Психологиялық концепциялар

1.

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ
КОНЦЕПЦИЯЛАР
2-001 фарм
Т.Дамир;Б.Бакдаулет

2.

МАЗМҰНЫ
1. Психоанализ
2. Бихевиоризм
3. Гуманистік психология
4. Когнитивтік психология
5. Генетикалық психология
6. Социокультурлық теория

3.

ПСИХОАНАЛИЗ
Психоанализ (нем. Psychoanalyse) – 19 ғасырдың соңы – 20 ғасырдың басында австриялық невропатолог
және психиатр Зигмунд Фрейд (1856-1939) жасаған психологиялық теория, сондай-ақ осы теорияға
негізделген психикалық бұзылуларды емдеу әдісі.
Психоанализдің негізгі принциптері мыналар:
1.
адамның мінез-құлқы, тәжірибесі мен танымы көбінесе ішкі және, әдетте, иррационалды жетектермен
анықталады;
2.
бұл жетектер негізінен бейсаналық;
3.
осы жетектерді түсіну әрекеттері қорғаныс механизмдері түріндегі психологиялық қарсылыққа
әкеледі;
Емдеу әдісі ретінде классикалық психоанализ Фрейд «аналитик» (талданатын науқас) ойларды,
соның ішінде еркін ассоциацияларды, қиялдарды және армандарды вербализациялайтын терапияның
белгілі бір түріне жатады, олардан талдаушы бейсаналық қақтығыстар туралы қорытынды жасауға
тырысады. бұл пациенттің симптомдары мен мінезіндегі проблемалардың себептері болып табылады және
оларды пациентке шешу үшін түсіндіреді.

4.

БИХЕВИОРИЗМ
Бихевиоризм (ағылшын тілінен behaviorism - мінез-құлық) адамдар мен жануарлардың мінезқұлқын зерттеудің жүйелі тәсілі. Ол барлық мінез-құлық рефлекстерден, қоршаған ортадағы
белгілі бір тітіркендіргіштерге реакциялардан және жеке адамның қазіргі мотивациялық
жағдайымен және бақылаушы ынталандырулармен бірге күшейту мен жазалау сияқты жеке
тарихтың салдарынан тұрады деп болжайды.
Бихевиоризм философияның, әдіснаманың және психологиялық теорияның
элементтерін біріктіреді. Ол он тоғызыншы ғасырдың соңында тереңдік психологиясына және
психологияның басқа дәстүрлі формаларына реакция ретінде пайда болды, олар көбінесе
болжамды эксперименттік түрде тексере алмады.

5.

ГУМАНИСТІК ПСИХОЛОГИЯ
Гуманистік психология - XX ғасырдың 60 жж. батыста пайда болған және психологияның негізгі пәні
жоғары көріністерінде, құндылықтары мен мағыналарында қарастырылатын адам болуы қажет деп
есептейтін психология бағыттарының бірі. Гуманистік психология көрнекті өкілдері — А. Маслоу, К.
Роджерс, Г. Олпорт. Гуманистік психологияның мынадай негізгі қағидаларын бөліп көрсетуге
болады:[1]
1.
адам өзінің біртұтастылығымен зерттелінуі қажет;
2.
әрбір адам қайталанбас тұлға;
3.
адам дүниеге ашық болып келеді, адамның дүниені және өзін-өзі дүниеде сезінуі
басты психологиялық ақиқат болып табылады;
4.
адам өмірі тұлға болмысы қалыптасуының бірыңғай процесі ретінде қарастырылуы қажет;
5.
адамның бойында оның табиғатының бөлшегі болып табылатын үздіксіз дамып жетілуге және
өзін-өзі танытуға деген күш-қуаты болады;
6.
өзінің шешімдері мен әрекеттерінде басшылыққа алатын мағыналар мен құндылықтардың
негізінде адамның сыртқы түрткі күштерден белгілі бір тәуелсіздік дәрежесі болады;
7.
адам — ол интенциялы, белсенді, жігерлі, творчестволық жан.

6.

КОГНИТИВТІК ПСИХОЛОГИЯ
Когнитивтік психология (латынша cognitio «білім») – эксперимент
жасауға және ойлауды математикалық модельдеуге бағытталған
психология. Ес, зейін, сезім, ақпаратты беру, логикалық ойлау, елестету,
шешім қабылдау қабілеттері сияқты танымдық процестерді зерттейтін
психология саласы.
Модельдерді құру кезінде когнитивтік психология келесі ұғымдарды
енгізеді: жұмыстық жады, ұзақ мерзімді есте сақтау, қабылдау, зейін, тіл
және басқа мета танымдық процестер. Когнитивті психологияның
мақсаты - бұл субъектілер арасындағы өзара әрекеттесу процестерін
мүмкіндігінше формальды түрде түсіну және модельдеу, ең дұрысы ми
функцияларының жұмыс істеу алгоритмдерін тұжырымдау.

7.

ГЕНЕТИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯ
Генетикалық психология - генетика - шығу тегі "төркіні" дегенді
білдіреді. Әдетте, даму психологиясы деп аталатын терминнің жақын
синонимі ретінде қолданылады. Алайда Генетикалық психологияға
салыстырмалы психология саласы да кіреді. Генетикалық психология
көбінесе ересек организм мысалында қарастырылатын құбылыстарға
негіз болатын даму процестерін зерттейді. Генетикалық психология
адамның генотипімен байланысты психикалық құбылыстардың шығу
тегін зерттейтін психология ғылымының саласы. Генетикалық психология
психикалық әрекеттің бір түрінен екіншісіне, психикалық әрекеттің
қарапайым құрылымынан күрделіге қалай ауысатынын және бұл
құрылымдық өзгерістердің себептерін зерттейді. Ол бала мен ересек
адамның психикалық өмірінің ұқсастығы мен айырмашылығын
зерттейді.

8.

СОЦИОКУЛЬТУРЛЫҚ ТЕОРИЯ
Негізгі ұғымдар мен принциптер : негізгі ұғымдар мен принциптер Тұлғаның
әлеуметтік-мәдени көзқарасының қалыптасуына серпін Хорнидің үш негізгі
ойы болды. Біріншіден, ол Фрейдтің әйелдер туралы мәлімдемелерін және
әсіресе олардың биологиялық табиғаты пенисадағы қызғанышты алдын ала
анықтайды деген тұжырымын жоққа шығарды. Бұл оның православиелік
фрейдтік ұстанымнан алшақтауының бастапқы нүктесі болды. Екіншіден,
Чикаго мен Нью-Йоркте болған кезінде ол Эрих Фромм, Маргарет Мид және
Гарри Стек Салливан сияқты көрнекті ғалымдармен пікір алмасты. Олар оның
әлеуметтік-мәдени жағдайлардың жеке тұлғаның дамуы мен қызмет етуіне
қатты әсер ететініне сенімін нығайтты. Үшіншіден, Еуропа мен Америка Құрама
Штаттарында ол емдеген пациенттердің клиникалық бақылаулары олардың
тұлғалық динамикасындағы таңқаларлық айырмашылықтарды көрсетті, бұл
мәдени факторлардың әсерін растады. Бұл бақылаулар оны тұлғалық
бұзылулардың негізінде бірегей тұлғааралық стильдер жатыр деген
қорытындыға әкелді.