5-sinf ona tili fanidan yangi o‘quv-uslubiy majmua va uni amaliyotga samarali tatbiq etish

1.

5-sinf ona tili fanidan
yangi o‘quv-uslubiy majmua va uni
amaliyotga samarali tatbiq etish
K. Mavlonova – Alisher Navoiy nomidagi
Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti
universiteti Ona tili ta’limi kafedrasi dotsenti,
pedagogika fanlari doktori

2.

ONA TILI FANINI
O‘QITISHDAN ASOSIY
MAQSAD NIMA?

3.

ONA TILI FANINI OʻQITISHNING BOSH MAQSADI
o‘z fikrini og‘zaki va yozma shaklda savodli bayon qila oladigan;
nutq va muloqot madaniyati shakllangan;
adabiy til meʼyorlariga amal qiladigan;
ona tilining keng imkoniyatlaridan samarali foydalana oladigan;
mustaqil, ijodiy va tanqidiy fikrlovchi;
nutq va muloqot madaniyati shakllangan;
XXI asr koʻnikmalariga ega savodxon shaxsni kamol toptirishdan
iborat.

4.

Guruhlarda ishlash
kichik guruhlarga bo‘lining;
quyidagi ko‘nikmalar qatorini davom ettiring.
HAYOTIY KO‘NIKMALAR
KK (kognitiv ko‘nikmalar)
tanqidiy (kritik) fikrlash …
SHK (shaxsiy ko‘nikmalar)
moslashuvchanlik …
SHAK (shaxslararo ko‘nikmalar) muloqotchanlik …

5.

HAYOTIY KO‘NIKMALAR
KK (kognitiv
tanqidiy (kritik) va ijodiy (kreativ) fikrlash (turli manbalardan
ko‘nikmalar)
olingan ma’lumotlarni tahlil va sintez qilish qilish, fikrlarni aniqlash
va rivojlantirish, fikrni asoslash uchun dalillar keltirish, xulosa
chiqarish, muammolarni hal qilish va yangi g‘oyalar yaratish uchun
axborotdan foydalanish), raqamli va mediasavodxonlik
SHK (shaxsiy
o‘ziga nisbatan ijobiy nuqtayi nazar, moslashuvchanlik, his-
ko‘nikmalar)
tuyg‘ularni boshqarish
SHAK (shaxslararo
ko‘nikmalar)
ijtimoiy ko‘nikmalar, muloqot (kommunikatsiya) ko‘nikmalari,
hamkorlikda ishlash (kollaboratsiya), empatiya

6.

2024–2025-o‘quv yiliga mo‘ljallangan
HAYOTIY KO‘NIKMALAR

7.

Guruhlarda ishlash
ONA TILINI O‘QITISHDA
FANLARARO INTEGRATSIYA
QANDAY NAMOYON
BO‘LADI?
1 ta umumta’lim fani nomini tanlang;
ushbu fanning ona tili bilan integratsiyasini ifodalovchi kalit so‘zlar
yozing.

8.

ONA TILI FANINING BOSHQA FANLAR BILAN INTEGRATSIYASI
ADABIYOT
TABIIY FANLAR
TASVIRIY SAN’AT
MUSIQA
TARBIYA
INFORMATIKA VA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI

9.

5-SINF “ONA TILI” DARSLIGI. NUTQIY MAVZULAR

10.

Guruhlarda ishlash
O‘QUVCHILARINGIZNING
QUYIDAGI KO‘NIKMALARINI
QANDAY BAHOLAYSIZ?
NIMA UCHUN?
og‘zaki nutq;
yozma nutq;
o‘qib tushunish;
tinglab tushunish.

11.

Guruhlarda ishlash
Ona tili ta’limi uchun amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan
lingvistik ko‘nikmalarni yozing va izohlang.
Matn
darajasidagi
Gap darajasidagi
Lingvistik
malaka
So‘z darajasidagi
?
?
?

12.

Lingvistik ko‘nikmalar
So‘z darajasidagi
Gap darajasidagi
Matn darajasidagi
Har bir bobda so‘z, gap va matn darajasidagi ko‘nikma va
malakalarni spiralsimon tarzda shakllantirish ko‘zda tutiladi.

13.

“Jonajon Vatanim!” bo‘limida egallanadigan lingvistik ko‘nikmalar
• O.5.LK.1.1. Alifbodagi tovushlarni to‘g‘ri talaffuz qila oladi.
• O.5.LK.1.5. Bosh harflar imlosi (joy nomlari)ni biladi va yozma nutqda to‘g‘ri qo‘llay oladi.
• O.5.LK.2.1. Bosh va ko‘chma ma’noni farqlay oladi va nutqda foydalana oladi.
• O.5.LK.2.2. Soʻzlarning shakl va maʼno munosabatiga koʻra turlari(antonim)dan nutqida foydalana oladi.
• O.5.LK.2.5. Lugʻat turlarini farqlaydi va ulardan foydalana oladi (imlo, izohli lugʻatlar).
• O.5.LK.3.1. Mustaqil soʻzlar va uning maʼno turlarini farqlaydi va nutqda toʻgʻri foydalana oladi. (fe’l:
harakat va holat fe’llari)
• O.5.LK.3.4. Gapning ifoda maqsadiga koʻra turlari (darak, buyruq, soʻroq va istak gaplar)dan nutq
jarayonida toʻg‘ri foydalana oladi.
• O.5.LK.3.8. Sinf va yosh doirasida matn turlari va matn qismlarini farqlaydi va nutq tuzish jarayonida
ulardan toʻgʻri foydalana oladi.(matn va uning xususiyati)
• O.5.LK.5.1. Tinish belgilarining chegaralash vazifalarini farqlay oladi.
• O.5.LK.5.2. Gap tuzish va matn yaratishda tinish belgilarini toʻgʻri qoʻllay oladi. (gap oxiridagi tinish
belgilari)

14.

