1_слайд_Мустақиллик_дарси_33_йиллик (4)

1.

БИЗ БИР БЎЛСАК ЯГОНА
ХАЛҚМИЗ – БИРЛАШСАК
ВАТАНМИЗ!

2.

Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“Ўзбекистон
Республикаси
давлат
мустақиллигининг ўттиз уч йиллик байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш
тўғрисида”ги Қарори
Бош ғоя
Бир бўлсак – ягона халқмиз, бирлашсак –
Ватанмиз!
Мустақиллик – халқимизнинг минг йиллар давомида орзу
қилиб келган озодлик, эрк ва эркинлик йўлидаги
курашларининг мантиқий натижаси
Янги Ўзбекистон бу – янги ҳаёт учун кураш,
мамлакатимизда узоқ йиллар давомида тўпланиб қолган
барча соҳалардаги муаммоларни ҳал этиш демакдир
Янги Ўзбекистонни барпо этиш йўлидаги ҳар бир кун биз
учун имконият ва истиқболларни яратиб бермоқда
Сўнгги янгиланишлар, халқ манфаатларидан келиб чиққан
ҳолда ўтказилаётган ислоҳотлар, Янги Ўзбекистонни барпо
этиш йўлидаги дадил қадамлар нафақат мамлакатимиз
аҳолисида, шунингдек, жаҳон ҳамжамиятида ҳам
ҳурсандчилик билан кутиб олинмоқда
Ижтимоий-сиёсий,
иқтисодий,
соҳаларда улкан ютуқларга эришилди
Ўзбекистон жаҳон ҳамжамиятининг
тўлақонли аъзосига айланди
маданий-маърифий
ҳақли
равишда

3.

ИНСОННИНГ ОЗОДЛИГИ, ЭРКИНЛИГИ, ЎЗИГА ИХТИЁРИЙЛИГИ – ҲАР НАРСАДАН
УСТУНДИР!
Умумий ва муштарак мақсадлар йўлида
миллий жипслик, ҳар бир ишни илм, ақл
ва маърифат билан, халқ билан кенгашган
ҳолда амалга ошириш, фақат ва фақат
олдинга қараб бориш бугунги ҳаётимиз ва
фаолиятимизнинг кундалик қоидасига
айланиши лозим.

4.

ҲАР БИР КУН – БУ ИМКОНИЯТ, ҲАР БИР КУН – БУ КЕЛАЖАК УЧУН
ПОЙДЕВОР!
2016 йил –
ҳозиргача
1991-2016
йиллар
КЕЧА:
Мажбурий меҳнатнинг авж олганлиги
Пахта – “қора
доғ”
Болалар меҳнати
эксплуатация
қилинди
Халқаро каолиция томонидан
ўзбек пахтасига бойкот
эълон қилинди
Таълим сифатига
жиддий таъсир
кўрсатди
БУГУН:
Мажбурий меҳнатга барҳам
берилди
“Cotton
Campaign”
халқаро
каолицияси томонидан Ўзбекистон
пахтасига жорий қилинган бойкот
бекор қилинди
Янги таҳрирдаги Конституциянинг
44-моддасида мажбурий меҳнат
тақиқланди
Таълим сифати ижобий томонга ўзгарди

5.

КЕЧА:
“Ёпиқ мавзу”лардан бири –
камбағаллик масаласи эди
Расмий
маълумотларда
камбағаллик
бўйича ахборотлар бериш мумкин
бўлмаган;
Камбағаллик сўзи ўрнига “эҳтиёжманд”,
“кам
таъминланган”
каби
сўзлар
ишлатилди
Ижтимоий норозилик ҳолати йилданйилга ортиб борди.
Ўзбекистон – аграр-индустриал
давлат
Давлат
корхоналарининг
трансформацияси
ҳамда
хусусийлаштириш жараёнлари амалга
ошмади
Саноатни ривожлантиришнинг
фундаментал драйверлари яратилмади
ЯИМда
саноат
ишлаб
чиқариш
соҳасининг улуши 19,5 фоизни ташкил
этди (2016)
БУГУН:
Камбағаллик — иқтисодий-ижтимоий
сиёсатининг энг долзарб масаласига
айланди
Камбағаллик масаласи илк бор 2020 йил 24
январида
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
Олий
Мажлисга
Мурожаатномасида кўтарилди
“2021-2023 йилларда Ўзбекистон Республикасида
камбағалликни қисқартириш концепцияси” ишлаб
чиқилди
Бугунги кунга келиб 1,6
камбағалликдан чиқарилди
миллион
киши
Ўзбекистон – индустриал-аграр давлат
Саноат соҳасини ривожлантириш асосий вазифага
айланди
ЯИМ ҳажми илк бор 80 миллиард доллардан ошди
2022 йилда саноат ишлаб чиқариш ҳажми 551,1
триллион сўмга етди (олдин 63 миллиард
сўмдан иборат эди)
ЯИМда саноат ишлаб чиқариш соҳасининг улуши
26,7 фоизни ташкил этди (2022)

6.

КЕЧА:
“Мамлакат хавфсизлигини
таъминлаш” (мантиқсиз паспорт
тизими)
БУГУН:
Биз
Ўзбекистонликмиз!
–
60 дан ортиқ текшириш пунктларининг
мавжудлиги
Бугун йўлларимизда ҳеч қандай пунктлар,
постлар, сунъий тўсиқлар йўқ
Хориждан келган меҳмонларнинг бундай
пунктлардан
ўтишидаги
жиддий
муаммолар
Ўзбекистонга бўлган ишонч кайфиятининг
сўниши
Текширув пунктлари бекор қилинди;
“Сендан угина, мендан бугина”
(коррупцион ҳолатлар)
Таълим, соғлиқни сақлаш, қурилиш
соҳаларида коррупция авж олган эди
Коррупция – етук мутахассис кадрлар
корпусининг
шаклланишига
имкон
бермади
фуқаролар ва куч ишлатар органлари
ўртасида ўзаро ишонч ва самимийлик
ришталари пайдо бўлди
Коррупция балосидан
қутқариш бошланди
“Коррупцияга
қарши
курашиш
тўғрисида”ги Қонун қабул қилинди
Коррупцияга қарши курашиш агентлиги
ташкил этилди
“Transparency
International”
ташкилотининг коррупцияни қабул қилиш
индекси рейтингида барқарор ўсишга
эришилмоқда

7.

