикалық дағдыларын арттыру мақсатында осы жас тобындағы пациенттерге жеке
көзқарас табу.
5. Үйде пациенттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету (тұрмыстық жарақаттанудың алдын
алу, пациенттің инфекциялық қауіпсіздігі).