“Kitob – bilim bulog‘i” bo‘limida egallanadigan lingvistik ko‘nikmalar
• O.5.LK.1.2. Fonetik hodisalar va ularning imlosini izohlay oladi (tovush tushishi).
• O.5.LK.2.6. Qoʻllanish doirasi chegaralangan soʻzlar(yangi so‘zlar)ni farqlay oladi.
• O.5.LK.3.2. Mustaqil, yordamchi va alohida soʻzlarning maʼno turlarini farqlaydi va nutqda
toʻgʻri foydalana oladi.
• O.5.LK.3.6. Gapning tuzilishiga ko‘ra turlarini oʻzaro farqlaydi, nutqda toʻgʻri foydalana
oladi. (muallif gapi, ko‘chirma gap)
• O.5.LK.3.8. Sinf va yosh doirasida matn turlari va matn qismlarini farqlaydi va nutq tuzish
jarayonida ulardan toʻgʻri foydalana oladi.
• O.5.LK.4.1. Nutq uslublarini qisman farqlaydi va nutq jarayonida ulardan toʻgʻri foydalana
oladi. (so‘zlashuv uslubi, dialog)
• O.5.LK.5.1. Tinish belgilarining chegaralash vazifalarini farqlay oladi.
• O.5.LK.5.2. Gap tuzish va matn yaratishda tinish belgilarini toʻgʻri qoʻllay oladi. (ko‘chirma
gapda tinish belgilari)

15.

16.

Guruhlarda ishlash
5-sinf “Ona tili” darsligidan
olingan quyidagi topshiriqlarni
bajaring va ulardan ko‘zlangan
maqsadlarni qayd etib boring.

17.

Ushbu topshiriqdan ko‘zlangan maqsad nima?

18.

Ushbu topshiriqdan ko‘zlangan maqsad nima?

19.

Ushbu topshiriqdan ko‘zlangan maqsad nima?

20.

Testlarni bajaring.

21.

Matnni o‘qing va 1-, 3- test javoblarini qayta ko‘rib chiqing.

22.

Didaktik o‘yinlar

23.

Quyidagi didaktik o‘yin bilan tanishing va topshiriqni guruhingiz bilan bajaring.

24.

Topshiriqni bajaring va ko‘zlangan maqsadni aniqlang.

25.

Nutqiy va lingvistik ko‘nikmalar integratsiyasi

26.

Matn qismlari bilan ishlash (epigraf)

27.

Guruhlarda ishlash
Epigraf bilan bog‘liq yuqoridagi
topshiriqning aynan 5-sinfda berilishiga
3 ta sabab keltiring. Bilasizki, odatda,
ushbu mazmundagi ma’lumotlar
8-sinfda berilar edi.

28.

Nazariy ma’lumotlarning berilishi

29.

Ushbu topshiriqdan ko‘zlangan maqsad nima?

30.

Manzil qanday yozilishi haqida ma’lumot berish
Xatjild (konvert) tuzilishi bilan
tanishtirish; manzil
qanday yozilishi haqida
ma’lumot berish.
O‘quvchida
pochta xatjildining
jo‘natuvchi va qabul
qiluvchiga tegishli
qismlarini yozish
ko‘nikmasini
shakllantirish.

31.

Audiomatn bilan ishlash

32.

Videolavha bilan ishlash

33.

Topshiriqni bajaring va undan ko‘zlangan maqsadni aniqlang.

34.

Topshiriqni bajaring va undan ko‘zlangan maqsadni aniqlang.

35.

Topshiriqni bajaring va undan ko‘zlangan maqsadni aniqlang.

36.

Adabiy til va shevalar

37.

Ish qog‘ozlari bilan ishlash

38.

Topshiriqni bajaring va undan ko‘zlangan maqsadni aniqlang.

39.

Loyiha ishi

40.

Loyiha tadqimoti

41.

Topshiriqdan ko‘zlangan maqsadni aniqlang.

42.

Hamkorlikda ishlash, so‘zlashuv uslubi

43.

Mustaqil o‘qish

44.

Mustaqil o‘qish

45.

XULOSA
Ona tili taʼlimi barkamol shaxs tarbiyasi, unda maʼnaviy sifat va ijodiy tafakkurni
rivojlantirish, milliy oʻzlikni anglash, milliy anʼana va avlodlar oʻrtasidagi vorislikni asrash
hamda davom ettirish jarayonida yetakchi oʻrin tutadi.
Ona tili o‘quv fani nafaqat leksik va grammatik meʼyorlarni oʻrgatuvchi, balki oʻquvchi
nutqiy faoliyatida ixtiyoriy mavzu, fanlar kesimidagi matnlarni tinglab tushunish, toʻgʻri
oʻqish, orfoepik va orfografik meʼyorlarni qoʻllash salohiyatini rivojlantirishiga xizmat
qiladigan fandir. Oʻquvchining mantiqiy, tanqidiy, ijodiy fikrlashi uchun ona tili darslarida
oʻqib tushunishga alohida eʼtibor qaratiladi. Ona tilini puxta oʻzlashtirgan oʻquvchi boshqa
fanlarni qoniqarli oʻzlashtiradi. Oʻqish savodxonligi mukammal boʻlgan oʻquvchi boshqa
fanlarda oʻrganayotgan matnlarni oʻqish orqali mantiqiy, tanqidiy, ijodiy fikrlaydi, olgan
bilimlarini hayotda qoʻllay olish layoqati rivojlantiriladi.