КЕЧА:
БУГУН:
Пул маблағини нақдлаштириш
“Обнальшик”
“ишбилармонлар”нинг
тоифаси юзага келди
деган
янги
“Қора бозор” савдоси авж олди
Нақдлаштиришнинг 24/7 тизими
жорий қилинди
Тўлов тизимлари ривожлантирилди
Чет эл валютасини сотиб олиш имкони
яратилди
Нақд пул муаммоси ҳал этилди
Узлуксиз ишловчи автоматлаштирилган
банкоматлар фаолияти йўлга қўйилди
Чегаралар билан боғлиқ масалалар
Қардошларимиз
–
Тожикистон,
Қирғизистон, Қозоғистон, Туркманистон
давлатлари билан бўлган чегараларимиз
тапа-тақ берк эди
Барча
тўсиқлар
ташланди!
олиб
2017 йили Ўзбекистон ва Тожикистон ўртасидаги
чегаралар очила бошлади
2019 йил ҳолатига келиб, Ўзбекистон ва Тожикистон
чегарасидаги барча 17 та назорат-ўтказиш пунктлари
фаолияти қайта тикланди
Ҳудди шундай ишлар бошқа қўшни давлатлар билан
чегараларда ҳам амалга оширилди

8.

КЕЧА:
БУГУН:
“давлат – жамият –
инсон” тамойили амалда
бўлди
Ишсизлик
муаммоси
этилмади
(рақамлар
ҳаётдан узоқ эди)
ҳал
реал
Турар-жойга эга бўлмаганлар
сони йилдан-йилга кўпайиб
борди
Камбағаллик
даражаси пасаймади
“Давлат – инсон учун” ва “инсон – жамият – давлат”
учун тамойиллари амалда
Давлат бюджетининг асосий
қисми
ижтимоий
соҳага
ажратилмоқда
Президент
ҳузурида
Ижтимоий
ҳимоя
миллий
агентлиги ташкил этилди
Янги таҳрирдаги Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясининг 115- ва
122-моддалари билан аҳолини
ижтимоий
ҳимоялаш
масалалари ҳуқуқий кучга
айлантирилди
Ижтимоий ҳимояга муҳтож
аҳолини, уларнинг ҳар бир
қатламини манзилли қўллабқувватлаш бўйича янги тизим
механизми жорий қилинди
2017 йилда кам таъминланган
500 минг оила ижтимоий
ёрдам олган бўлса, бугун 2
миллиондан ортиқ оилага
кўмак бериляпти. Ажратилган
маблағлар
эса
7 бараварга кўпайди
Давлатнинг
ижтимоий
соҳадаги
мажбуриятлари
билан боғлиқ нормалар янги
таҳрирдаги Конституциямизда
3 баробар ошди

9.

КЕЧА:
БУГУН:
Миллий
маданиятимизнинг
аҳволи
Маданият
масканларини
бошқаришнинг ҳуқуқий базаси
жуда эскирган эди
Маданият
ва
санъат
ходимларини
ижтимоий
ҳимоялаш тизими яроқсиз
ҳолга келиб қолганди
Узоқ
йиллар
давомида
“Маданият тўғрисида”ги қонун
қабул қилинмади
Маданият ва санъат том маънода давлат сиёсатининг устувор
йўналишига айланди!
Ижодкорларни ижтимоий ҳимоя
қилишга
қаратилган
ягона
ҳуқуқий база яратилди
Илк маротаба 15 апрель –
Маданият ва санъат ходимлари
куни этиб белгиланди
2017-2023 йиллар мобайнида маданият ва санъат соҳасига оид 4 та қонун,
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 35 дан ортиқ фармон ва қарорлари,
Ҳукуматнинг 100 дан ортиқ қарор ва фармойиши қабул қилинди
Ўзбекистон давлат филармонияси, Ўзбекистон Театр арбоблари уюшмаси,
Халқаро фестиваллар дирекцияси, “Баҳор” давлат рақс ансамбли фаолияти
йўлга қўйилди
Мустақил Ўзбекистон тарихида илк бора 2021 йил 23 январда Ўзбекистон
Республикасининг “Маданий фаолият ва маданият ташкилотлари тўғрисида”ги
қонуни қабул қилиниб, маданият ва санъат муассасалари, ижодий уюшма ва
бирлашмаларнинг ҳуқуқий мақоми белгиланди
Ўзбек миллий мақом санъати ва Республика Бахшичилик санъати марказлари
ҳамда унинг ҳузурида Бахшичилик санъатини ривожлантириш жамғармаси,
Юнус Ражабий номидаги Ўзбек Миллий мусиқа институти, Ботир Зокиров
номидаги Миллий эстрада институти, ҳудудларда намунавий мақом ва
бахшичилик ансамбллари ташкил этилди

10.

