Тіл мәдениеті және сөйлеу мәдениеті

1.

ТІЛ МӘДЕНИЕТІ
ЖӘНЕ
СӨЙЛЕУ МӘДЕНИЕТІ

2.

ТІЛ МӘДЕНИЕТІ дегеніміз не?
Тіл мəдениеті — əдеби тілдің нормасы
мен дамуын, сөйлеу тілімен қарымқатынасын зерттейтін тіл білімінің саласы.
Тіл мəдениеті — сөйлеу мəдениетімен
тығыз байланысты.

3.

СӨЙЛЕУ МӘДЕНИЕТІ дегеніміз не?
Сөйлеу мəдениеті — орфоэпиялық нормаға
негізделген.
Орфоэпиялық норма — сөздерді дұрыс айту.
Лексикалық норма — сөздерді іріктеп қолдану.
Сөйлеу мəдениеті — кез келген мамандық иелері
үшін маңызды рөл атқарады. Мысалы: кəсіпкерлер,
саясаткерлер, дикторлар, журналистер, т.б.

4.

СӨЙЛЕУ МӘДЕНИЕТІНІҢ белгілері:
1. Дұрыстығы – сөздердің дұрыстығын (грамматикасын) сақтау.
2. Қатынаста қолданылу лайықтылығы – сөздерді тиісті жағдайларда
қолдану.
3. Пікірдің дəлдігі – өз ойын қысқа, нақты түрде жеткізу.
4. Баяндаудың ойға қонымдылығы – заттар мен құбылыстардың
бейнесінің шындыққа сай келуі.
5. Айтылған сөздердің түсініктілігі – түсінікті сөздердің қолданылуы, шет
сөздерінің, жаргондардың, ескі, жаңа сөздердің бір мағынада қолдану.
6. Сөздің тазалығы – арамшөп, балағат сөздердің жоқтығы.Мысалы:
сонымен, сосын, айтсақ, т.б. Түсініксіз сөздер: сым – шалбар, аяқ –
дөңгелек, т.б.

5.

7. Сөздің мəнерлігі – мəтінді, шығарманы мəнерлеп,
ежелемей оқу.
8. Пікірді тұжырымдау əдістерінің əр түрлігі – сөздерді
қайта қолданбау. Сөздік қор мен синонимдерді қолдану
арқылы жетуге болады.
9. Сөздің əсемдігі – адамның ар-намысына тиетін,
тұрпайы, жағымсыз сөздердің қолданбауы.

6.

Қорытынды:
Қорыта айтқанда, тіл жəне сөз мəдениеті
ұғымдары – парадигмалық (тіл мəдениеті)
жəне синтагмалық қатынастағы (сөз
мəдениеті) қарым-қатынас үшін қажетті
қолданыстарды зерттейтін сала.