45.59M

Дәріс_6-7

1.

Тақырып № 6-7. Қазақ хандығы және
жоңғар соғысы
Павлодар,
2024 ж.
Ельмуратова Ботагоз
Жумабаевна
«Қазақстан тарихы»
кафедрасының
қауымд.профессоры, т.ғ.к.

2.

Абай үшінші қара сөзінде:
«Билік жүргізу үшін «Қасым
ханның қасқа жолын, Есім
ханның ескі жолын, Әз Тәуке
ханның Күлтөбенің басында
күнде кеңес болғанда «Жеті
жарғысын» білмек керек», дейді.

ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ
Сабақтың мақсаты
қалыптастыру
-
Қазақстан
тарихы
туралы
объективті
түсінік
Сабақтың міндеттері:
- Қазақ хандығының құрылуы және нығаюының ерекшеліктерін анықтау.
- Қазақ хандығының кезеңдеріне талдау жасау.
- Жоңғар шапқыншылығына қарсы қазақ халқының күресін талдап, тарихи
маңызын айқындау.

4.

АССОЦИОГРАММА
Қазақ хандығы

5.

Қазақ хандығы және жоңғар соғысы.
Қазақ хандығының тарихы бойынша дереккөздер
Мұхаммед
Хайдар Дулати
«Тарих-и-Рашиди»
Абілғазы
«Түрік шежіресі»
Қадырғали Жалайыри
«Жылнамалар
жинағы»

6.

Қазақ хандығы және жоңғар соғысы.

7.

Қазақ хандығы және жоңғар соғысы.

8.

Қазақ хандығы және жоңғар соғысы.

9.

10.

Қазақ хандығының
құрылуының себептері
Керей мен Жәнібек
сұлтандардың
Қазақ хандығын
құруға
Ұмтылуы
Халық бұқарасының
Әбілқайыр ханға
наразылығының
күшеюі
Алым-салықтың
көбеюі
Әбілқайыр ханның
ойраттардан жеңіліп
қалуы

11.

Қазақ хандығы және жоңғар соғысы.
ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ
ҚҰРЫЛУЫНЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ?

12.

13.

Керей хан
Батыр да батыл саяси
көзқарастарымен
ерекшеленеді.
Көшпелі мәдениетке тән
әдет-ғұрып нормаларын
қолдады.
Мемлекеттік органдарын құру мен жаугершілік
заманда әскер құрудың жаңа принциптерін енгізген.
Мемлекет органының басшы
билігі
хан
әскери қолбасшы

14.

15.

Жәнібек хан
Ақылгөй, данагөй және
әділетті әмірші
Жиренше,
Махмұт, Қамбар,
Әдік, Қасым
секілді ұлдары
Жәнібек ханның артында
9 ұлы қалған.
Жәнібек ханның
Жәдік атты ұлы мен
оның ұрпақтары
саяси билікті
қолдарында
ұстайды.
Қазақтың ханы
болған Тәуекел, Есім,
Жәңгір, Тәуке хандар
– Жәнібек ханның
ұрпақтары болып
келеді.

16.

Қазақ хандығы құрылғанда жасы
үлкен Керей хандық тізгінді ұстаса,
одан кейін Жәнібек билік жүргізіп,
Керей ханның ісін жалғастырды.
Қазақ Ордасының іргеленуі мен
іріленуі Жәнібек хан тұсында
болған. Жаңа хандықтың
мемлекеттік құрылымы мен заң
жүйесі де Жәнібек заманында
жүйеленіп, келер ұрпаққа мұра
етілген.
біртұтас Қазақ
мемлекетінің ұлттық
ұраны
«Алаш»
мемлекеттік Елтаңбасы
алғашқы астанасы
«Төре таңба»
Сығанақ қаласы

17.

Қазақ хандығында сол кезде екі ірі таптар болды
төрелер
қожалар
ханнан кейінгі барлық
әкімшілік-атқарушы
билікті басқарды,
рухани-діни билікті өз
уысында ұстады және
қожалар рухани көсем
ретінде ақсүйектер
тобына енгізіліп, оларға
төрелер секілді
жеңілдіктер берілді.

18.

Қазақ хандығының алдына 3 үлкен тарихи міндет
қойылды:
1.Мал жайылымдарын
пайдаланудың Дешті –
Қыпшақ даласында
бұрыннан қалыптасқан
дағдылы тәртібін
қалпына келтіру (бұл
тәртіп Әбілқайыр
хандығындағы
аласапыран арқылы
бұзылған) көшпелі
шаруалардың
көкейтесті мүддесі еді.
2.Шығыс пен Батыс
арасындағы сауда
керуен жолы үстінен
орнаған Сырдария
жағасындағы
Сығанақ, Созақ,
Отырар, Яссы
(Түркістан) т.б.
қалаларын қазақ
хандығына карату. Бұл
қалалар осы өңірдегі
саяси- экономикалық
және әскеристратегиялық берік
база болатын.
3.Қазақ
тайпаларының басын
қосып, қазақтың
этникалық
территолриясын
біріктіру. Бұлардың
ішіндегі ең маңызды
міндет – Сырдария
жағасындағы
қалаларды қарату
күресі болды.

19.

20.

Қазақ хандығы және жоңғар соғысы.
КЕРЕЙ МЕН ЖӘНІБЕК
ХАНДАРЫНЫҢ ТАРИХТАҒЫ РӨЛІ?

21.

22.

23.

Хақназар ханның жорықтары
1548-1549 жж
Амударьяның
ар жағында
қазақтар VS
түркмендер

24.

1556 ж Хақназар (Қазақ
хандығы)
VS моғолдар (Кашғария)

25.

1550-1560 жж қазақтар VS
ноғайлар
Ресейдің
құрамына
кірген
ноғайлар IV
Иванға
қазақтардың
шабуылдары
туралы
шағым жазып
отырған

26.

Хақназар хан (Қазақ
хандығы) VS Көшім хан
(Сібір хандығы)

27.

Хақназар хан (Қазақ хандығы) VS
башқұрттар)

28.

Орыс
зерттеушісі
П.Рычков мәліметтері бойынша
Хақназар хан
Ноғайларды,
Башқұрттарды,
Қырғыздарды бағындырды
Сібір,
Қазан,
Астрахан
хандықтарынан салық жинады
Буқара,
Хиуа,
Ташкент
тұрғындарынан салық жинады
Орыс
зерттеушісі
П.Рычков

29.

Хақназар ханның дипломатиялық
қатынастары
Ресей патшасы
IV Иван Грозный
Қрым хандығының билеушісі
Саид Керей
Шайбани ұрпағы ІІ
Абдаллахпен әскери одақ
жасалды (Ташкенттің
билеушісі Баба сұлтанға
қарсы)

30.

Қазақ хандығы және жоңғар соғысы.
ҚАСЫМ ХАН МЕН ХАҚНАЗАР ХАНДАРЫНЫҢ
ТАРИХТАҒЫ АЛАТЫН ОРНЫ?

31.

32.

33.

34.

35.

36.

Есім ханның саясаты мен жетістіктері
Тәукелдің саясатын
жалғастырып Қазақ
хандығының жерін
сақтап қалды
Қатаған қырғыны
Есім ханның тұсында
жоңғарлардың шабуылдары
күшейді, яғни қазақ жері үшін
жоңғарлармен шайқасты
Есім хан тұсында туысы Тұрсын
сұлтан, Ташкенттің билеушісі
ретінде дербес хан ретінде атанып
хан тағына қол созды
«Есім ханның ескі жолы»