КЕЧА:
Таълим тизими муаммолар
гирдобида ўралашиб қолган эди
2016 йилда болаларни
мактабгача таълим
тизимига қамраб олиш
даражаси
27 фоиздан ошмас эди
Хусусий мактабгача таълим
муассасаларини ташкил
этиш амримаҳол эди
Бундай муассасаларнинг
моддий-техник базаси ўта
ночор бўлиб, уларнинг
бинолари деярли яроқсиз
ҳолга келиб қолган эди
1997 йилда қабул қилинган
“Таълим тўғрисида”ги Қонун
ва Кадрлар тайёрлаш
бўйича Миллий дастур
замонавий талабларга
жавоб бермади
Боғчаларни малакали
тарбиячилар билан
таъминлаш ҳолати барчани
ташвишга солар эди
Таълимга замонавий
методикани олиб кириш
масаласи эса ўткир
муаммо бўлиб қолаверди
Мактабларда таълим сифатининг пастлиги, хориж тажрибасига
беэътиборлик, мажбурий меҳнатнинг авж олганлиги, ойлик
маошлар ҳажмининг ўта камлиги туфайли ўқитувчилар, айниқса,
эркак ўқитувчилар таълим муассасаларини тарк этишга мажбур
бўлдилар
БУГУН:
Таълим тизими том
маънода ЯНГИЛАНМОҚДА!
200 га яқин мутлақо янгича мазмун ва шаклга эга бўлган
Президент, ижод ва ихтисослаштирилган мактаблар ҳамда
400 та хусусий мактаб ташкил этилди
Ўқитувчи ва мураббийлар меҳнатига муносиб ҳақ тўлаш
бўйича аниқ чора-тадбирларнинг кўрилиши ушбу соҳа
мутахассисларининг нуфузини янада оширди
Болаларни мактабгача таълим
даражаси 72 фоизга етди
билан
қамраб
олиш
Мактаб таълимида қисқа вақт ичида қўшимча 700 минг
ўқувчи ўрни яратилди
Мактаб таълимининг яхшиланишига таълимга замонавий
методика,
сифат
ва
рақобат
кириб
келиши,
дарсликларнинг энг илғор хорижий тажрибалар асосида
тўлиқ янгиланиши, мактабларга минглаб хорижий
муаллимларнинг таклиф этилиши алоҳида рол ўйнади

11.

КЕЧА:
Таълим тизими муаммолар
гирдобида ўралашиб қолган эди
Касб-ҳунар коллежларини ташкил
бирор-бир натижа ва самара бермади
этиш
Олий таълим тизимидаги аҳвол ҳам деярли
қониқарсиз эди, сиртқи таълим тизими
ёпилди
БУГУН:
Таълим тизими том маънода
ЯНГИЛАНМОҚДА!
Олий таълим муассасаларининг сони 2016 йилдаги 77
тадан бугунги кунда 212 тага ошди
2022 йилги маълумотларга кўра ёшларни олий
таълимга қамраб олиш даражаси 38 фоизга ёки 4,2
баробарга ортди
Шу даврда мамлакатимизда бирорта ҳам
нодавлат олий таълим муассасаси ташкил
этилмади
65 та нодавлат олий таълим муассасалари ташкил
этилди
2016 йилги маълумотларга кўра ёшларни олий
таълимга қамраб олиш даражаси 9 фоиздан
ошмади
Хорижий олий таълим муассасалари сони 4,2 баробар
кўпайди

12.

Президент Шавкат Мирзиёевнинг 2024 йил 7 ойлик фаолияти рақамларда
8
7
25
Долзарб
масалалар
муҳокамалари
Нутқ ва
табриклар
Халқаро
ташриф
Ташқи
сиёсий
фаолият
40
Қонун - 45
Имзоланган
Фармон - 103
норматив –ҳуқуқий
Қарор - 255
ҳужжатлар
Фармойиш - 32
Хитой
Қозоғистон
Россия
Тожикистон
Белоруссия
Малайзия
26
Телефон мулоқоти
Туркия
Корея
Мўғулистон
БМТ
Озарбайжон
Қирғизистон

13.

Ўзбекистон делегацияси Париж-2024 ёзги Олимпия ўйинларини ўз
тарихидаги энг зўр натижа билан тугатди!
Абдумалик Халоков (бокс, – 57 кг)
Диёра Келдиёрова (дзюдо, – 52 кг)
Улуғбек Рашитов (таеквондо WТ, – 68 кг)Асадхўжа Мўйдинхўжаев (бокс, – 71 кг)
Лазизбек Мулложонов (бокс, – 80 кг)
Разамбек Жамалов (эркин кураш, – 74 кг)
Баҳодир Жалолов (бокс, – + 92 кг)
Ҳасанбой Дўсматов (бокс, – 51 кг)
Акбар Жўраев (оғир атлетика, – 102 кг)
Светлана Осипова (таеквондо WТ, – +67 кг)
Музаффарбек Тўрабоев (дзюдо, – 100 кг)
Алишер Юсупов (дзюдо, – +100 кг)
Ғуломжон Абдуллаев (эркин кураш, – 57 кг)
Бу натижа билан
делегатсиямиз
умумжамоа ҳисобида
206 мамлакат орасида
13-ўринни эгаллади.
Осиёда тўртинчи,
шунингдек, МДҲ,
Марказий Осиё
минтақаси, Ислом
Бирдамлиги ва Туркий
Давлатлар Ташкилотига
аъзо мамлакатлар
орасида энг яхши
кўрсаткичга эга бўлди.

14.

ҲАР ҚАНДАЙ МАСАЛАДАН УСТУН...
Биз
кўпинча
эътибор
бермайдиган,
кундалик
қувонч
ва
ташвишлар
оғушида
баъзан
унутиб
қўядиган
қатор
муҳим
қадриятлар борки, уларнинг
қадри,
аҳамияти
ҳамма
нарсадан
устун.
Бу
–
инсоннинг
озодлиги,
эркинлиги,
ўзига
ихтиёрийлиги масаласидир.
МАЪРИФАТЛИ ИНСОН
Ўзбекистон ҳудудида бундан 1,5 миллион йиллар
аввал энг қадимги инсон фаолиятининг маданий
излари Жанубий Фарғона (Селунғур ғори)дан
топилган ёдгорликлар...
2750-2500 йиллар олдин Бақтрия, Хоразм, Сўғд
каби подшоҳликлар...
2100-1800 йиллар аввал қудратли Кушон
салтанати...
IX-XII асрларда қорахонийлар, хоразмшохлар
сулоласи...
XIV-XV асрларда буюк Амир Темур салтанати
давлат сифатида тарих саҳнасида муносиб ўринга
эга
ЭКАНИДАН ИФТИХОР ҚИЛИШИ ТАБИИ

15.

ТАСАВВУР
БЎЛМАЙДИ...
ЭТИБ
Ўзбекистон
деб
аталувчи
ҳудудни
умумжаҳон
цивилизатсиясидан айро ҳолда тасаввур этиб бўлмайди.
Бу ердан Шарқ билан Ғарбни, Жануб билан Шимолни боғлаб
турувчи 12 000 километрлик Буюк Ипак йўли ўтган.
ЎЗБЕКИСТОН ХАЛҚИ ЎЗИНИНГ ЎТМИШ ТАРИХИДА БИР НЕЧА БОР МАДАНИЙ
ЮКСАЛИШ БОСҚИЧИНИ – УЙҒОНИШ ДАВРЛАРИНИ КЕЧИРГАН.
Биринчи Ренессанс IX-XII асрлар
Иккинчи Ренессанс XIV-XVI асрлар
Бу даврларда тарихимиз, маданиятимиз, маънавиятимиз ва маърифатимизни,
адолат ва қонунчиликни ҳамда жаҳон сивилизатсиясини ривожлантиришга бебаҳо
ҳисса қўшган, илму урфон, қонунчилик, юксак маданият соҳасида таълимот ва ғоялар
ЭЪТИБОР
яратган буюк даҳолар, олиму уламолар, сиёсатчилар, давлат арбоблари, саркардалар
етишиб чиқди.
Биз бугун дунёда юз бераётган ғоявий-мафкуравий соҳадаги рақобатга тайёрмизми? Биз учун бу ёруғ
дунёда “ўзбек”, “Ўзбекистон” деган номлар яшаб қолишни белгилаб берадиган, келажакдаги тақдиримиз
билан уйғун масала эканига яна бир бор эътибор қаратди.
2023 йил 22 декабрда бўлиб ўтган Республика Маънавият ва маърифат
кенгашининг кенгайтирилган йиғилиши, кенгаш раиси Шавкат Мирзиёев

16.

ҲУШЁРЛИК ВА ОГОҲЛИК ДАВР ТАЛАБИ
Ким дўст, ким душманлигини аниқлаш тобора қийинлашиб боряпти.
Ўзини яқин тутиб, бир қўл билан “меҳрибонлик” қилишга ваъда бериб, бошқа қўл билан турли
воситалар ила асл мақсад-муддаоларини яширган ҳолда зимдан иш кўраётган давлатлар, халқаро
ташкилотлар, сиёсатдонларни англаш қийин бўлмоқда.
Бунга оммавий ахборот воситалари, турли ижтимоий тармоқларда баъзан ялтироқ қоғозга ўраб,
баъзан очиқчасига ўз ниятларини баён этаётганларнинг чиқиши мисолида гувоҳ бўляпмиз.
Ватанпарварлик ўрнига ватансизликни тарғиб этиш, “глобаллашув дегани сенинг дунё
фуқаросига айланишинг”, деб талқин қилиш, миллий тарихни эскилик сарқити сифатида тан олиш
каби ўта мантиқсиз ғоялар кўпайиб бормоқда. Ушбу ҳолат, ўз навбатида, ватанфурушликни юзага
келтирмоқда.
Инсониятнинг онгли ҳаёти давомида қарийб 14,5 мингта катта-кичик уруш бўлган. Бу урушлар
туфайли миллионлаб одам, тинч аҳоли қурбон берилди. Мамлакатлар иқтисодиёти издан чиқди.
Узоқ йиллар давомида шаклланган миллий маданий мерос йўқ қилинди. Тараққиёт ортга суриб
ташланди.

17.

ВАТАН ТАҚДИРИ
Мамлакатимиз янги тараққиёт даврига қадам қўйган бугунги кунда халқимиз, айниқса, фарзандларимиз онгида
Ватанга муҳаббат, юртимиз келажагига дахлдорлик, тинч, эркин ва фаровон ҳаёт қадрига етиш туйғусини кучайтириш
лозим.
Ватанни севиш ҳисси биз учун энг табаррук туйғудир. Ота-боболаримиз, аждодларимиз минг йиллар давомида яшаб
келган ушбу макон, рўйи замин ҳар доим гўзал табиати, моддий-маънавий бойликлари, меҳнаткаш халқи билан бутун
дунёни ўзига ром этиб келган. Шунинг учун бу заминга эгалик қилиш барча яқин ва узоқ “қўшниларимиз”нинг орзуси
бўлган.
Энди бас. Бу кўҳна тарихимизда ҳассамизни кўп бора йўқотдик. Бунинг натижасида ота-боболаримиз, буюк
мутафаккир-алломаларимиз яратган тамаддунларни, миллий маданий меросни қўлдан бой бердик. Ҳозир унинг шонли,
муваффақиятлар билан безанган, айни пайтда узоқ вақтлар бой берилган моддий-маънавий бойликларимиз, амалга
ошмай қолган кашфиётларимиз, қўлдан чиқарган имкониятларимиз ҳақида очиқ гапирадиган, уларнинг ўрнини
тўлдирадиган давр.
БЕФАРҚ КИШИЛАР КИМ?
Олдимизда Ватан тақдири турибди. Баъзилар “Бугун бизга ким ҳам ҳужум қиларди, таҳдид қани?” дейиши мумкин. Бу
саволни берганларни аслида ё узоқ тарихимизни билмайдиганлар, ё билиб туриб ундан хулоса чиқара олмайдиганлар
ёхуд Ватан тақдирига бефарқ кишилар, дейиш мумкин.
ҚАНДАЙ ТУЙҒУ?
Ватанпарварлик — буюк туйғу. Ватан жонсиз, руҳсиз буюм эмас. Биз бор эканмиз, ҳар биримизнинг қонимизда,
жонимизда, руҳиятимизда ватанпарварлик деган виждон суви оқади. Ватанни унутган ҳар бир инсон ўрмонда ёки саҳрочўлларда адашган, шамчироғини йўқотган киши каби бир умр меҳрга, муҳаббатга зор, ўзи мансуб халққа муҳтож бўлиб
яшайди. У жисмоний жиҳатдан тирик, аммо маънан ўлик — бир умр афсус-надомат чекади.

18.

ВАТАНГА ХИЁНАТ НИМА?
Биз “Ватанни севиш керак”, деган иборани кўп
ишлатамиз. Бу яхши гап. Аммо “бу яхши гап” ҳамма
нарсани ҳам англатмайди. Ватанни севиш фақат сўзда
бўлганда эди...
Ватанни севиш туйғуси бу ибора эътиқодга
айланиши билан безалиши керак. Ватанни севаман, деб
унга хиёнат қилаётганлар камми?
“Қаерда яшаш қулай бўлса, ўша жой мен учун
Ватан!” тушунчасини ҳаётий тамойилига айлантириб
олганлар-чи? Бу мисолларнинг барчаси бизни
ўйлантириши, дўппини ёнга қўйиб, хулоса чиқаришга
ундаши керак.
Кўҳна
етарли.
тарихимизга
мурожаат
қилишнинг
ўзи
Масалан, миллий тарихимиз, қадриятларимизда ҳар
доим тупроқ ва маданият алоҳида ўринга эга бўлган.
Юқорида таъкидлаганимиздек, тупроқнинг жони
бор, у ҳис қилади. Унда аждодларимиз хоки, қувончу
армони, қўшиқлари, алёрлари ва фиғону ноласи,
оналарнинг алласи, ошиқ-маъшуқларнинг дил розлари
мужассам.
Ватан ва
маданият
МАДАНИЯТ ВА САНЪАТДА ВАТАН МАВЗУСИ
УМРБОҚИЙДИР. У ҲАҚИДА
КУЙЛАМАЙДИГАН, ЁЗМАЙДИГАН,
ЧИЗМАЙДИГАН ИЖОДКОРНИ ТОПИБ
БЎЛМАЙДИ.
Халқимиз азалдан Ватан ва маданият, миллий
қадриятларимизни эгизак ҳолда кўрган, тасаввур
қилган. Ватан халқимиз моддий мавжудлигининг
ифодаси бўлса, маданият, қадриятларимиз шу
Ватаннинг
маънавий
рамзи,
тимсолидир.
Суронли алғов-далғов даврларда ҳам миллий
хусусиятларини йўқотмасдан, замонлар оша
сайқалланиб,
миллий
жилоларини
янги
сифатлар билан бойитиб келаётган бундай
маданиятимизнинг бардавомлиги Ватанни севиш
туйғуси билан ҳамоҳанглигидадир.

19.

ЖОН ФИДО
А.Бердимуродовнинг “Ватан ҳаққига муножот” асарида қайд этилишича,
1231 йили сўнгги хоразмшоҳ Жалолиддин Мангуберди баланд тоғ устидаги
кулбада мудраб ўтирганида орқасидан номард курд илондек судралиб келиб,
султонни шаҳид қилади. Шоҳона либосдаги бу кишининг катта бойлиги бор,
деган илинжда шаҳидни тинтиб кўради. Қўйнидан чарм халтача топиб олгач,
курднинг қонга тўлган кўзлари қувончдан порлайди. Хоин дарҳол халтачани
очиб кўради-ю, ҳафсаласи пир бўлади. Халтачада бир сиқим тупроқдан
бошқа ҳеч вақо йўқ эди. Ҳа, бу Ватаннинг тупроғи, жасур Жалолиддин
юртининг бир қисми эди. Султон Жалолиддин бу халтачани ҳамиша юраги
устида асраб юрарди. Оқибатда Султон Жалолиддин шу тупроқ, шу Ватан
учун жон фидо қилди.
БУЮК
АЛЛОМА
Алихонтўра Соғуний ҳам Ватан тўғрисида куйиб-ёниб кўп ёзган. Унинг қайд этишича,
бу
дунёда яшаган ҳар бир кишининг бешта муқаддас нарсаси бўлиши керак: Ватани, дини,
моли, оиласи, жони. “Биз, – деб ёзади аллома, – Ўзбекистон халқи, ҳақиқатда шу Ватан
аҳлларимиз. Инсон насли яратилиб, ер устига қадам қўйган кундан бошлаб, бизнинг отабоболаримиз шу Ўзбекистон ўлкасида яшаб келган эканлар, шу кунларгача
тирикларимизни бўйнида кўтариб, ўликларимизни қўйнида сақламишдир. Бу
Ўзбекистон Ватанимизнинг бир қатлами биз — ўзбек халқи ота-боболаримизнинг
суяклари билан кўтарилмишдир. Демак, бўйнида кўтарган, қўйнида сақлаб, оқ сут бериб
тарбият қилган бу Ўзбекистон – Туркистон бизнинг ўз она Ватанимиздир”.

20.

ЭЪТИРОФ
Чин манбасида таъкидланган императорга тобе бўлиб қолган Ишбарахоннинг қуйидаги сўзлари эътиборга лойиқ:
“Ўғлимни саройингизга юборяпман. У сизга ҳар йили келиб чиқиши самовий бўлган отлар тақдим этажак. Эртаю
кеч амрингизга тайёрман. Аммо кийимимизнинг олдини очишга, ўрилган сочларимизни ёйишга, тилимизни
ўзгартиришга ва сизнинг қонунларингизни қабул қилишга келсак, бизнинг урф-одатларимиз жуда қадимий бўлгани
туфайли уларни бузишга жасоратим етмайди. Бутун элимизнинг юраги бирдир”.
Биринчидан, қадимги қавмларимиз ота-боболаридан мерос миллий қадриятларига шу даражада содиқ
бўлганидан, ҳатто бу қадриятларни бузишга, бирор янгилик киритишга жазм эта олмаган. Инсоннинг бундай руҳий
ҳолатга тушишига фақат бир омил сабабчи бўлиши мумкин. Бу – Ватан туйғуси, Ватанни фақат сўзда эмас, амалда
севиш, ардоқлаш туфайли содир бўладиган руҳий-ахлоқий кечинмадир.
Иккинчидан, аждодларимиз элимизнинг юрагини бир, деб таъкидлайди. Миллат ва халқни бирлаштирадиган,
уларни ягона мақсад сари сафарбар эта оладиган феномен ҳодиса ҳам Ватандир. Бутун бир халқнинг юрагини бир
қиладиган, жипслаштирадиган ватаний туйғуни инсоният томонидан яратилган энг чиройли топилдиқ сифатида
қабул қилиш лозим, деб ўйлаймиз.
Учинчидан, халқимизни узоқ минг йиллар давомида турли бало-қазолардан сақлаб, қанчадан-қанча
босқинчиликлару мустамлакачиликлар асоратидан авайлаб-асраб келаётган муҳим омил миллий виждонимиздир.
Шунинг учун ҳам халқимиз виждон азобисиз яшаш лаззатини бу дунёдаги энг катта бахтнинг кўриниши сифатида
эътироф этиб келган.

21.

ИНСОНИЯТ НИМА ИСТАЙДИ?
Бугун тинчликсевар инсоният
маърифатли дунёни истайди.
Маърифатли дунёда давлатлар,
сиёсий кучлар, муҳолифатлар
ўртасида маънавий келишув юзага
келади. Маънавий келишув тараққиёт
даражаси, қайси қитъада
жойлашгани, аҳолиси сони,
ижтимоий йўналганлик ҳолати,
қарашлари, маданияти, динидан
қатъи назар, мамлакатлар,
халқларнинг ўзлигини ҳурмат қилиш,
умумий тараққиёт йўлида
мақсадларини уйғунлаштиришдан
манфаатдорлик даражасидир.

22.

Алломаларимиз ботбот таъкидлаганидек,
кимки ўз Ватанини
севмаса, ҳеч нимани
сева олмайди. Ватанни
севиш учун катта, кенг
юрак лозим. Бу юрак
ҳар доим инсонни
ҳақиқий жасоратга
ундаши, Ватан йўлида
керак бўлса, жонини
қурбон қилишга ҳозир
эканини амалда
исботлаб туриши зарур.
Инсонда фазилатлар
жуда кўп. Аслида ҳар
биримизнинг мазмунмоҳиятимиз ҳам,
ўзлигимиз ҳам тарбия
ва ахлоқимизда
мужассам бўлган турли
фазилатларда акс этади.
Ўнлаб, юзлаб
фазилатлар барчамизни
безаб туради. Бироқ
Баъзан катта-кичик
қилмишларимиз, хато
ва камчиликларимиз,
билиб-билмасдан
содир этган хунук
қилмишларимизни
хаспўшлашга ўрганиб
қолганмиз. “Катта
давлат ва кўп сонли
миллат орасида
менинг бу хатоларим
арзимас нарса”
қабилида иш тутамиз.
Аммо шу кичик хато,
чала ишимиз,
камчилигимиз Ватанга
нисбатан
сотқинлигимиз, Ватан
юзига туширган
доғимиз эканини ҳар
доим ҳам
англаяпмизми?
Ватанни хор қилиш уни
сотиш билан баробар
эканини, Ватанга
Ватанни севиш
жуда осондек.
Бироқ бу жараён
назарий ҳолатдан
амалиётга кўчмас
экан, Ватанга
хиёнатни одатий
ҳол сифатида қабул
қилаверамиз.
Атрофимизда ҳар
куни содир
бўлаётган
камчилик,
хатоларга бефарқ
муносабатда
бўлаверамиз.
Шахсий
манфаатларини
Ватан тақдиридан
юқори
қўяётганларга
лоқайдлигимиз
туфайли танбеҳ
беролмаймиз.
Ватанпарварлик
туйғусини жонимиз
ва қонимиз,
руҳиятимизга жо
қилиб, сингдириб
юборишимиз учун,
энг аввало,
Ватаннинг яқин ва
узоқ тарихини
билишимиз керак.
Тарихдан бехабар
инсон Ватан
ҳақидаги тушунчани
билиши мумкин.
Аммо бу тушунча
соғлом эътиқодга
айланмайди. Кўҳна
тарихимизда
минглаб, юз
минглаб
ватанпарварлар шу
замин, шу юрт учун
ширин жонини
қурбон қилганини
бундай одам

23.

Ватанни севмаслик ҳуқуқини
бермайди
Биринчи
Икккинчи
Ватанни севиш учун
унинг тарихини, ёруғ
ва қоронғи
кунларини билиш,
энг муҳими, ундан
тўғри хулосалар
чиқариш зарур.
Дунёда бирорта давлат
йўқки, унинг тарихи
фақат зафарлардан
иборат бўлсин. Бироқ
бундай ҳол Ватанни
севмаслик ҳуқуқини
бермайди.
Учинчи
Тўртинчи
Бешинчи
Юртимизда темурийлар Бундай зиддиятли
Ватан юрагига тиғдек
ҳукмронлигидан сўнг –
ҳолатлар бизни
санчилган даврларни
хонликлар даврида юз
тарихдан тўғри,
эсдан чиқариб
берган сиёсий
холисона хулосалар
бўлармиди. Ватан,
парокандалик,
чиқаришга ундамай миллат манфаатини ўз
ижтимоий-маданий
қолмайди.
шахсий манфаатидан
қолоқлик, бойлик
устун қўя олмаган
орттириш дардида узоқ
қанчадан-қанча
давом этган урушлар
раҳбарлар, ҳукмрон
буюк Туркистон
доираларни кўрмади бу
тарихидаги қора
Ватан.
доғлардир.

24.

“Маърифатпарварлик – ижтимоий-маданий ҳодиса” китобида қайд этилишича,
Худоёрхон Россия империяси Хўжанд, Ўратепа ва Жиззахни 1866 йил май-октябрда
босиб олгани муносабати билан генерал Д.И.Романовскийни табриклаб, совға-салом
юборади, унинг келажакдаги ишларига муваффақият тилайди.
Ватанга ва миллатга сотқинлик,
хиёнат
Генерал Кауфманга Самарқанддан ҳурматли кишилар ва
амалдорлар юборган табрикномада бундай ёзилган: “Маҳрам
остонасида сизнинг раҳбарлигингиз остидаги шонли рус
қўшинлари эришган ғалаба
ва Қўқонни қўлга киритганингиз ҳақидаги қувончли
хабарни олдик. Қўқонни адолатли бўйсундириб, сиз
Оқ подшонинг буюк паноҳидагиларни
норози қилган ва уларга зулм ўтказганлар
жазоланишини қўшни аҳолига яна бир бор
намойиш қилдингиз”.
Бу дунёда Ватан, миллат тўғрисида айтиладиган сўзнинг
масъулиятидан ҳам кучлироқ нарса бўлмаса керак.
Юқорида келтирилган мисолнинг ижтимоий-маънавий,
тарбиявий-мафкуравий, ахлоқий аҳамияти бор.
Д.И.Романовский
Уни кўрмаслик ҳар биримизда ватанпарварлик деган буюк туйғунинг мавжуд эмаслигига бир
ишорадир. Тарихда шундай даврлар бўладики, Ватан тақдири халқ номидан ҳукм
қиладиганлар, айрим шахсларга боғлиқ бўлиб қолади. Ана шундай онларда барча
масъулиятни ўз гарданига олмаслик, масъулиятни ўзидан соқит қилиш аслида Ватанга ва
миллатга сотқинлик, хиёнатдан бошқа нарса эмас.

25.

Тарих тафаккур тарзимизни ислоҳ этади
Шонли тарихимизда бундай аянчли мисоллар ҳам йўқ эмас. Шунинг
учун ҳам бизга тарих керак. Тарих тафаккур тарзимизни ислоҳ этади,
ўтмиш билан бугуннинг фарқини таққослаш асосида хулоса чиқаришга
ёрдам беради, айрим одамларнинг моғор босган онги ва қалбини
тозалайди, руҳиятини мусаффо ҳаво билан бойитади.
Тарих, шунингдек, бугун Президентимиз, халқимиз
томонидан ишонч билдирилган, аммо нафс балосига қулоқ
тутган, ўз манфаатини ҳар нарсадан юқори қўйган айрим
амалдорлар, “давринг келди, даврон сур” қабилида иш
тутадиганларни тарбия қиладиган, тўхтатадиган,
ўйлантирадиган, хулоса чиқаришга мажбур этадиган буюк
куч, феномен ҳодисадир.

26.

ВАТАНПАРВАРЛИК
НИМА?
Ватанпарварлик – ҳар биримизнинг
туғилиб ўсган, киндик қонимиз
тўкилган Ватан олдидаги фарзандлик,
фуқаролик бурчимиз, маънавий
масъулиятимиз, унинг тараққий
этиши, янада гуллаб-яшнаши учун
фидойилик ҳиссини туйиш каби
кўплаб маъно-мазмун берадиган
тушунча.

27.

ВАТАНПАРВАРЛИ
К ... Ватанпарварлик Ватанни шунчаки севиш, у тўғрисида шеър ёзиш, қўшиқ куйлаш,
чиройли гапиришгина эмас. Ватанпарварлик ҳақида минглаб асарлар яратилган, у
ҳақида гапирмаган одамнинг ўзи йўқ. Аммо бу билан биз ватанпарвар бўлиб
қоляпмизми? Ёдланган шеър, ўқилган бадиий асар, куйланган қўшиқ, ёқланган
диссертатсияда кўтарилган ғоялар одамларнинг аввал соғлом эътиқодига, сўнг
амалий ҳаракатига таъсир этмас, буларнинг натижасида шу Ватан равнақида ҳам
моддий-иқтисодий, ҳам жамиятнинг маънавий-руҳий ҳолатида акс этмас экан, бу
ғоялар, назариялар қуруқ гапдан бошқа нарса эмас.

28.

ВАТАНПАРВАРЛИК КУЧГА АЙЛАНИШИ КЕРАК....
Бунга яқин ва узоқ тарихимизда мисол кўп.
Simple PowerPoint Presentation
Садриддин Салим Бухорийнинг “Буюк Хоразмийлар”
китобида қайд этилишича, Паҳлавон Маҳмуд ҳинд
Simple PowerPoint Presentation
халқи томонида туриб, Ҳиндистон душманларига
қарши жангда иштирок этади. Жанг пайти жонини
Simple PowerPoint Presentation
хатарга қўйиб бўлса-да, ҳинд шоҳи Рай Чўпани
ўлимдан қутқаради. Шунда шоҳ Паҳлавон
Simple PowerPoint Presentation
Садриддин Салим Бухорий Маҳмуднинг бемисл жасорати, мардлигини муносиб
тақдирламоқчи бўлиб: “Тила тилагингни!” дейди.
Паҳлавон Маҳмуд: “Эй буюк шоҳ! Бундан анча йиллар муқаддам
ватандошларим – хоразмийлар бу ерга асир қилиб олиб келинган.
Ўшаларни озод этсангиз. Бирдан-бир тилагим шу!” дейди. Шоҳ ҳайрон
бўлиб: “Эй ҳиммати баланд паҳлавон! Агар ярим давлатимни тилаганингда
эди, уни гап-сўзсиз сенга инъом қилган бўлурдим. Агар соҳибжамол
қизимни
олмоқни
сўраганингда
эди, сени ўзимга куёв этиб,
You
can simply никоҳингга
impress your audience
and add
a
unique
zing тахтимни
and appeal to сенга
your Presentations.
Easy бўлардим. Зеро, жасоратинг улкан
тожу
бағишлаган
to change colors, photos and Text. You can simply
мукофотга
муносиб.
Майли,
бажо келтирдим. Ватандошларинг
impress your audience
and add
a uniqueтилагингни
zing and
appeal
your Presentations.
озод!toУларни
Хоразмга боргунларича озиқ-овқат, кийим-бош, улов билан
таъминлашни ҳам буюраман!” дейди.

29.

Мустабид тузумдан қолган оғир мерос
XIX асрнинг иккинчи ярмида Хивага қарши юришда генерал
Кауфманга ҳамроҳлик қилган А.Л.Кун Туркистон маданияти,
санъатини ўрганиш, тўплаш ва сақлаш баҳонасида юртимиз
маданий бойликларини ташиб кетган. Хусусан,
Шарқ қўлёзмаларидан иборат 300 китоб – шулардан 129 таси
140 жилддан иборат тарихий асарлар, 20 муаллифнинг 30
жилдлик асарлари, ҳуқуқшунослик ва илоҳиёт масалалари бўйича
50 жилддан иборат 40 асар, 18 нусҳа муқаддас китоблар ва 50 та
дарсликни тўплаб Император кутубхонасига топширилди.
Хивадан танга зарб қилишга мўлжалланган 200 нусҳа штамп,
муҳрлар боғлами, хон тахти, 172 нусҳа Жўжи тангалари.
1899-1916 йилларда Туркистонда мустамлакачиларига қарши
4412 маротаба исёну ғалаёнлар кўтарилди.
Тарихий манбаларга кўра 1917 йилда Туркистонда 20 000
масжид фаолият кўрсатар, халқимизни иймон-эътиқодга
чорлар, ёшларимизни улуғ қадриятлар асосида тарбиялашда
қатнашар эди. Бундай масжидлар 1953 йилга келиб атиги 250
тани ташкил этди холос.
Совет даврида ўтказилган “экспериментлар”дан яна бири
халқимизнинг саводхонлик даражаси билан боғлиқ бўлди. Ўша
мафкура халқимизнинг миллий ўзлигини йўқотиш мақсадида
бизни, ота-боболаримизни саводсиз одамлар, дея баҳолади.
Уларнинг таъкидлашларича, гўёки 1917 йилгача Ўзбекистон
аҳолисининг атиги 2 фоизигина саводли бўлган эмиш. Бу ўзбек
халқини ҳақорат қилиш, уни камситишдан бошқа нарса эмас
эди. Агар, ҳақиқатдан ҳам халқ шундай саводсиз бўлса, унда
юртимиздан етишиб чиққан аллома ва мутафаккирларнинг
илмий-маданий мероси, уларнинг жаҳон тамаддунига қўшган
ҳиссаси қаердан пайдо бўлди?
XX асрнинг 20 йиллари ўрталари ва 30 йиллар мобайнида
Ўзбекистонда 40 мингдан ортиқ деҳқон хўжалиги ходимлари
“қулоқ” қилиниб, улардан 31,7 мингги “қатағон” қилинган эди.
Қатағон сиёсати айниқса миллий зиёлиларга жуда катта зиёнзаҳматлар келтирди. 1936 йилнинг охиридан 1940 йилгача
республика бўйича 5758 нафар зиёли-ёзувчи, олимлар,
раҳбарлар, маданият, санъат арбоблари қамоққа олинди.
Уларнинг 4811 нафари отиб ташланди.
Мустақиллик, истиқлол ғоялари ҳақида гапириш, асар ёзиш,
шеьр битиш, қўшиқ куйлаш мутлақо ман этилди. Ана шундай
“ҳаракат” қилганлардан 100 минг нафар ватандошларимиз
1937-1953 йилларда қатағон қилинди, уларнинг 13 минг
нафари отиб ташланди.
3 буюк қадам
биринчиси 1989 йил 21 октябрда ўзбек тилига
давлат тили мақомининг берилиши
иккинчи қадам ўн иккинчи чақириқ Ўзбекистон
ССР Олий Советининг биринчи сессиясида СССР
доирасида биринчи бўлиб, Ўзбекистонда
Президентлик бошқарувининг таъсис этилиши
учинчи қадам эса 1990 йил 20 июнда
Республика Олий Совети томонидан Мустақиллик
Декларациясининг қабул қилиниши бўлди.

30.

MT
Эътиборингиз
учун раҳмат!
М Е Т О Д И К
Т А Р Ғ И Б О Т
99855-503-41-90
[email protected]
https://t.me/targibotmaterial
https://t.me/ijtimoiy_manaviy_tadqiqotlar
Тошкент шаҳар, Бобур кўчаси 9 уй.
Тақдимот Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги Ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг илмий-тадқиқот ишлари режаларига мувофиқ
АЛМ 202403110247-“Ёшларни турли мафкуравий хуружлардан ҳимоя қилиш ва маънавий-ахлоқий тарбиялаш бўйича ўқув ва илмий-методик қўлланмалар, услубий тавсия,
маърифий адабиёт ва медиа маҳсулотлар мажмуасини яратиш” мавзусидаги мақсадли - амалий лойиҳа доирасида Т.ф.д. проф. Абдухалил МАВРУЛОВнинг “Нисбатлар
ҳақиқати” деб номланган рисоласи асосида тайёрланди.